Charles Despiau

Charles Despiau (ur. 4 listopada 1874 w Mont-de-Marsan; zm. 28 października 1946 w Paryżu) – francuski rzeźbiarz, znany przede wszystkim jako autor popiersi. Obok Auguste'a Rodina, Aristide'a Maillola i Antoine'a Bourdelle'a był jednym z najbardziej wpływowych rzeźbiarzy na początku XX wieku i w okresie międzywojennym.

Charles Despiau 18741946 175px
Charles Despiau.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Charles Despiau pochodził z rodziny o tradycji artystycznej i rzemieślniczej. Zarówno jego ojciec, jak również dziadek byli sztukatorami. Artystyczny talent przyszłego artysty wcześnie odkryli ojciec i nauczyciel rysunku w liceum w Mont-de-Marsan Ismaël Morin. Od 1891 roku Despiau studiował w paryskiej L'École des Arts Décoratifs, a następnie od 1893 roku w Beaux-Arts de Paris w atelier rzeźbiarza Louis'a-Ernesta Barrias'a. W 1898 roku zadebiutował w Salon des Artistes Français, w którym wystawiał do 1900 roku. W 1900 roku został asystentem Jeana-Alfreda Halou i zbliżył się do kręgu skupionego wokół Auguste'a Rodina. W 1901 roku przyjęto go do towarzystwa skupiającego artystów i organizującego wystawy Société nationale des beaux-arts (Narodowe Stowarzyszenie Sztuk Pięknych), którego został sekretarzem w 1904 roku.

W 1907 roku Charles Despiau został asystentem Rodina. Dalszy rozwój jego twórczości nastąpił po przyłączeniu się do tzw. „Bande à Schnegg”, grupy artystów skupionych wokół Luciena Schnegga. W 1904 roku poślubił Marie Rudel, która była jego modelką. Małżeństwo pozostało bezdzietne. W 1910 roku wystawił w Salonie Narodowego Stowarzyszenia Sztuk Pięknych marmurowe popiersie Paulette, do którego pozowała młoda Paule Pallus, zwana „Paulette”. Popiersie ukazuje młodzieńczy spokój, czyniąc go jednym z najwspanialszych portretów w kolekcji. W tym samym duchu powstały popiersia Alice Derain (1922) czy Andrée Wernert (1923).

Prace nad powierzoną mu przez Rodina rzeźbą w marmurze Génie du repos éternel (Geniusz wiecznego odpoczynku), przeznaczoną na pomnik malarza Puvisa de Chavannesa, przerwało w 1914 roku powołanie do służby wojskowej w czasie pierwszej wojny światowej. Po demobilizacji i śmierci Rodina w 1917 roku Charles Despiau odmówił dokończenia tej rzeźby, która eksponowana jest w Musée Rodin w Paryżu. Po śmierci Rodina sytuacja materialna rzeźbiarza była bardzo trudna. Dzięki pomocy Dunoyera de Segonzaca, André Deraina i innych przyjaciół mógł ponownie wystawiać. 14 czerwca 1923 roku Charles Despiau, Aristide Maillol, Antoine Boudelle, Léon-Ernest Drivier i Robert Wlérick założyli Salon des Tuileries. W tym samym roku został profesorem w Académie de la Grande Chaumière. Pierwsze sukcesy odniósł w Ameryce, a później w 1925 roku we Francji, gdzie podczas Międzynarodowej Wystawy Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa (l'Exposition internationale des Arts décoratifs et industriels modernes) zaprezentował rzeźbę Faunesse. W 1927 roku otrzymał profesurę w Académie scandinave na Montparnassie. Tego samego roku wielki sukces odniosła ekspozycja 22 prac artysty w Galerie Brummer w Nowym Jorku, m.in. Maria Lani. Kolejne wystawy odbyły się m.in. w Buffalo, Brukseli, Chicago, Pradze, Zurychu, Bazylei i Bernie. Od tego momentu skończyły się wszelkie problemy finansowe rzeźbiarza.

