Denis Pétau

Denis Pétau ( łac. Dionysius Petavius; ur. 21 sierpnia 1583 w Orleanie, zm. 11 grudnia 1652 w Paryżu) – francuski jezuita, filolog, sławny kronikarz i historyk.

Denis Pétau. Źródło: Wikimedia Commons

Biografia

Denis Pétau uczył się początkowo w rodzinnym Orleanie, a następnie na wydziale sztuk wyzwolonych w Paryżu, gdzie uzyskał stopień maître ès Arts (odpowiednik magistra), broniąc pracę napisaną w starożytnej grece a nie po łacinie. Następnie słuchał wykładów na wydziale teologicznym Sorbony. W Paryżu poznał Isaaca Casaubona, bibliotekarza króla, co umożliwiło mu studiowanie greckich manuskryptów; prowadzili korespondencję w tym języku. W 1603 objął katedrę filozofii w Bourges, gdzie został przez dwa lata. W 1604 wrócił do Paryża, gdzie w następnym roku przyłączył się do Towarzystwo Jezusowego (jezuici). Rozpoczął korespondencję z Frontonem du Duc, wydawcą pism Jana Chryzostoma. Następnie studiował teologię w Pont-à-Mousson (1607-1609), po czym uczył retoryki w Reims (1609). W Orleanie został ordynowany w 1610 na diakona i otrzymał urząd kanonika. Ponownie uczył retoryki w La Flèche (1613-1615), następnie w Collège de Clermont (1618-1620). Począwszy od 1622 zaczął wykładać teologię apofatyczną (nazywaną też teologią negatywną), a jego profesura trwała przez 22 lata; w tym okresie opuścił Francję tylko dwa razy: w 1629, aby wykładać historię Kościoła w Madrycie i w 1639 udał się do Rzymu, gdzie papież Urban VIII chciał uzyskać jego pomoc. W wieku 60 lat przestał prowadzić wykłady, ale zachował stanowisko bibliotekarza w Collège de Clermont (obecnie Lycée Louis-le-Grand), które objął w 1623 jako następca Frontona du Duca. Resztę życia poświęcił opracowaniu dzieła swego życia Dogmata theologica.

Pisma

Denis Pétau był jednym z największych erudytów swego czasu. Podejmując i kontynuując badania chronologiczne Josepha Juste Scaligera, wydał w 1627 dotyczące tych kwestii Opus de doctrina temporum, wydawane kilka razy. Następnie ukazała się wersja skrócona tej pracy zatytułowana Rationarium temporum przetłumaczona później na język francuski i angielski, którą wznawiano do 1849 roku.

Pełen wykaz pism Pétau zajmuje ponad 25 kolumn w słowniku bibliograficznym Sommervogel: znajdziemy tam, obok pism polemicznych, studia chronologiczne, historyczne, filozoficzne, patrystyczne i historię dogmatów. Jego pierwsza edycja dzieł Synezjusza z Cyreny (Synesii episcopi Cyrenensis opera), podjęta za namową Isaaca Casaubona, ukazało się w 1612 roku po dziesięciu latach badań. W 1613 i 1614 wydał parafrazy Temistiosa i Juliana Apostaty, a w 1616 Breviarium historicum patriarchy Konstantynopola Nicefora I. Następnie, po esejach poetyckich i oratorskich, dwutomowe wydanie Epifaniusza z Salaminy (1622, ponownie opublikowane w 1632), którego podjął się na prośbę jezuity ojca Jacquesa Gretsera i które początkowo miało zawierać tylko poprawione tłumaczenie Janusa Cornariusa. W 1622 i 1623 opublikował trzy pamflety Mastigophores i bardzo agresywne komentarze dotyczące edycji książki De pallio Tertuliana dokonanej przez Claude'a Saumaise'a.

Wśród pierwszych pism Pétau znajduje się kilka dysertacji magisterskich na temat chronologii De doctrina temporum (1627) i Tabulæ chronologicæ (1628, 1629, 1633, 1657) przewyższają De Emendatione temporum Scaligera i zapowiadają badania ojców benedyktynów w kolejnych dziesięcioleciach. Wersja skrócona ukazała się w 1633 pt. Rationarium temporum, którą kilkakrotnie tłumaczono na język francuski, angielski i włoski.

Jednocześnie Denis Pétau oddawał się poezji greckie i łacińskiej, pisząc liczne oszczerstwa przeciwko Hugo Grocjuszowi, Claude'owi Saumaise, Antoine'owi Arnauld i innym. Zadedykował w 1637 tłumaczenie na język grecki Księgi Psalmów (fr. Livre des Psaumes) papieżowi Urbanowi VIII. Trzy pierwsze tomy jego Dogmata theologica ukazały się w 1643 (ale datowane są datowane na 1644); kolejne dwa tomy ukazały się w 1650, a rozpoczęte przez niego dzieło nigdy nie zostało ukończone pomimo wysiłków innych autorów. Opublikowano wiele wydań tych Dogmata theologica, w tym jedno autorstwa kalwińskiego teologa Jeana Le Clerca, opublikowane w Antwerpii w 1700 roku. Ostatniej edycji ośmiu tomów dokonał J. B. Fournials w 1866–68. Listy Pétau, Epistolarum libri tres, opublikowano dopiero po jego śmierci; i chociaż ten zbiór nie jest kompletny, daje wyobrażenie o stopniu znajomości najwybitniejszych myślicieli Europy jego czasów, czasie tworzenia jego dzieł i metodzie studiowania.

Chociaż sława Pétau opiera się głównie na niedokończonym traktacie De theologicis dogmatibus, który był pierwszą usystematyzowaną próbą przedstawienia rozwoju historycznego doktryny chrześcijańskiej, interpretującą Pismo Święte na podstawie soborów i Ojców Kościoła, to za życia był znany przede wszystkim dzięki badaniom dotyczącym chronologii porównawczej (Annales de Pétau czy Annales pétaviennes). Obecnie jego badania chronologiczne są przestarzałe.

Jednak główną przyczyną jego sławy jest praca nad patrystyką i jej znaczenie dla doktryny chrześcijańskiej, co uzasadnia jego przydomek „Ojciec historii dogmatów”. Miał niewielu poprzedników w tej dziedzinie i musiał dokonać praktycznie czystego przeglądu tego, co było znane w tamtym czasie. Chociaż wyolbrzymiał wady scholastyków, bronił ich przed atakami Erazma z Rotterdamu.

Literatura

• Catholic Encyclopedia, 1913, « Denis Pétau ».
• Denis Pétau, jésuite, w: Louis Ellies Dupin, Bibliothèque des auteurs ecclésiastiques du xviie siècle, Paris, 1719, tome 2, s. 201-237 (online).

Linki

• Denis Pétau w fr.wikipedia.org (online).