Alfabetyczna lista nazwisk
- Roman Penkała
Johann Wolfgang von Goethe
Johann Wolfgang von Goethe (tytuł szlachecki od 1782; ur. 28 sierpnia 1749 we Frankfurcie nad Menem; zm. 22 marca 1832 w Weimarze) – niemiecki poeta, rysownik, weimarski mąż stanu i przyrodnik. (wyznanie ewangelickie)
Goethe uważany jest za jednego z najwybitniejszych niemieckojęzycznych poetów i najbardziej uniwersalnych umysłów. Od napisania pierwszych większych poematów stał w centrum niemieckiego życia duchowego. Pozycję tę utrzymał przez całe swoje długie życie i jego oddziaływanie trwa do dzisiaj.
Jako dwudziestosześciolatek został zaproszony na dwór weimarski, gdzie spędził resztę życia. Był przyjacielem księcia Karola Augusta (1757–1828), ministrem, sprawował różne inne urzędy i kierował przez ćwierć wieku dworskim teatrem.
Literackie prace Goethego obejmują lirykę, dramaty, epikę, pisma autobiograficzne, z zakresu teorii sztuki i literatury, jak również przyrodnicze. Duże znaczenie literackie ma jego obszerna korespondencja. Był prekursorem i reprezentantem nurtu literackiego Sturm und Drang (burza i napór). Jego powieść Cierpienia młodego Wertera uczyniła go znanym w całej Europie.
Goethe zaliczany jest razem z Friedrichem Schillerem (1759–1805), Johannem Gottfriedem Herderem (1744–1803) i Christophem Martinem Wielandem (1733–1813) do klasyków weimarskich. Jego powieść Lata nauki Wilhelma Meistra stała się poprzedniczką niemieckojęzycznego typu powieści Bildungsroman (powieść o formowaniu), a Faust zyskał renomę najwybitniejszego dzieła niemieckiej literatury. Na starość postrzegany był zagranicą jako reprezentant ducha Niemiec. Do dzisiaj liczne wiersze, dramaty i powieści Goethego zaliczane są do szczytowych osiągnięć literatury światowej.
Czytaj więcej: Goethe, Johann Wolfgang von
- Roman Penkała
Gustav Klimt
Gustav Klimt (ur. 14 lipca 1862 roku w Baumgarten, dziś w Penzing, 14 dzielnicy Wiednia, zm. 6 lutego 1918 w Wiedniu) – austriacki malarz i grafik. Jeden z założycieli Secesji Wiedeńskiej i jej pierwszy prezydent.
Obrazy Gustava Klimta przedstawiają często emanujące erotyzmem postacie kobiece jako wyraz ludzkich związków życiowych i uczuć takich jak nadzieja, miłość i śmierć. Z tego też powodu stał się bardzo poszukiwanym portrecistą kobiet w Wiedniu.
Twórczość Klimta podzielić można na kilka okresów: historyzm (1879–80), inspiracja antykiem (1886–1891, monumentalne prace w Burgtheater i Muzeum Historii Sztuki w Wiedniu), impresjonizm (Schubert przy fortepianie (1896), Młoda kobieta w fotelu (1896), Portret damy (1897), Dama (kobieta) przy kominku (1897/98), Dama (kobieta) w fotelu (1897/98) oraz portret Sonji Knip (1898)) i od 1897 r. secesja. Od połowy lat 90-tych XIX wieku użył w kilku obrazach złotego tła, co ukazyje wpływ sztuki japońskiej (japonizm). Zastosowanie złota w obrazach jest charakterystyczne dla Gustava Klimta.
- Roman Penkała
Marcin Luter
Marcin Luter (ur. 10 listopada 1483 w Eisleben, zm. 18 lutego 1546 tamże) – niemiecki czołowy przywódca Reformacji, profesor teologii, współtwórca luteranizmu, autor 95 tez przybitych na drzwiach kościoła w Wittenberdze, uczestnik dysput religijnych i prekursor współczesnego języka niemieckiego.
Chciał odnowić skostniały Kościół katolicki w oparciu o cztery fundamentalne zasady: sola scriptura – jedynie Pismo, sola fide – jedynie wiara, sola gratia – jedynie łaska, solus Christus – jedynie Chrystus. Wbrew zamiarom Marcina Lutra jego działania doprowadziły do rozłamu na łonie Kościoła katolickiego, z którego w pierwszej fazie Reformacji wyodrębnił się m.in. Kościół ewangelicko-luterański, u którego podstaw leżą: Pismo Święte, w części dogmaty pierwotnego Kościoła i pisma wyznaniowe Kościoła ewangelicko-luterańskiego, które zredagowane zostały na początku Reformacji wittenberskiej przez Marcina Lutra i innych teologów luterańskich jak na przykład Filip Melanchton. Wynikiem przeprowadzonej przez Marcina Lutra Reformacji były daleko idące zmiany w społeczeństwie i kulturze europejskiej.
