Jacques Clément

Jacques Clément (ur. 1567 w Serbonnes, zm. 1 sierpnia 1589 w Saint-Cloud) – francuski duchowny katolicki, dominikanin, fanatyk religijny, morderca króla Henryka III Walezego.

Jacques Clément
Jacques Clément (portret z XVI wieku).
Źródło: Wikimedia Commons

Biografia

Jacques Clément urodził się w Serbonnes w rodzinie chłopskiej. Być może przyszedł na świat w 1567 roku, choć nie jest to pewne. Został mnichem dominikańskim w klasztorze des Jacobins de Sens. Następnie studiował w zakonie dominikanów w Paryżu, co mu przyniosło przydomek Jacobin (inna nazwa dominikanów). Przepełniony chęcią eksterminacji heretyków, nazywany był przez współbraci „Capitaine Clément” (Kapitan Clément)[1].

Jako fanatyk religijny przyłączył się do Ligi Katolickiej, walczącej z hugenotami. Jego celem stało się zabicie króla Henryka III, który od zabójstwa księcia Henryk I Gwizjusza (fr. Henri I de Guise) był w jego oczach  zdeklarowanym wrogiem katolicyzmu. Jacques Clément opuścił Paryż 31 lipca 1589, aby dotrzeć do Saint-Cloud, skąd król kierował oblężeniem Paryża[2].

1 sierpnia 1589 towarzyszył prokuratorowi generalnemu parlamentu Paryża Jacques'owi de La Guesle, aby spotkać się z królem. Wprowadzony do króla, Clément zbliżył się do niego pod pretekstem przekazania mu tajnej informacji, udając że sięga po list wyciągnął sztylet i ugodził nim Henryka III w brzuch. Ofiara wyciągnęła nóż z brzucha, po czym uderzyła mordercę w twarz. Krzyk Henryka III („Ach! Zły mnichu, zabiłeś mnie!”) i Jacques'a de La Guesle'a zaalarmowały straże, które przybiegły z inny sługami króla. Słysząc relację króla, że dominikanin go zranił, straż rzuciła się na Clémenta. Jeden z gwardzistów, Bernard de Montsérié, chwycił mordercę i powalił go na ziemię; polecił swoim towarzyszom, aby nie zabijali go, by móc go przesłuchać. Jednak nie było szans, mnich został zmasakrowany, a jego ciało wyrzucono przez okno. Wersje różnią się odnośnie tożsamości strażników i służących, którzy przebili Jacques'a Clémenta szpadami.

Król zmarł w nocy wyznaczając wcześniej jako swojego sukcesora Henryka z Nawary.

Tragiczna i spektakularna śmierć króla Henryka III była pierwszym zabójstwem króla Francji od objęcia władzy przez Kapetyngów. Dwadzieścia lat później nastąpi zabójstwo Henryka IV autorstwa François Ravaillaca. Przez dziesięciolecia Jacques Clément uznawany był za model licznych innych królobójców (jak Jean Châtel).

Proces Jacques'a Clémenta

Zorganizowano pośmiertny proces Jacques'a Clémenta. Na Place de Grève (obecnie Place de l’Hôtel-de-Ville) jego zwłoki rozszarpano końmi - kara zarezerwowana dla królobójców -, następnie ciało poćwiartowano, spalono, a prochy wrzucono do Sekwany, „aby w przyszłości nie było o nim pamięci”. Dwadzieścia lat później takiej karze poddano François Ravaillaca, zabójcę Henryka IV, ale tym razem królobójca był żywy i zdrowy[3].

Recepcja

Czyn Clémenta był różnie oceniany w chrześcijaństwie nękanym wojnami religijnymi. Papież Sykstus V uważał go za męczennika i rozważał jego kanonizację[4]. Paryż przyjął z entuzjazmem wiadomość o zamordowaniu króla i ogłosił matkę zabójcy „jako samą Matkę Bożą”. Liga Katolicka uznała morderstwo jako pomszczenie, zamordowanego w 1588, księcia Henryka de Guise.

Claude Le Laboureur, duchowny, historyk i heraldyk francuski ułożył z „Frère Jacques Clément” (Brat Jacques Clément) anagram „C'est l'enfer qui m'a créé” (To piekło mnie stworzyło).

Wolter, autor tragedii Fanatyzm albo Mahomet-Prorok (Le Fanatisme ou Mahomet le Prophète) napisanej w 1739 i wystawionej po raz pierwszy w Lille 25 kwietnia 1741, a potem w Paryżu 9 sierpnia 1742, nawiązał do fanatyzmu religijnego Jacques'a Clémenta. W 1742 pisał w liście do M. de Missy : „Moja sztuka przedstawia, pod postacią, Mahometa, przeora dominikanów wkładającego sztylet w rękę Jacques'a Clémenta”[5].

Literatura

  • Pierre Chevallier: Henri III : roi shakespearien, Paris, Fayard, 1985, s. 751, ISBN 2-213-01583-X.
  • Cornel Zwierlein: Der Mörder als Held? Jacques Clément als ligistischer Staatsgründungs-Held und Märtyrer-Heroe des Papsttums, 1589. W: Olmo Götz / Cornelia Brink (Hrsg.): Gewalt und Heldentum. Ergon Verlag, Baden-Baden 2020 (Helden – Heroisierungen – Heroismen; 16), ISBN 978-3-95650-817-2, s. 47–66.

Linki

  • Jacques Clément w fr.wikipedia.org (online).

Przypisy

  1. ↑Abel Hugo: Histoire générale de France depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, H. L. Delloye, 1841 (online), s. 614.
  2. ↑Marie-Françoise Peteuil: Le faict de frère Clément et son lieu, Études Villeneuviennes, n°48, s. 43-67, Villeneuve-sur -Yonne, 2014.
  3. ↑Jean Stouff: Procès fait au cadavre de Jacques Clément (online), w Biblioweb, 7 czerwiec 2012 (dostęp 5.04.2023).
  4. ↑Jak podaje historyk Jacques de Thou, Sykstus V publicznie pochwalił go 11 września 1589 roku (Histoire universelle, liv. XCVI).
  5. ↑Voltaire: Lettres inédites de Voltaire, Didier, 1856, t. 1, Lettre à M. César De Missy, 1er septembre 1743, s. 450.
Autor: Roman Penkała