Philipp Otto Runge
Philipp Otto Runge (ur. 23 lipca 1777 roku w Wolgast, zm. 2 grudnia 1810 roku w Hamburgu) - niemiecki malarz, teoretyk sztuki i poeta. (wyznania ewangelickiego)
 |
| Phillipp Otto Runge, autoportret, Kunsthalle w Hamburgu. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Daniel Nicolaus (1737-1825), kupiec i armator w Wolgast; matka Magdalena Dorothea Müller (1737-1818); miał 10 rodzeństwa; - ożenił się w Dreźnie w 1804 roku z Pauline Bassenge (1785–1881) pochodzącą z rodziny hugenotów; miał 3 synów i 1 córkę.
Życiorys
Philipp Otto Runge uczęszczał do szkoły w Wolgast kierowanej przez Ludwig Gotthard Kosegarten. Od dziecka robił papierowe wycinanki, co rozwinęło jego zmysł artystyczny, a lekturami były Biblia i katechizm Marcina Lutra. W 1795 roku rozpoczął naukę zawodu kupca w firmie "Hülsenbeck, Runge & Co." w Hamburgu, której współwłaścicielem był jego brat Daniel. Jego znajomi w Hamburgu, do których należeli m.in. wydawcy Justus Perthes i Johann Heinrich Besser, kolekcjoner sztuki i litograf Johannes Michael Speckter, poeci Matthias Claudius i Friedrich Gottlieb Klopstock, namówili go do nauki rysunku i studiowania literatury starożytnej. Od października 1799 roku do marca 1801 roku studiował w akademii w Kopenhadze m.in. u Jensa Juela i Nicolai Abildgaarda.
Końcem czerwca 1801 roku przybył do Drezna, gdzie został studentem akademii sztuki u Antona Graffa . W Dreźnie wszedł w krąg romantyków. Poznał tu Henricha Steffensa, Friedricha Schlegela i Ludwiga Tiecka, który zapoznał go z poglądami Jakoba Böhme i twórczością Novalisa.
Od 1804 roku Runge z małżonką mieszkał w Hamburgu, gdzie zmarł 2 grudnia 1810 roku z powodu gruźlicy. Został pochowany na cmentarzu Sankt Petri-Friedhof, od 1935 Hamburg-Ohlsdorf, a obecnie grób jego znajduje się w części Althamburgischer Gedächtnisfriedhof.
Twórczość
Philipp Otto Runge w 1801 roku ubiegał się bezskutecznie o nagrodę Johanna Wolfganga von Goethe przesyłając na konkurs dla uczących się artystów rysunek Achill und Skamandros (Achilles i Skamander), który był jednocześnie zerwaniem z klasycyzmem. W 1802 roku zakończył okres malarstwa historycznego i obrazem olejnym Triumph des Amor (Tryumf Amora) rozpoczął okres malowania pejzaży.
Jego cykl rysunków piórem Die Zeiten (Die Vier Tageszeiten, Cztery pory dnia) jest uważany za podstawowe dzieło niemieckiej sztuki romantycznej. "Poranek", "Dzień", "Wieczór", "Noc" pokazują codzienne wzrastanie i zanikanie światła słonecznego, symbolizowane są jako ogromne lilie z dziecięcymi postaciami. W obrysie interpretowany jest kosmiczny proces natury przez chrześcijańską symbolikę. Joseph Görres napisał na temat Vier Zeiten rozprawę, a Goethe w listopadzie 1803 roku osobiście się spotkał z Runge i nabył miedzioryt (rycina), który w 1811 roku powiesił w pokoju muzycznym.
W Hamburgu poza autoportretem i innymi portretami powstały także obrazy symboliczne i religijne. Die Mutter und Kind an der Quelle (Matka i dziecko przy źródle, 1804, 1931 spalił się) powstał pod wpływem poglądów Böhme i Novalisa. Dla pastora Ludwiga Gottharda Kosegartena wykonał obraz Petrus auf dem Meer (Piotr na morzu, 1806 - niedokończony) do ołtarza kaplicy Uferkapelle koło Vitte (Arkona/Rugia).
Talent narracyjny Philipp Otto Runge ukazał się w dwóch baśniach napisanych w dialekcie dolnoniemickim Von den Fischer un syne Fru i Von den Mahandel Bohm. Obie weszły w skład baśni braci Jacoba i Wilhelma Grimm Kinder- und Hausmärchen jako:
KHM 19: O rybaku i złotej rybce (Von dem Fischer und seiner Frau) - lub O rybaku i jego żonie,
KHM 47: Krzak jałowca (Von dem Machandelboom).
 |
| Kula kolorów Runge jako animacja komputerowa. Źródło: Wikimedia Commons |
W 1806 roku Runge korespondował z Goethe o teoretycznym odzwierciedleniu koloru. Goethe w załączniku do pisma Farbenlehre (1810) wydrukował list Runge z 3.7.1806 roku. Zajmowanie się teorią kolorów oznaczało dla Philipp Otto Runge przesunięcie akcentu z alegorycznego mistycyzmu natury na naukowo-zmysłowy aspekt malarstwa. Pojawia się już w jego obrazach większa kolorystyka z kolorowymi cieniami, która przezwycięża tradycyjną grę światłocienia. Z tą zmianą ma związek jego pismo "Die Farbenkugel" (Kula kolorów), którego rękopis w 1809 roku wysłał Goethego, w 1810 roku posłał mu egzemplarz drukowany. Opublikowane tu wyniki na temat harmonii i dysharmonii kolorów były przełomowe. Był to pierwszy trójwymiarowy system kolorów.
Obrazy (wybór)
Pauline Runge, żona artysty, (1810), Kunsthalle w Hamburgu.
Źródło: Wikimedia Commons
- Achill und Skamandros, (Achilles i Skamander), 1801.
- Triumph des Amor (Tryumf Amora), 1802.
- Die Zeiten, (Die Vier Tageszeiten, Cztery pory dnia), 1803.
- Die Mutter und Kind an der Quelle, (Matka i dziecko przy źródle, 1931 spalił się), 1804.
- Die kleine Perthes, (Mały Perthes), 1805.
- Petrus auf dem Meer, (Piotr na morzu - niedokończony), 1806.
- kilka autoportretów (1799, 1802, 1806, 1810).
Literatura
- Peter Kränzle: RUNGE, Philipp Otto. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 8, Bautz, Herzberg 1994, ISBN 3-88309-053-0, s. 996-1011.
- Theodor Pyl: "Runge, Philipp Otto." W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 29, Duncker & Humblot, Leipzig 1889, s. 692-694 (online).
- Jörg Traeger: "Runge, Philipp Otto." W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 22, Duncker & Humblot, Berlin 2005, ISBN 3-428-11203-2, s. 264-267 (online).
Linki
- Dzieła Philippa Otto Runge w zeno.org,
- Zbiory w Deutsche Digitale Bibliothek.
- Dzieła w Web Gallery of Art.
- Kula kolorów w hfbk-hamburg.de.
- Kula kolorów.
- Dzieła Philippa Otto Runge w 12koerbe.de.