- Roman Penkała
Thomas Mann
Paul Thomas Mann (pol. Tomasz Mann; ur. 6 czerwca 1875 w Lubece; zm. 12 sierpnia 1955 w Zurychu) – niemiecki prozaik i eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1929), uznawany za jednego z najwybitniejszych nowelistów XX wieku. Po wydanej w 1901 pierwszej powieści Buddenbrookowie napisał kolejne nowele i opowiadania takie jak Tonio Kröger (1903), Tristan (1903) i Śmierć w Wenecji (1911). W powieści Czarodziejska góra (1924) kontynuował tradycję europejskiej powieści o formowaniu (Bildungsroman). Sceptyczno-ironiczny dystans autora do postaci jest też znamienną cechą kolejnych noweli m.in. Mario i czarodziej (1930), trylogii Józef i jego bracia ( 1933–1943) oraz powieści Doktor Faustus (1947).
Thomas Mann początkowo zajmował stanowisko sceptyczne wobec zachodniej demokracji, ale na początku lat dwudziestych XX w. stał się przekonanym zwolennikiem i obrońcą Republiki Weimarskiej. Podczas rządów nacjonalistycznych emigrował w 1933 r. do Szwajcarii, a w 1938 do Stanów Zjednoczonych Ameryki, gdzie w 1944 r. przyjął obywatelstwo amerykańskie. Kiedy w Stanach Zjednoczonych zaczęła się kampania antykomunistyczna i oskarżono go o popieranie komunizmu, opuścił w 1952 r. Amerykę i zamieszkał w Szwajcarii.(wyznanie ewangelickie)
- Roman Penkała
Richard Wagner
Wilhelm Richard Wagner (ur. 22 maja 1813 w Lipsku; zm. 13 lutego 1883 w Wenecji) – niemiecki kompozytor, dramaturg, poeta, pisarz, reżyser teatralny i dyrygent. Zmienił zdolność wyrazu muzyki romantycznej i podstawy praktyczne opery przez to, że akcję dramatyczną tworzył jako syntezę sztuki i pod tym kątem pisał libretta, muzykę i didaskalia (wskazówki autora dla wystawiających jego sztuki). Zorganizował Festiwal Wagnerowski w Bayreuth, gdzie przedstawiane są wyłącznie jego dzieła. Jego innowacje w harmonice wpłynęły na rozwój muzyki nowoczesnej.
Opublikowane pismo Das Judenthum in der Musik spowodowało, że zaliczono go do obsesyjnych orędowników antysemityzmu. (wyznanie ewangelickie)
Czytaj więcej: Wagner, Richard
- Roman Penkała
Max Weber
Max Weber, właściwie Maximilian Carl Emil Weber (ur. 21 kwietnia 1864 w Erfurcie, zm. 14 czerwca 1920 w Monachium) – niemiecki socjolog, historyk, ekonomista, prawnik, religioznawca i teoretyk polityki. Uważany jest za jednego z klasyków socjologii, jak również kulturoznawstwa i nauk społecznych. Stworzone przez niego teorie i pojęcia miały wielki wpływ na socjologię gospodarczą, religii, polityki i prawa. Z jego nazwiskiem łączona jest teza „protestantyzm – kapitalizm”, zasada „wolności oceny” oraz odróżnienie „etyki poglądów” od „etyki odpowiedzialności”.
Max Weber jest obok Ferdinanda Tönniesa i Georga Simmela jednym z trzech założycieli niemieckiej socjologii. Uważany jest za twórcę socjologii władzy i obok Émile'a Durkheima za założyciela socjologii religii. Obok Karola Marksa zalicza się do wybitnych klasyków socjologii gospodarki. Przyczynił się także do rozwoju innych dziedzin socjologi takich jak: socjologia prawa, organizacji i muzyki. Oprócz materiałowych analiz historycznych wniósł znaczący wkład do metodologii i teorii współczesnej historii.
Do jego najbardziej znanych i rozpowszechnionych prac należą rozprawy z lat 1904 i 1905 z zakresu socjologii wydane pt. Etyka protestancka a duch kapitalizmu (Die protestantische Ethik und der 'Geist' des Kapitalismus) i wydane pośmiertnie przez jego żonę Mariannę Weber pismo Gospodarka i społeczeństwo (Wirtschaft und Gesellschaft, 1921/22). (wyznanie ewangelickie)