August Wilhelm Iffland

August Wilhelm Iffland (ur. 19 kwietnia 1759 w Hanowerze; zm. 22 września 1814 w Berlinie) – niemiecki aktor, reżyser i dramaturg. (wyznanie ewangelickie)

Iffland after Johann Heinrich Schröder
Portret Augusta Wilhelma Ifflanda wykonany przez Johanna Heinricha Schrödera.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Rudolf (1714–75), rewizor w kancelarii wojennej w Hanowerze; matka Carolina (1725–79), córka dworskiego trębacza Johanna Hinricha Schrödera w Hanowerze i Johanny Sophii Köhler z Wolfenbüttel; brat Christian Philipp (1750–1835), dyrektor najwyższego sądu apelacyjego i nadburmistrz Hanoweru; – ożenił się w 1796 z Louise, córką radcy rządu Ludwiga Greuhma w Darmstadt i Marie Regine Louise Hert; bezdzietny.

Życiorys

W młodości na Augusta Wilhelma Ifflanda silny wpływ wywarły gościnne występy w Hanowerze grup teatralnych Konrada Ernsta Ackermanna (1712–1771) i Abela Seylera (1730–1800). Razem z Karlem Philippem Moritzem (1756–1793) działał w szkolnych przedstawieniach. W 1777 r. zerwał z rodzicami, którzy nie akceptowali jego pasji do teatru i udał się do Gothy, gdzie działał Conrad Ekhof (1720–1778). Pod skrzydłami Ekhofa odniósł pierwsze wielkie sukcesy. Po jego śmierci z większością grupy teatralnej udał się do Mannheim, gdzie Wolfgang Heribert von Dalberg (1750–1806) założył Teatr Narodowy. Tutaj Iffland uzyskał uznanie jako aktor, reżyser i dramaturg. W 1782 r. wystąpił w sztuce Zbójcy Friedricha Schillera (1759–1805) odtwarzając postać Franciszka Moora. August Wilhelm Iffland wspierał Dalberga w spopularyzowaniu w Niemczech pism Williama Szekspira (1564–1616). W Królu Learze zagrał rolę tytułowego bohatera. W praktyce zawodowej Iffland wzorował się na pracach teoretycznych Mannheimer Dramaturgie Otto Heinricha von Gemmingen-Hornberg (1755–1836) i Hamburgischer Dramaturgie Gottholda Ephraima Lessinga (1729–1781). Brak właściwych sztuk, relatywnie mała publiczność skłoniły go do pisania własnej poezji. Jego pierwsza sztuka Albert von Thurneysen odniosła w 1781 r. sukces, a w 1784 r. Verbrechen aus Ehrsucht przyniosła mu sławę w całych Niemczech. Do 1796 r. napisał 20 dramatów mieszczańskich, przeważnie pięcioaktowych, z których najważniejsze są Die Jäger, Reue versöhnt, Die Hagestolzen, Der Vormund i Der Spieler.

Występy gościnne prowadziły Augusta Wilhelma Ifflanda przez północne i środkowe Niemcy, m.in. w 1796 r. do Weimaru. W 1796 r. opuścił Mannheim i udał się na dwór pruski, gdzie otrzymał stanowisko dyrektora berlińskiego Teatru Narodowego. Iffland uczynił berliński teatr jedną z pierwszych scen Niemiec. Inscenizował dramaty niemieckich klasyków Schillera (Wallenstein, Die Verschwörung des Fiesco zu Genua), Johanna Wolfganga von Goethego (Egmont, Torquato Tasso). Oprócz nich i swoich wystawiał sztuki Augusta von Kotzebue (1761–1819), Christopha Friedricha Bretznera (1748–1807), Johanna Jakoba Engela (1741–1802) i innych. W latach 1806–11 Iffland wydawał almanach teatralny, z licznymi własnymi artykułami. W 1811 r. August Wilhelm Iffland otrzymał nominację na dyrektora generalnego teatru królewskiego w Berlinie.

Dzieła (wybór)

  • Albert von Thurneisen, 1781.
  • Verbrechen aus Ehrsucht, 1784.
  • Die Mündel, 1785.
  • Die Jäger, 1785.
  • Liebe um Liebe, 1785.
  • Bewustseyn! 1787.
  • Vaterfreude, 1787.
  • Reue versöhnt, 1789.
  • Figaro in Deutschland, 1790.
  • Leichter Sinn, 1802.

Literatura

  • Joseph Kürschner: „Iffland, August Wilhelm” w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Band 14, Duncker & Humblot, Leipzig 1881, s. 6–13 (online).
  • Hans-Gerhard Winter: „Iffland, August Wilhelm” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 10, Duncker & Humblot, Berlin 1974, ISBN 3-428-00191-5, s. 120–123 (online).

Linki

Autor: Roman Penkała