Ludwig Gotthard Kosegarten

Ludwig Gotthard Kosegarten (znany też jako Gotthart Ludwig Kosegarten, Gotthart Ludwig Theobul Kosegarten; ur. 1 lutego 1758 roku w Grevesmühlen; zmarł 26 października 1818 roku w Greifswaldzie) - ewangelicki teolog, poeta i tłumacz.

Ludwig Gotthard Kosegarten. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Bernhard Christian Kosegarten (1722-1803), pastor w Grevesmühlen, od 1767 roku prepozyt diecezji; matka Johanna Sophia Buttstädt (1724-1762); macocha Anna Christina Stiegehaus (zm. 1797 roku); - ożenił się w 1786 roku z Kathariną Linde z Kasnevitz (Rugia); miał pięcioro dzieci (dwoje wcześnie zmarło) m.in. Johanna Gottfrieda Ludwiga.

Życiorys

W 1775 roku rozpoczął studia na wydziale teologii na uniwersytecie w Greifswaldzie u Georga Brockmanna, które później rozszerzył o filozofię u Petera Ahlwardta i Johanna Christopha Muhrbecka, historię i filologię klasyczną. Na początku roku 1777 wygłosił swoją pierwszą uroczystą przemowę z okazji urodzin króla szwedzkiego Gustawa III i z tego samego powodu napisał hymn „An den Genius des Nordens“.

Od jesieni 1777 roku podejmował pracę jako nauczyciel domowy na wyspie Rugii i w Meklemburgii. W 1781 roku zdał egzamin kościelny. W 1785 roku został rektorem w szkole miejskiej w Wolgast. Do jego uczniów należał m.in. późniejszy malarz Philipp Otto Runge. W tym samym roku został magistrem na uniwersytecie Bützow, w 1793 otrzymał tytuł doktora teologii na uniwersytecie w Rostocku.

Kazanie na brzegu koło Vitt (akwarela Theodora Schwarza). Źródło: Wikimedia Commons

Po jego ordynacji w 1792 roku otrzymał stanowisko proboszcza w kościele parafialnym w Altenkirchen na półwyspie Wittow na Rugii. Ludwig Gotthard Kosegarten został sławny poprzez prowadzenie nadbrzeżnych kazań na skałach przy wiosce Vitt. Chodził tam do rybaków, którzy nie mogli przychodzić do kościoła podczas okresu połowów z powodu ich pracy. Kazania te były wielkim sukcesem, dlatego od 1806 roku rozpoczęto budowę kaplicy w Vitt. Do ołtarza tej kaplicy obraz pt. Petrus auf dem Meer malował jego były uczeń Runge. Podczas pobytu na Rugii napisał wiele rozpraw o wyspie, które przyniosły rozgłos jemu i wyspie.

Nauczycielem jego dzieci był w latach 1796 - 1798 kandydat na teologa Ernst Moritz Arndt.

W 1808 roku został powołany na stanowisko profesora nadzwyczajnego literatury greckiej i historii na uniwersytecie w Greifswaldzie. W 1809 roku, podczas okupacji Pomorza Szwedzkiego przez Francuzów wygłosił uroczystą mowę z okazji urodzin Napoleona Bonaparte, która to przyczyniła się do zaliczenia go w poczet bonapartystów. Mowa ta została później publicznie spalona podczas spotkania studentów Wartburgfest.

Do 1816 roku był pastorem w kościele parafialnym w Altenkirchen, a w 1816 roku został profesorem teologii na uniwersytecie w Greifswaldzie, co łączyło się z funkcją pastora w tamtejszym kościele Sankt Jacobi. Był dwa razy rektorem uniwersytetu. Jako rektor wygłosił przemówienie z okazji 300-setnej rocznicy Reformacji, jak również na pamiątkę Jana Bugenhagena – reformatora Pomorza.

Ludwig Gotthard Kosegarten prowadził korespondencję m.in. z Johannem Wolfgangiem von Goethe, Friedrichem Schillerem, Johannem Gottfriedem Herderem, Wilhelmem von Humboldtem i Schleiermacherem. Zmarł 26 października 1818 roku w Greifswaldzie. Grób jego znajduje się koło kościoła w Altenkirchen.

Znaczenie

Twórczość Kosegarten zaliczana jest do liryki sentymentalnej. Obok Friedricha Schleiermachera uważany jest za jednego z najwybitniejszych teologów niemieckiego romantyzmu. Opisami wyspy, poematami i kazaniami rozsławił Rugię w całych Niemczech. Jego dzieło Legenden (1804) będące przekazem etyczno-religijnym zostało napisane wierszem i prozą. W wyniku protestu przeciw temu "śmiesznie świętoszkowatemu" charakterowi pisma Kosegartena Gottfried Keller napisał Sieben Legenden.

W 1815 roku Franz Schubert skomponował 20 pieśni do jego wierszy.

Dzieła (wybór)

• Melancholien, 1777.
• Thränen und Wonnen (Łzy i rozkosze), 1778.
• Gedichte (Wiersze), 1788.
• Psyche, 1789.
• Des Herrn Abendmahl (Wieczerza Pańska), 1790.
• Predigten (Kazania), 1795.
• Ida von Plessen, 1800.
• Blumen (Kwiaty), 1801.

Literatura

• Adalbert Elschenbroich: Kosegarten, Ludwig Gotthard. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 12, Duncker & Humblot, Berlin 1980, ISBN 3-428-00193-1, s. 612, online.
• Adolf Häckermann: Kosegarten, Ludwig Gotthard. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 16, Duncker & Humblot, Leipzig 1882, s. 745–751, online.
• Susanne Siebert: KOSEGARTEN, Ludwig Gotthard Theobul. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 4, Bautz, Herzberg 1992, ISBN 3-88309-038-7, s. 537–539.