Louis Aragon

Louis Aragon (ur. 3 października 1897 w Paryżu; zm. 24 grudnia 1982 tamże) – francuski powieściopisarz, poeta i dziennikarz, jeden z założycieli paryskiego dadaizmu i surrealizmu. Po zerwaniu z surrealizmem w 1932 r. w pełni związał się z Francuską Partią Komunistyczną, do której wstąpił w 1927 r., oraz z literacką doktryną realizmu socjalistycznego. Z Elsą Triolet tworzył jedną z najbardziej emblematycznych par w literaturze francuskiej XX wieku. Kilka zbiorów Aragona jest jej dedykowanych, a jego dzieła często nawiązują do dzieł jego partnerki.

: Autor: Roman Penkała

Charles Baudelaire

Charles Pierre Baudelaire (ur. 9 kwietnia 1821 w Paryżu; zm. 31 sierpnia 1867 tamże) – francuski pisarz i poeta, znany przede wszystkim jako autor zbioru wierszy Kwiaty zła. Uważany jest za ważnego prekursora literackiego modernizmu (nowoczesności) w Europie. W trwającej wówczas debacie nad funkcją literatury, oderwał poezję od moralności, uważając ją w całości za nośnik piękna, a nie prawdy. Jak sugeruje tytuł zbioru Kwiaty zła, starał się spleść związki między złem i pięknem, ulotnym szczęściem i nieosiągalnym ideałem, przemocą i zmysłowością, ale także między poetą i jego czytelnikiem, a nawet między artystami na przestrzeni wieków. Kwiaty zła wywarły silny wpływ na generację młodych przedstawicieli symbolizmu i impresjonizmu, Arthura Rimbauda, Paula Verlaine'a i Stéphane'a Mallarmé.

: Autor: Roman Penkała

Simone de Beauvoir

Simone de Beauvoir, właściwie Simone Lucie Ernestine Marie Bertrand de Beauvoir (ur. 9 stycznia 1908 w Paryżu; zm. 14 kwietnia 1986 tamże) – francuska pisarka, filozofka i feministka. Angażująca się politycznie autorka licznych powieści, opowiadań, esejów i pamiętników uważana jest za przedstawicielkę egzystencjalizmu. Dzięki zekranizowanym w 1984 r. przez Claude'a Chabrola powieściom L’Invitée (1943; Zaproszona) i Cudza krew (1945; fr. Le sang des autres) zyskała uznanie jako pisarka. Światowy sukces powieści Druga płeć (1949; fr. Le deuxième sexe) uważany jest za kamień milowy w literaturze feministycznej, a autorka stała się najbardziej znaną intelektualistką francuską. W 1954 r. otrzymała Nagrodę Goncourta za powieść Mandaryni (fr. Les mandarins). Była współpracowniczką i partnerką życiową filozofa Jean-Paula Sartre’a.

: Autor: Roman Penkała

Arno Breker

Arno Breker (ur. 19 lipca 1900 w Elberfeld (obecnie część Wuppertalu); zm. 13 lutego 1991 w Düsseldorfie) – niemiecki rzeźbiarz, grafik, medalier i architekt. W okresie Trzeciej Rzeszy był prominentnym artystą nacjonalistycznego państwa. Na zlecenie Adolfa Hitlera pracował, podobnie jak Josef Thorak, przede wszystkim nad rzeźbami do planu przebudowy Berlina Welthauptstadt Germania. Jego charakterystyczny styl ukształtował się pod wpływem sztuki antycznej i był podporządkowany estetyce systemu narodowosocjalistycznego. W 1948 roku został uznany za biernego poplecznika („Mitläufer“) reżimu nazistowskiego. Przed i po wojnie międzynarodowe uznanie uzyskał szczególnie jako twórca popiersi. Po wojnie jednak był pomijany w polityce kulturalnej i przez krytyków sztuki, a ekspozycje jego prac rodziły liczne kontrowersje i protesty. Przez wielu jednak był bardzo wysoko ceniony, o czym świadczą wypowiedzi: „Breker otworzył nowe wymiary w przedstawianiu człowieka” (Charles Despiau, 1937), „Breker jest niemieckim Michałem Aniołem XX wieku” (Aristide Maillol, 1942) czy „Bóg jest pięknem a Arno Breker jego prorokiem” (Salvador Dalí, 1975). Przemysłowiec i kolekcjoner Peter Ludwig sztukę Brekara i powstałe wokół niej spory skomentował następująco: „Sądzę, że Breker jest interesującym artystą, wielkim artystą portretowym. Także należy do tych artystów, których dokonania zostały zdezawuowane po prostu przez slogany.” (1986).

