Jürgen Moltmann

Jürgen Moltmann (ur. 8 kwietnia 1926 w Hamburgu) – niemiecki teolog ewangelicki, profesor teologii systematycznej na uniwersytecie w Tybindze.

Genealogia ↑

Ożenił się w 1952 r. z teolożką feministyczną Elisabeth Moltmann-Wendel (1926–2016).

Życiorys ↑

Jürgen Moltmann wyrastał w rodzinie o zapatrywaniach świeckich. W drugiej wojnie światowej został przydzielony do służby pomocniczej w siłach powietrznych i pod jej koniec trafił do niewoli brytyjskiej. Tam według własnych wypowiedzi „doszedł do wiary chrześcijańskiej”[1] i jeszcze podczas niewoli rozpoczął studia teologiczne, które w 1948 r. kontynuował na uniwersytecie w Getyndze. Tam wpływ wywarli na niego Hans Joachim Iwand (1899–1960), Gerhard von Rad (1901–1971) i przede wszystkim Otto Weber (1902–1966), u którego bronił pracę doktorską. Od 1952 r. był pastorem w Bremie-Wasserhorst. W 1957 r. habilitował się pracą na temat teologa ewangelicko-refomowanego Christopha Pezela (1539–1604) i został powołany na profesora w Wyższej Szkoły Kościelnej (Kirchliche Hochschule) w Wuppertalu. W 1963 r. przeszedł na uniwersytet w Bonn. Od 1967 r. do emerytury (1994) pracował jako profesor teologii systematycznej na Uniwersytecie Eberharda i Karola (Eberhard Karls Universität) w Tybindze.

Jako teolog uważał siebie za lewicowo postępowego: „Gdy w czasie powojennym Konrad Adenauer (1876–1967) i Otto Dibelius (1880–1967) restaurowali stare stosunki z przed 1933 r. między państwem a Kościołem, przyłączyłem się do politycznej i kościelnej krytyki następnego pokolenia Kościoła Wyznającego”.[2] Od 1978 r. był członkiem Chrześcijańskiej Konferencji Pokojowej, od 1963 do 1983 r. członkiem Komisji ds. Wiary i Prawa Kościelnego i od 1977 do 1993 przewodniczącym Towarzystwa Teologii Ewangelickiej (Gesellschaft für Evangelische Theologie).

W 1964 r. opublikował Teologię nadziei (Theologie der Hoffnung), która zjednała mu międzynarodowe uznanie. Była inspirowana pismem filozofa Ernsta Blocha (1885–1977) Zasada nadziei (Das Prinzip Hoffnung). W 1972 r. wydał książkę Bóg ukrzyżowany (Der gekreuzigte Gott), w której nie rozważał starego pytania teologicznego, co śmierć Chrystusa oznacza dla ludzkości, lecz, co oznacza ona dla Boga. W dużej mierze chodziło w niej o teologię po ludobójstwie w Oświęcimiu. W 1975 r. w książce Kościół w mocy Ducha (Kirche in der Kraft des Geistes) przedstawia Kościół chrześcijański jako wspólnotę w duchu Jezusa. Te trzy książki, chociaż powstały niezależnie i w różnym czasie, uznane zostały później za trylogię, która bierze pod uwagę całą teologię chrześcijańską.

Razem z Pinchasem Lapide (1922–1997) opublikował dwa dialogi dotyczące stosunku monoteizmu i nauki o Trójcy Świętej (1979) i o Izraelu i Kościele (1980)/

Między 1980 a 1995 r. ukazało się 5 tomów Systematischen Beiträge zur Theologie, w których opracował na nowo cały obszar dogmatyki:

  • Trinität und Reich Gottes. Zur Gotteslehre, München 1980
  • Gott in der Schöpfung. Ökologische Schöpfungslehre, München 1985
  • Der Weg Jesu Christi. Christologie in messianischen Dimensionen, München 1989
  • Der Geist des Lebens. Eine ganzheitliche Pneumatologie, München 1991
  • Das Kommen Gottes. Christliche Eschatologie, München 1995

Jako prolegomena do tej dogmatycznej koncepcji opublikował w 1999 r. Doświadczenia myśli teologicznej (Erfahrungen theologischen Denkens), mocno autobiograficzne sprawozdanie o podstawach i metodach jego myśli teologicznej.

Oprócz tych i kolejnych monografii pisał Moltmann liczne eseje, które zebrał w Perspektiven der Theologie (1968), Umkehr zur Zukunft (1970), Neuer Lebensstil. Schritte zur Gemeinde (1986), Gott im Projekt der modernen Welt (1997), Wissenschaft und Weisheit. Zum Gespräch zwischen Naturwissenschaft und Theologie (2002), "Sein Name ist Gerechtigkeit". Neue Beiträge zur christlichen Gotteslehre (2008) i In der Geschichte des dreieinigen Gottes. Beiträge zur trinitarischen Theologie (2010). Wiele jego książek zostało przetłumaczonych na inne języki, m.in. angielski, hiszpański, polski, holenderski, włoski, koreański.

Dzieła (wybór) ↑

  • Gnadenbund und Gnadenwahl: Die Prädestinationslehre des Moyse Amyraut, dargestellt im Zusammenhang der heilsgeschichtlichen-föderaltheologischen Tradition der Akademie von Saumur, Göttingen 1951.
  • Christoph Pezel (1539-1604) und der Calvinismus in Bremen (= Hospitium ecclesiae. Band 2). Einkehr, Bremen 1958.
  • Die Gemeinde im Horizont der Herrschaft Christi. Neukirchen-Vluyn 1959.
  • Theologie der Hoffnung. Untersuchungen zur Begründung und zu den Konsequenzen einer christlichen Eschatologie. 1964.
  • Der gekreuzigte Gott. Das Kreuz Christi als Grund und Kritik christlicher Theologie. 1972.
  • Kirche in der Kraft des Geistes. Ein Beitrag zur messianischen Ekklesiologie. 1975.
  • Trinität und Reich Gottes. Zur Gotteslehre. 1980.
  • Gott in der Schöpfung. Ökologische Schöpfungslehre. 1985.
  • Der Weg Jesu Christi. Christologie in messianischen Dimensionen. 1989.
  • Der Geist des Lebens. Eine ganzheitliche Pneumatologie. 1991.
  • Das Kommen Gottes. Christliche Eschatologie. 1995.
  • Wissenschaft und Weisheit. Zum Gespräch zwischen Naturwissenschaft und Theologie. 2002.
  • Weiter Raum. Eine Lebensgeschichte. 2006.
  • Ethik der Hoffnung. 2010.
  • Der lebendige Gott und die Fülle des Lebens. Auch ein Beitrag zur Atheismusdebatte unserer Zeit. 2014.

Linki ↑

Przypisy ↑

  1. ↑ Jürgen Moltmann: Was heißt heute „evangelisch“? Von der Rechtfertigungslehre zur Reich-Gottes-Theologie. w Evangelische Theologie 57 (1997), s. 41–46, tutaj 41.
  2. ↑ Jürgen Moltmann: Was heißt heute „evangelisch“? Von der Rechtfertigungslehre zur Reich-Gottes-Theologie. w Evangelische Theologie 57 (1997), s. 41–46, tutaj 41.
Autor: Roman Penkała