Samuel Scheidt
Samuel Scheidt (ochrzczony 14 listopada 1587 r. w Halle (Saale); zm. 3 kwietnia 1654 r. tamże) - niemiecki organista i kompozytor. (wyznania ewangelickiego)
 |
| Samuel Scheidt. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Conrad (Curt) Scheidt (1555-1618); matka Anna Achtmann (zm. 1619/37); miał 7 rodzeństwa; - ożenił się w Wörmlitz w 1627 r. z Helene Margarethe Keller (zm. 1652); miał 5 synów (4 wcześnie zmarło) i 2 córki.
Życiorys
Samuel Scheidt był od 1603 r. pomocnikiem organisty w Moritzkirche (kościół Maurycego) w Halle. W latach 1607-1609 uczył się u organisty i kompozytora Jana Pieterszoona Sweelincka (1562-1621) w Amsterdamie. Po powrocie do Halle objął stanowisko nadwornego organisty u margrabiego Christiana Wilhelma Brandenburczyka. Tam pracował od 1614 do 1616 r. razem z Michaelem Praetoriusem (1571-1621). W sierpniu 1619 r. brał udział razem z Heinrichem Schützem (1585-1672) i Praetorius w poświęceniu organów w Bayreuth.
Już w 1620 r. opublikował zbiór 38 utworów "Cantiones sacrae", do którego w 1621 r. dołączył "Concertus sacri". W kolejnych latach 1621, 1622, 1625 i 1627 zbiory z muzyką wokalno-instrumentalną (min. 6 wokalistów i 10 instrumentów) "Ludi musici". W 1624 r. napisał "Tabulatura nova". Ten zbiór utworów na organy i klawikord jest do dzisiaj standardowym dziełem dla organistów i jest pierwszym dziełem drukowanym w Niemczech, w którym zastosował notację partyturową.
Po ucieczce w 1628 r. księcia przed oddziałami Albrechta von Wallensteina (1583-1634) w czasie wojny trzydziestoletniej Samuel Scheidt utracił pracę na dworze książęcym, ale mianowano go dyrektorem muzycznym w trzech dużych kościołach w Halle (Marienkirche, Moritzkirche i Ulrichskirche). W roku 1630 stracił posadę dyrektora muzycznego na skutek sporu z Christianem Gueintzem (1592-1650), rektorem gimnazjum. Ponownie zajął się komponowaniem i w tym czasie powstały trzy części "Geistlichen Concerten". W latach 1631-35 miasto zajęli Szwedzi i książę August von Sachsen-Weißenfels (1614-1680) został administratorem w Halle i ponownie mianował go kapelmistrzem dworskim. Funkcję tę sprawował, aż do śmierci. W 1644 r. opublikował 70 symfonii, które pomyślane były także jako koncerty sakralne. W 1650 r. ukazało się jego ostatnie dzieło tzw. "Görlitzer Tabulatur" z czterogłosowymi frazami chorałowymi.
Samuel Scheidt należał razem z Heinrichem Schützem i Johannem Hermannem Scheinem do najważniejszych niemieckich kompozytorów XVII wieku. Drukiem wydał 540 utworów i 34 pozostały jako rękopisy. 261 kompozycji to utwory z tekstem, a 213 wersje instrumentalne.
Dzieła (wybór)
- Cantiones sacrae. 1620.
- Tabulatura nova. 3 części, 1624.
- Geistliche Konzerte Teil. 4 części, 1631, 1634, 1635, 1640.
- LXX Symphonias. 1644.
- Görlitzer Tabulaturbuch. 1650.
Literatura
- Robert Eitner: Scheidt, Samuel. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 30, Duncker & Humblot, Leipzig 1890, s. 712-714.
- Klaus-Peter Koch: Scheidt, Samuel. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 22, Duncker & Humblot, Berlin 2005, ISBN 3-428-11203-2, S. 634–636.