Karlheinz Deschner

Karlheinz Heinrich Leopold Deschner (ur. 23 maja 1924 w Bambergu, zm. 8 kwietnia 2014 w Hassfurcie) – niemiecki pisarz, autor pism o tematyce religijnej i kościelnej. Najbardziej znanym jego dziełem jest 10-tomowa Kriminalgeschichte des Christentums (Kryminalna historia chrześcijaństwa). (wyznanie katolickie, od 1985 r. bezwyznaniowy)

Deschner Albert
Karlheinz Deschner (z prawej) podczas rozmowy z Hansem Albertem w 2007 roku.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec : Karl, leśnik i hodowca ryb;
  • Matka : Margareta Karoline z domu Reischböck;
  • Ożenił się : w 1951 z Elfi Tuch;
  • Dzieci : Katja (1951), Bärbel (1958) i Thomas (1959–1984).

Życiorys

Karlheinz Deschner urodził się 23 maja 1924 r. w Bambergu. Jego ojciec Karl, leśnik i hodowca ryb, był wyznania katolickiego, a matka Margareta Karoline z domu Reischböck pochodziła z zamożnej rodziny ewangelickiej, ale później konwertowała na katolicyzm. Karlheinz Deschner uczęszczał do szkoły podstawowej w Trossenfurt, potem do seminarium franciszkańskiego w Dettelbach (w tym okresie przez pewien czas mieszkał w klasztorze franciszkanów) i wreszcie do gimnazjum karmelitów i Congregatio Jesu (Englische Fräulein) w Bambergu. W marcu 1942 r. zdał maturę, po której zgłosił się na ochotnika do wojska; był kilka razy ranny i służył w wojsku do momentu kapitulacji Niemiec.

Po II wojnie światowej studiował w 1946/47 w Wyższej Szkole Filozoficzno-Teologicznej w Bambergu, a od 1947 do 1951 na uniwersytecie w Würzburgu. Słuchał wykładów między innymi o literaturoznawstwie, prawoznawstwie, filozofii, teologii i historii. W 1951 r. promował się pracą pt. Lenaus metaphysische Verzweiflung und ihr lyrischer Ausdruck (Zwątpienie metafizyczne Lenaua i jego liryczny wyraz).

Po ukończeniu studiów  Karlheinz Deschner wziął w 1951 r. ślub cywilny z rozwiedzioną Elfi Tuch. Kościół katolicki uznał ich związek za nieważny, żądał jego rozwiązania, a gdy się na to nie zgodzili zostali ekskomunikowani. Nastąpiło to 5 lat przed publikacją pierwszej książki na temat religii i Kościoła. Na początku lat 50-tych prowadził intensywne studia literackie. Jego myśli kształtowały się pod wpływem filozofii Friedricha Nietzsche (1844–1900), Immanuela Kanta (1724–1804) i Arthura Schopenhauera (1788–1860).

W 1956 r. Karlheinz Deschner opublikował pierwszą swoją książkę, powieść Die Nacht steht um mein Haus (Noc spowiła mój dom). W następnym roku ukazała się jego książka Was halten Sie vom Christentum? (Co Pan(i) sądzi o chrześcijaństwie?, 1957), w której zawarł eseje o współczesnych pisarzach takich jak Hermann Kesten (1900–1996), Heinrich Böll (1917–1985), Arno Schmidt (1914–1979), Max Brod (1884–1968), Arnold Zweig (1887–1968) i innych. Praca ta uważana jest za pierwsze  pismo Deschnera krytykujące Kościół. W tym samym roku wydał krytycznoliteracki tom Kitsch, Konvention und Kunst (Kicz, konwencja i sztuka, 1957), który doprowadził do skandalu, ponieważ chwalił w nim utwory mało znanych autorów, a krytykował dzieła uznanych i lubianych pisarzy.

Książka Abermals krähte der Hahn (I znowu zapiał kur, 1962) znalazła duże zainteresowanie wśród krytyków Kościoła. W 1970 r. zawarł porozumienie z wydawnictwem Rowohlt Verlag na projekt Kriminalgeschichte des Christentums (Kryminalna historia chrześcijaństwa); dopiero w 1986 r. ukazał się pierwszy tom. W 2013 r. musiał z powodów zdrowotnych zakończyć ten cykl na dziesiątym tomie, który sięgał do XVIII wieku.

Karlheinz Deschner mieszkał do śmierci w małym katolickim miasteczku Haßfurt am Main w Dolnej Frankonii.

Za swoją pracę literacką otrzymał wiele nagród m.in. Arno-Schmidt-Preis (1988), Alternativen Büchnerpreis (czerwiec 1993), Erwin-Fischer-Preis (2001), Ludwig-Feuerbach-Preis (2001), Wolfram-von-Eschenbach-Preis (2004), Premio letterario Giordano Bruno (2006).