: Autor: Roman Penkała

Luis Buñuel

Luis Buñuel Portolés (ur. 22 lutego 1900 w Calandzie (Hiszpania); zm. 29 lipca 1983 w Meksyku) – pochodzenia hiszpańskiego meksykański reżyser i scenarzysta, który stał się znany pod koniec kina niemego jako reżyser surrealistycznej awangardy. Zaliczany do najwybitniejszych i najoryginalniejszych reżyserów w historii kina XX wieku. Współpracował z Salvadorem Dalí i paryską grupą surrealistyczną skupioną wokół André Bretona i Meret Oppenheim. Najbardziej znaną realizacją z tej epoki jest Pies andaluzyjski (1928), który wywołał skandal. Po 15-letniej przerwie kręcił filmy w niemal każdym gatunku filmowym (eksperymentalne, dokumentalne, melodramaty, komedie, musicale, filmy romantyczne, historyczne, fantastyczne, przygodowe, kryminały a nawet westerny). Jednym z centralnych tematów jego filmów jest walka ze skostniałą burżuazją i hipokryzją jak np. w Anioł zagłady (1962), Piękność dnia (1967) czy Dyskretny urok burżuazji (1972).

Z powodu przekonań politycznych i cenzury frankistowskiej emigrował z Hiszpanii i większą część swoich dzieł nakręcił we Francji i w Meksyku, którego obywatelstwo przyjął w 1951 roku.

: Autor: Roman Penkała

Gustave Courbet

Jean Désiré Gustave Courbet (ur. 10 czerwca 1819 w Ornans koło Besançon; zm. 31 grudnia 1877 w La-Tour-de-Peilz (Szwajcaria)) - francuski malarz i rzeźbiarz, główny przedstawiciel realizmu francuskiego i autor terminu „realizm” w odniesieniu do współczesnego mu nurtu artystycznego. Jego malarstwo wywoływało skandal wśród współczesnych i zainteresowanie nielicznych prywatnych kolekcjonerów. Jego admiratorzy cenili go wyżej niż Tycjana czy Rubensa, a przeciwnicy uważali go za pacykarza, wielkiego szarlatana bez talentu.

Swoje płótna pokrywał ciemnym, prawie czarnym, tłem z asfaltu, od którego przechodził do wyrazistości, szczegółów postaci i pejzaży, nakładając na nie akcenty jaśniejszych kolorów. Technikę tę zapożyczył z flamandzkiej szkoły malarskiej. Jeśli podkład nie został odizolowany werniksem szelakowym, smoła ta z czasem przebija się przez farbę i ma tendencję do ciemnienia i niebezpiecznego pękania powierzchni jego obrazów.

: Autor: Roman Penkała

Gala Dalí

Gala Dalí (ur. 7 września 1894 w Kazaniu jako Jelena Iwanowna (Dmitrijewna) Djakonowa (ros. Еле́на Ива́новна (Дмитриевна) Дья́конова); zm. 10 czerwca 1982 w Portlligat) – muza i żona poety Paula Éluarda, a później malarza Salvadora Dalego. Inspirowała licznych poetów i malarzy, wśród których był także Max Ernst, który jednocześnie był jej kochankiem.

: Autor: Roman Penkała

Salvador Dalí

Salvador Domingo Felipe Jacinto Dalí i Domènech, od 1982 roku marqués de Dalí de Púbol (ur. 11 maja 1904 w Figueres (Katalonia), zm. 23 stycznia 1989 tamże) – hiszpański malarz, grafik, pisarz, rzeźbiarz i scenograf. Jako jeden z przedstawicieli surrealizmu należy do najbardziej znanych malarzy XX wieku. Około 1929 roku znalazł własny styl – świat nieświadomości, który pojawia się w snach. Topniejące zegary, kule i płonące żyrafy stały się znakami rozpoznawczymi w malarstwie Salvadora Dalí. Jego kunszt techniki malarskiej pozwolił mu malować obrazy w stylu dawnych mistrzów, przypominającym późniejszy fotorealizm. Poza światem marzeń sennych częstymi tematami są u artysty odurzenie, gorączka i religia; często w obrazach uwieczniał żonę Galę.

Sympatia Salvadora Dalí do hiszpańskiego dyktatora Francisco Franco, ekscentryczny styl bycia oraz późne prace prowadzą często obecnie do kontrowersji przy ocenianiu jego postaci i dzieł.

: Autor: Roman Penkała

Robert Delaunay

Robert Victor Félix Delaunay (ur. 12 kwietnia 1885 w Paryżu; zm. 25 października 1941 w Montpellier) - francuski malarz, twórca i czołowy przedstawiciel orfizmu, autor pism dotyczących teorii sztuki. Bliskie związki (korespondencyjne, artystyczne, a nawet przyjacielskie) łączyły go z poetami Guillaume'em Apollinaire'em, Blaise'em Cendrarsem, rosyjskimi malarzami Wasilijem Kandinskim i Michelem Łarionowem, niemieckimi malarzami Augustem Macke i Franzem Marc oraz słowackim malarzem Gezą Szoblem. Jego żona, Sonia Delaunay, była malarką i dekoratorką. Związany był z artystami należącymi do nurtu dadaistycznego i surrealistycznego, którym wykonał kilka portretów, nie przejmując jednak ich punktu widzenia i wizji artystycznych. Łączyła go silna i trwała przyjaźń z poetą Tristanem Tzarą.

