Georg Calixt

Georg Calixt (znany także jako Georg Kallisen; ur. 14 grudnia 1586 roku w Medelby, Szlezwik (niem. Schleswig); zm. 19 marca 1656 roku w Helmstedt) - niemiecki pedagog, teolog ewangelicki i irenista. Zajmuje ważne miejsce w historii myśli ekumenicznej. Dokonał oddzielenia dogmatyki od etyki teologicznej.

Georg Calixt. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia ↑

Ojciec Johann Callisen zwany Calixtus (1539-1618), uczeń Filipa Melanchtona, pastor w Medelby, syn szewca Jürgena Callisen w Apenrade; matka Catherina (1541-1634), córka kupca Rickerta Clausen w Flensburg; - ożenił się 3 października 1619 roku z Catharine (1592–1654), wdową po burmistrzu Conradzie Pauli (zm. w 1617 roku), córką Conrada Gertner, burmistrza Helmstedt i Anny Wolter; miał 3 synów i 2 córki.

Życiorys ↑

Do 12 roku życia przebywał w domu rodzinnym i uczęszczał do szkoły łacińskiej w Flensburgu kierowanej przez rektora Latomusa. Pilność chłopca i jego uzdolnienia spowodowały, że ojciec postanowił go wysłać na studia na luterański uniwersytet w Helmstedt, prowadzony w tradycji Melanchtona, który wówczas był czołową uczelnią Niemiec. Uniwersytet wyróżniał się spośród innych lepszym porządkiem, obyczajami i kwitły tu studia filozoficzne i filologiczne.
W 1603 roku Georg Calixt rozpoczął studia teologiczne i filozoficzne na uniwersytecie w Helmstedt. Wkrótce związał się z błyskotliwymi profesorami Johannesem Caseliusem i Corneliusem Martini. Obaj ci uczeni tworzyli duchowe centrum uniwersytetu. Już w 1605 roku został magistrem i otrzymał zezwolenie na prowadzenie wykładów. Od 1607 roku zajął się głównie pracami dotyczącymi historii Kościoła i dogmatów.
W 1609 roku udał się w podróż. Odwiedził Jenę, Giessen, Tybingę, Heidelberg, po czym w 1610 roku powrócił do Helmstedt i w 1611 roku opublikował swoje pierwsze wielkie dzieło teologiczne "De praecipuis religionis chrstianae capitibus". Bardzo znacząca dla niego była druga podróż, rozpoczęta pod koniec 1611 roku, podczas której odwiedził Kolonię, Amsterdam, Lejdę, Anglię i Paryż. W trakcie tej podróży poznał uczonego humanistę Isaaca Casaubona.

Przeprowadzona przez niego w 1614 roku dysputa na zamku Hämelschenburg z jezuitą Augustinem Turrianusem przyniosła mu wielkie uznanie i przyczyniła się do mianowania go na profesora teologii i powierzenia mu w tym samym roku katedry teologii w Helmstedt. Stanowisko to piastował do śmierci. W 1616 roku obronił pracę doktorską.

Znaczenie ↑

Georg Calixt razem z Konradem Hornejusem należał do najwybitniejszych irenistów luterańskich w XVII wieku i przez to zajmuje ważne miejsce w historii myśli ekumenicznej. Dla teologii przełomowa była jego analityczna metoda dogmatyki luterańskiej, jak również oddzielenie dogmatyki od etyki teologicznej.
Od około 1625 roku pod wrażeniem jakie na niego wywarła wojna trzydziestoletnia postawił sobie zadanie ponownego zjednoczenia Kościoła. W tym celu prowadził liczne rozmowy z teologami katolickimi w celu przełamania kontrowersji wyznaniowych. Różnica w pojmowaniu Kościoła przez Calixta i rozumieniu luterańsko-ortodoksyjnym doprowadziła w roku 1645 do rozmów religijnych w Toruniu tzw. Colloquium Charitativum Thoruniense, które zorganizował król Polski Władysław IV Waza. Książę Fryderyk Wilhelm I delegował go jako doradcę luteran z Królewca, ale nie został on uznany przez Johanna Hülsemanna i Abrahama Calova i nie został dopuszczony do obrad. Nie powiodła się próba wykluczenia Calixta i jego szkoły przez ortodoksyjnych teologów z luteranizmu. Rozbudzona przez niego ekumeniczna świadomość (szczególnie w Brunszwiku i Hanowerze) odegrała także dużą rolę w próbach zjednoczenia kościoła prowadzonych przez Gerharda Woltera Molanusa i Gottfrieda Wilhelma Leibniza pod koniec wieku.

Dzieła (wybór) ↑

Literatura ↑