Samuel Gottlieb Bürde
Samuel Gottlieb Bürde (ur. 7 grudnia 1753 r. we Wrocławiu (niem. Breslau); zm. 28 kwietnia 1831 r. w Berlinie) - śląski poeta i tłumacz. (wyznania ewangelickiego)
Genealogia ↑
Ojciec Johann Valentin Bürde (zm. 1771), celnik, później administrator majątku kościelnego i parafialnego kościoła St. Barbara we Wrocławiu (obecnie katedra prawosławna Sobór Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy we Wrocławiu); matka Johanna Eleonora Gacz (zm. 1809); - ożenił się 1) we Wrocławiu w 1786 r. z najmłodszą córką radcy konsystorza Engera, zmarłą w 1790 r., 2) we Wrocławiu w 1791 r. z Christiane Emilie Bertram (zm. 1800), 3) we Wrocławiu w 1805 r. z Elisabeth (zm. 1806), córką kompozytora Johanna Adama Hillera (1728-1804); miał 5 dzieci z drugiego małżeństwa.
Życiorys ↑
Bürde uczęszczał od 1764 r. do wrocławskiego gimnazjum ewangelickiego Elisabet-Gymnasium. Dyrektorem tej placówki był wówczas wybitny filolog klasyczny, Johann Caspar Arletius (1707-1784). W gimnazjum pielęgnowana była tradycja teatru szkolnego. Tutaj były wystawiane dzieła klasycznych autorów oraz napisane przez uczniów "dramaty szkolne", w których także udział brał Bürde. Napisał tutaj wiersz »An die Muse«.
W 1773 r. rozpoczął studia prawnicze w Halle. Krótko przed tym zmarł jego ojciec, więc studiował dzięki otrzymanemu stypendium i pomocy kolegów. Oprócz studiów prawniczych uczył się języka angielskiego, aby czytać i tłumaczyć angielskich pisarzy.<br/ >
Po ukończeniu studiów wrócił do Wrocławia i pracował w latach 1776-1778 jako nauczyciel i wychowawca w placówce dla ubogich dzieci. Do placówki uczęszczały dzieci z niższych stanów, dla których nie była możliwa nauka w instytucjach płatnych.
Oprócz tej pracy zarobkowej był od 1775 r. współpracownikiem czasopisma Poetereien, Altvater Opitz geheiligt. W tym czasie zdecydował się posłać kilka swoich wierszy do Christopha Martina Wielanda (1733-1813), które ukazały się pod pseudonimem "Londy" w Der Teutsche Merkur.
W 1778 r. objął posadę prywatnego sekretarza u późniejszego pruskiego ministra grafa Heinricha Christiana Kurta von Haugwitza w Peuke (obecnie Bytów koło Oleśnicy na Dolnym Śląsku). Z rodziną Haugwitza podróżował do Włoch i Szwajcarii. Od 1781 r. działał jako sekretarz kamery we Wrocławiu, w 1783 r. został sekretarzem przy polskiej komisji granicznej, w 1795 r. tajnym sekretarzem śląskiego Ministerstwa Finansów, a w 1806 r. sekretarzem śląskiego Generalnego Departamentu Finansów. W 1815 r. mianowano go królewskim radcą dworu.
Samuel Gottlieb Bürde zmarł 28 kwietnia 1831 r. w Berlinie podczas podróży służbowej. Jego zwłoki zostały sprowadzone do Wrocławia i tam pochowane.
Liryka kościelna Samuela Gottlieba Bürde wywodzi się z ortodoksyjno-protestanckiego chrześcijaństwa. Był autorem wielu pieśni kościelnych m.in. »Steil und dornicht ist der Pfad«, która w ostatnim śląskim kancjonale miała nr 339. W 1787 r. ukazał się jego zbiór wierszy »Geistliche Poesien«. Pisał opowiadania, teksty operetek i sztuki teatralne. Jego główna zasługa leży w tłumaczeniu literatury angielskiej. W 1793 r. ukazało się tłumaczenie eposu »Paradise lost« (niem. Das verlorene Paradies; pol. Raj utracony) Johna Miltona (1608-1674), które było do XIX wieku zasadniczym niemieckim tłumaczeniem tego dzieła. Współpracował także z almanachami wydawanymi przez Johanna Heinricha Vossa (1751-1826) i Friedricha Schillera (1759-1805).
Dzieła (wybór) ↑
- Die Entführung, oder: Alte Liebe rostet nicht. 1778.
- Der Hochzeittag, oder das Aergste zuletzt. 1779.
- Erzählung von einer Reise durch einen Theil der Schweiz. 1785.
- Geistliche Poesieen. 1787.
- Vermischte Gedichte. 1789.
- Operetten. 1795.
- Enth.: Die Regata zu Venedig oder die Liebe unter den Gondolieren. 1795.
- Geistliche Gedichte. 1817.
- Johann Milton's verlornes Paradies. 2 części, 1822.
Literatura ↑
- Hermann Palm, Paul Pressel: „Bürde, Samuel Gottlieb.” W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 3, Duncker & Humblot, Leipzig 1876, s. 581 (online).
- Walter Kunze: „Bürde, Samuel Gottlieb.” W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 2, Duncker & Humblot, Berlin 1955, ISBN 3-428-00183-4, s. 741 (online).
- Friedrich Wilhelm Bautz: Bürde, Samuel Gottlieb. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 1, Bautz, Hamm 1975, ISBN 3-88309-013-1, s. 801-802.
- Artykuł Petera Merxa Steil und dornicht ist der Pfad w Schlesischer Gottesfreund, nr 8, 2015.
Ten artykuł jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.