: Autor: Roman Penkała

Catherine Deneuve

Catherine Deneuve, właściwie Catherine Fabienne Dorléac (ur. 22 października 1943 w Paryżu) – aktorka filmowa uważana za jedną z największych aktorek francuskich swojej generacji i drugiej połowy XX wieku. Współpracowała z kilkoma wybitnymi postaciami historii kina, do których zaliczają się Luis Buñuel, Roman Polański, Mauro Bolognini, Robert Aldrich, Marco Ferreri, Dino Risi, Tony Scott, Manoel de Oliveira, Raoul Ruiz, Claude Chabrol, Hirokazu Kore-eda czy Lars von Trier.

W trakcie swojej kariery interpretowała liczne znaczące role różnego rodzaju. Występowała w komediach, dramatach, filmach historycznych, musicalach i thrillerze fantastycznym. Do jej najsławniejszych filmów należą Parasolki z Cherbourga (Les parapluies de Cherbourg), Piękność dnia (Belle de jour), Ostatnie metro (Le dernier métro) i Indochiny (Indochine). Nominowana była do Oscara dla najlepszej aktorki, zdobyła liczne nagrody, w tym dwa Cezary dla najlepszej aktorki francuskiej roku za role w filmach Ostatnie metro (1980) oraz Indochiny (1992). Otrzymała też nagrody na festiwalach filmowych w Cannes, Wenecji i Berlinie.

: Autor: Roman Penkała

Paul Éluard

Paul Éluard, właściwie Eugène-Émile-Paul Grindel (ur. 14 grudnia 1895 w Saint-Denis koło Paryża; zm. 18 listopada 1952 w Charenton-le-Pont koło Paryża) – francuski poeta, który przyłączył się do dadaizmu i obok André Bretona został jednym z filarów surrealizmu. Związany był z francuską partią komunistyczną. Uważa się go za poetę ruchu oporu, a po wojnie jego działania na rzecz pokoju nigdy nie osłabły. Inspirację jego liryki miłosnej stanowiła jego żona Gala, która stała się jego muzą.

: Autor: Roman Penkała

Magnus Hirschfeld

Magnus Hirschfeld (ur. 14 maja 1868 w Kołobrzegu; zm. 14 maja 1935 w Nicei) – niemiecki lekarz, seksuolog, jeden z ojców założycieli ruchu wyzwolenia homoseksualnego. Jako pierwszy naukowo i całościowo badał ludzką seksualność (założył Instytut Seksuologiczny w Berlinie). Walczył przeciwko prześladowaniu homoseksualistów niemieckich na podstawie paragrafu 175. Narodowi socjaliści postrzegali Hirschfela jako zagrożenie dla bezpieczeństwa i dla wzrostu populacji „rasy aryjskiej”. (wyznanie mojżeszowe, potem monista)

: Autor: Roman Penkała

Gérard de Nerval

Gérard de Nerval, właściwie Gérard Labrunie (ur. 22 maja 1808 w Paryżu; zm. 26 stycznia 1855 tamże) – francuski pisarz, poeta i prekursor surrealizmu, za życia uważany za marginalnego przedstawiciela romantyzmu, ale obecnie jego teksty oddziałują silniej niż wielu jego renomowanych kolegów z jego czasów. Jego opowiadanie „Aurelia” fascynowało później Baudelaire'a, Prousta i surrealistów. André Breton w pierwszym „Manifeście surrealizmu” napisał: „Nerval w cudowny sposób posiada ducha, którego potrzebujemy.”

: Autor: Roman Penkała

Florence Nightingale

Florence Nightingale (ur. 12 maja 1820 we Florencji; zm. 13 sierpnia 1910 w Londynie) – brytyjska pielęgniarka, statystyk, założycielka nowoczesnej opieki nad chorymi, wpływowa reformatorka oświaty sanitarnej i opieki zdrowotnej w Wielkiej Brytanii oraz Indiach Brytyjskich. Dzięki zdolnościom uważana jest za pionierkę wizualnego przedstawienia korelacji w statystyce. Zajmowała się między innymi wpływem środowiska na zdrowie. Jej model kształcenia przewidywał szkolenie nowicjuszy w zawodzie przede wszystkim przez doświadczone pielęgniarki.

Podczas wojny krymskiej (1853–1856) kierowała grupą pielęgniarek, które opiekowały się rannymi żołnierzami brytyjskimi w szpitalu wojskowym w tureckiej miejscowości Scutari (obecnie część Stambułu).

: Autor: Roman Penkała

Susan Sarandon

Susan Sarandon (ur. 4 października 1946 w Nowym Jorku) – amerykańska aktorka i producentka. W 1996 roku otrzymała Oscara za rolę Helen Prejean w filmie Przed egzekucją.

: Autor: Roman Penkała

Roger Vadim

Roger Vadim, właściwie Wadim Igoriewicz Plemiannikow (ur. 26 stycznia 1928 w Paryżu; zm. 11 lutego 2000 tamże) – francuski reżyser, scenarzysta, aktor, pisarz i poeta. Pasjonat kina, literatury, muzyki, ale także znany kobieciarz. Pisał scenariusze i reżyserował filmy, w których gwiazdami były niektóre z jego towarzyszek, w tym Brigitte Bardot, Annette Stroyberg, Catherine Deneuve i Jane Fonda.

: Autor: Roman Penkała