W 2004 r. fundacja Giordano Bruno Stiftung ustanowiła nazwaną jego imieniem nagrodę Deschner-Preis, która przyznawana jest osobom lub organizacjom, „które przyczyniły się szczególnie do wzmocnienia sekularnego, naukowego i humanistycznego myślenia i działania”.

Cytaty

  1. To, że wszyscy szukają prawdy nie znaczy, że ona istnieje

    Deschner, Mörder machen Geschichte. Aphorismen, Lenos Verlag, Basel 2003.
  2. Strach jest dalekowzroczny, bohaterowie umierają na krótkowzroczność

    Deschner, Bissige Aphorismen, 1994.
  3. Najlepszym dowodem złego wychowanie ludzkości jest jej historia

    Deschner, Bissige Aphorismen, 1994.
  4. Bóg jest jedynym Panem świata, który ma mniej do powiedzenia niż jego słudzy

    Deschner, Bissige Aphorismen, 1994.
  5. Odkąd Bóg oświadczył, że świat jest dobry, więcej się na ten temat nie wypowiedział

    Deschner, Bissige Aphorismen, 1994.
  6. Pokora jest tylko formą zemsty

    Deschner, Bissige Aphorismen, 1994.
  7. Ludzie, mówi Lac, rozumieją wszystko dopiero w następnym pokoleniu. Optymista!

    Deschner, Bissige Aphorismen, 1994.
  8. Myślenie oznacza umieranie z wątpliwościami

    Deschner, Bissige Aphorismen, 1994.
  9. Skrucha: najsubtelniejsza zemsta przeszłości

    Deschner, Bissige Aphorismen, 1994.
  10. Tylko żywi płyną pod prąd

    Deschner, Nur Lebendiges schwimmt gegen den Strom. Aphorismen, Lenos Verlag, Basel 1985.

Dzieła (wybór)

  • Die Nacht steht um mein Haus. (Noc spowiła mój dom, powieść). List, München 1956.
  • Kitsch, Konvention und Kunst. Eine literarische Streitschrift. (Kicz,konwencja i sztuka. Literackie pismo polemiczne) List, München 1957.
  • Florenz ohne Sonne. Roman (Florencja bez słońca, powieść). List, München 1958.
  • Abermals krähte der Hahn. Eine kritische Kirchengeschichte. (I znowu zapiał kur. Krytyczna historia Kościoła) Günther, Stuttgart 1962.
  • Mit Gott und den Faschisten. Der Vatikan im Bunde mit Mussolini, Franco, Hitler und Pavelić. (Z Bogiem i faszystami. Watykan w przymieżu z Mussolinim, Hitlerem i Pavelićem.) Günther, Stuttgart 1965.
  • Kirche und Faschismus. (Kościół a faszyzm) Jugenddienst-Verlag, Wuppertal 1968.
  • Das Kreuz mit der Kirche. Eine Sexualgeschichte des Christentums. (Krzyż Pański z Kościołem. Seksualizm w historii chrześcijaństwa) Econ, Düsseldorf 1974.
  • Ein Papst reist zum Tatort. (Papież udaje siena miejsce mierci) Hoffmann und Campe, Hamburg 1981.
  • Ein Jahrhundert Heilsgeschichte. Die Politik der Päpste im Zeitalter der Weltkriege. (Jedno stulecie w historii zbawienia. Polityka papieży w okresie wojen światowych), 2 tomy, Kiepenheuer & Witsch, Köln 1982/83; nowe rozszerzone wydanie w tomie Die Politik der Päpste. (Polityka papieży) Alibri, Aschaffenburg 2013.
  • Nur Lebendiges schwimmt gegen den Strom. Aphorismen. (Tylko żywi płyną pod prąd, aforyzmy) Lenos, Basel 1985.
  • Kriminalgeschichte des Christentums (Kryminalna historia chrześcijaństwa), 10 tomów, Rowohlt, Reinbek 1986–2013.
  • Opus Diaboli. Rowohlt, Reinbek 1987.
  • Die Vertreter Gottes. Eine Geschichte der Päpste im 20. Jahrhundert. (Przedstawiciele Boga. Historia papieży w XX wieku) Heyne, München 1994.
  • Mörder machen Geschichte. (Mordercy tworzą historię, aforyzmy). Lenos, Basel 2003.

Literatura

  • „Karlheinz Deschner.” Sonderheft 9 der Zeitschrift Aufklärung und Kritik der Gesellschaft für kritische Philosophie Nürnberg, Nürnberg 2004. ISSN 0945-6627 (PDF).

Linki