Od 1931 roku jego modelką była Odette Dupeyron. Spotkaną w 1932 roku Assię Granatouroff, modelkę Dory Maar, uwiecznił w brązowym posągu Assia (1936). Podczas wystawy światowej w Paryżu w 1937 roku pokazano kilka jego prac, w tym także rzeźbę Assia, która stała się symbolem współczesnej Wenus.

W listopadzie 1941 roku Charles Despiau wraz z innymi artystami (André Dunoyer de Segonzac, Paul Landowski, Henri Bouchard, Louis-Aimé Lejeune, Roland Oudot, Raymond Legueult, Paul Belmondo, Kees van Dongen, Maurice de Vlaminck, André Derain, Othon Friesz) zgodził się w zamian za obietnicę uwolnienia francuskich więźniów na oficjalną wizytę w Niemczech. W Berlinie odwiedził między innymi pracownię Arno Brekera, który w tym czasie był głównym przedstawicielem tzw. „sztuki niemieckiej”. Paul Landowski zanotował w swoim dzienniku w listopadzie 1941, że spośród wszystkich uczestników wyjazdu największym szacunkiem wśród Niemców cieszyli się Despiau i Derain. W 1942 roku Despiau zorganizował w Paryżu retrospektywną wystawę rzeźb Arno Brekera. Po wyzwoleniu Francji w 1944 roku został oskarżony o kolaborację z okupantem niemieckim, a 4 września 1945 roku otrzymał zakaz wystawiania przez dwa lata.

Charles Despiau zmarł 28 października 1946 roku w swoim mieszkaniu przy rue Brillat Savarin 49 w Paryżu. Pochowany został na cmentarzu w Mont-de-Marsan. Niejasna postawa w czasie II wojny światowej artysty, który zajmuje ważne miejsce w rozwoju rzeźby europejskiej, spowodowała, że pomijano go w badaniach naukowych. Pierwsza obszerna wystawa retrospekcyjna jego prac odbyła się dopiero w 2014 roku w Gerhard-Marcks-Haus w Bremie.

Dzieła (wybór)

  • 1908: Jeune fille des Landes, gips, 52 x 18 x 27,5 cm, Musée d'Art moderne de Paris, online
  • 1921: Nastolatka, statua z brązu, 125,4 x 49,5 x 45,4 cm, National Gallery of Art, Washington, online
  • 1923–1924: Mademoiselle Andrée Wernert („Nénette”), popiersie z brązu z brązowo-czarną patyną, 31 x 18 x 23 cm, Galerie des Modernes, Paryż, online
  • 1925: Mlle Dominique Jeanès, terakota, 23 x 12,6 x 13,9 cm, National Gallery of Art, Washington, online
  • 1929: Młoda dziewczyna, statua z brązu, 64,1 × 15,3 × 13,4 cm, The Art Institute of Chicago, online
  • 1931: Maud Dale, popiersie z brązu, 35,5 x 18,2 x 24,7 cm, National Gallery of Art, Washington, online
  • ok.1932–1934: Księżniczka Achille Murat, popiersie z brązu, 36,5 x 19,5 x 23 cm, Galerie des Modernes, Paryż, online
  • 1934: Odette, popiersie z brązu, 31 x 30 x 26 cm, Musée d'Art moderne de Paris, online
  • 1936: Assia, statua z brązu, 186 x 53 x 45 cm, Musée d'Art moderne de Paris, online
  • 1938: Assia, statua z brązu, wysokość 184,8 cm, podstawa 43,2 x 43,2 cm, MoMA, Nowy Jork, online
  • 1939: Anne Morrow Lindbergh, popiersie z brązu, 39,4 x 20,4 x 22,9 cm, MoMA, Nowy Jork, online
  • ok.1944–1946: Madame Paul-Louis Weiller (La Grecque), popiersie z brązu ze złotą patyną, 60 x 47 x 27,5 cm, Galerie des Modernes, Paryż, online

Literatura

  • Maximilien Gauthier: „Charles Despiau”, Paris 1942.
  • Joe F. Bodenstein: „Arno Breker – une biographie”. Èditions SÉGUIER Paris, 2016.

Linki

Autor: Roman Penkała