Gregor Heimburg

Gregor Heimburg (łac. Gregorius Heimburgensis; czesk. Řehoř z Heimburka; pol. Grzegorz z Heimburga; ur. po 1400 in Schweinfurcie; zm. w sierpniu 1472 w Tharandt) – niemiecki humanista, prawnik i mąż stanu. Był wpływowym i wybitnym prawnikiem, którego celem była reforma Kościoła i Rzeszy.

 Gregorius Heimburgensis 1
Gregor Heimburg.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Hans (zm. przed 1429), burmistrz w Schweinfurcie (4 razy między 1399-1427) i poseł na sobór w Konstancji;
  • Matka: N. N.;
  • Żona: Christine Lorber;
  • Dzieci: między innymi Jakob, 1496 radca brandenburskiego margrafa.

Biografia

Gregor Heimburg pochodził z mieszczańskiej rodziny z Schweinfurtu nad Menem. Od 1413 r. studiował na uniwersytecie w Wiedniu. Około 1430 r. uzyskał w Padwie stopień doktora obu praw i został wikariuszem generalnym arcybiskupa Moguncji, na zlecenie którego brał udział w soborze w Bazylei jako rzecznik elektorskiej delegacji z Moguncji, potem księcia Saksonii, a w późniejszym okresie również cesarza Zygmunta. Celem jego było gruntowne zreformowanie Kościoła. Jest bardzo prawdopodobne, że w Bazylei poznał Enea Silvio Piccolomini, późniejszego papieża Piusa II oraz Mikołaja z Kuzy, których później był przeciwnikiem. Początkowo w sporze między papieżem a soborem reprezentował neutralność, ale później nieugięty koncyliaryzm.

Od 1433 do 1461 żył w Heimburgu koło Norymbergi i pracował jako syndyk (łac. syndicus) dla wolnego miasta Rzeszy, w międzyczasie przyjmował także inne zlecenia. Od 1437, urlopowany przez miasto Norymbergę, ponownie reprezentował niemieckiego księcia na sejmach Rzeszy i uczestniczył w poselstwach do kurii, i tak w 1438 podczas elektorskiej deklaracji neutralności w wyborach we Frankfurcie i sejmach Rzeszy we Frankfurcie w 1442 r., w 1443 i 1444 r. w Norymberdze, w 1446 r. ponownie we Frankfurcie i w 1447 r. w Norymberdze. Wkrótce odegrał ważną rolę w kwestii zachowania narodu niemieckiego w sporze papieża Eugeniusza IV z soborem w Bazylei i warunków uznania nowego papieża. Heimburg jako przedstawiciel Saksonii i Brandenburgii opowiadał się za neutralnością. 17 marca 1438 r. odczytał we Frankfurcie deklarację neutralności sześciu książąt, udał się wraz z Johannesem Lysurą na sobór w Ferrarze zwołany przez Eugeniusza IV, a następnie jako przedstawiciel Saksonii na sobór w Bazylei, gorliwie uczestniczył w mogunckiej akceptacji (niem. Mainzer Akzeptation) podczas sejmu Rzeszy w Moguncji 26 listopada 1439, podczas którego przyjęto dwadzieścia sześć dekretów reform soboru w Bazylei. W 1441, 1442 r. udał się do Włoch, aby uzyskać kompromis między książętami niemieckimi a papieżem, co kuria odrzuciła.

Gregor Heimburg szybko rozpoznał stan rzeczy i w piśmie „Admonitio de injustis usurpationibus Paparum Romanorum ad imperatorem, reges et principes Christianos“ ostrzegał przed planowaną reformą i podstępami papiestwa. Jako członek poselstwa niemieckich książąt przybył latem 1446 roku do Rzymu, ale mimo gniewnych przemówień nie mógł już zapobiec paktowi między papieżem a cesarzem. Przedstawiony przez niego we wrześniu 1446 r. raport poselski na sejmie Rzeszy we Frankfurcie nie przeszkodził Enea Silvio de Piccolomini w doprowadzeniu do rozłamu w związku elektorów i przeformułowaniu warunków posłuszeństwa oraz samego aktu posłuszeństwa (luty 1447). Po nieudanej próbie ocalenia reformy w sojuszu z Saksonią, Kolonią i Palatyntem oraz Francją, konkordat wiedeński przypieczętował jej upadek.

W następnych latach reprezentował Norymbergę, zwłaszcza w sporze z margrabią Albrechtem III Achillesem, przeciw któremu występował w 1450 r. w Bambergu, w 1452 r. w Wiedniu, nie pokonując oczywiście wpływu margrabiego i niezdecydowanego cesarza. W 1453 r. reprezentował Norymbergę u hrabiów Palatynatu, od 16 do 24 marca 1454 r. negocjował dla króla Węgier i Czech Władysław V z burgundzkimi radcami na temat Luksemburga i w Ratyzbonie prowadził, z korzyścią dla króla Czech, w 1454 r. rozmowy dotyczące zamków granicznych między Czechami a Saksonią. W jakim stopniu służył królowi w sprawach czeskich, austriackich i węgierskich, a także kiedy rozwiązał swoje stosunki służbowe w Norymberdze, źródła nie dają jednoznacznej informacji. Fakt, że w 1458 roku służył arcyksięciu Albrechtowi VI Habsburgowi w Austrii i dla niego pojawił się na kongresie w Mantui u boku księcia Zygmunta Habsburga (Zygmunt der Münzreiche) z Tyrolu, jako przedstawiciel Bawarii-Landshut i kościelnego elektoratu Moguncji z pewnością świadczy, że był najbardziej szanowanym niemieckim posłem książęcym. W służbie Zygmunta Habsburga występował u jego boku jako przeciwnik Mikołaja z Kuzy (kardynał i biskup Brixen), przeciwko któremu występował już na sejmach Rzeszy i konsekwentnie sprzeciwiał się polityce papieskiej.

Początkowo Heimburg przychylnie nastawiony do idei krucjaty, ale mając wątpliwości co do szczerości postępowania papieża Piusa II, stał się jej przeciwnikiem prowadząc sprawę arcybiskupa Moguncji i księcia-elektora Rzeszy Teodoryka z Isenburga (niem. Diether von Isenburg), którego papież ekskomunikował. Podejrzewał, że papież ogłosił kolejną krucjatę jedynie w celu pozyskania pieniędzy. Papież przypisał Heimburgowi dużą część winy za niepowodzenie zjazdu książąt w Mantui w 1459 roku. W ten sposób Gregor Heimburg włączył się w zaciekły spór między księciem Zygmuntem Habsburgiem a kardynałem Mikołajem z Kuzy, który wkrótce przerodził się w spór z kurią, którego zarzewiem stała się początkowo kwestia klasztoru benedyktynek w Sonnenbergu. Pius II wystosował list do Norymbergi (18 października 1460), aby pozbawić Heimburga, jako heretyka, jego dóbr, na co ten odpowiedział (styczeń 1461 r. ) pamiętnym „Confutatio Primatus Papae”. 2 listopada 1460 r. papież ekskomunikował księcia Zygmunta i Heimburg bulą „Infructuosus palamites”. Na początku stycznia 1461 roku Heimburg opublikował szeroko rozpowszechnioną i skuteczną rozprawę „A Pii papae II. excommunicatione iniusta Sigismundi archiducis Austriae, com. Tirolis et Gregorii de Heimburg”, w której adwokat osobiście zaatakował Piusa II za jego występki seksualne, oskarżając go o wyssanie pieniędzy z Niemiec i obawę przed zwołaniem soboru. Za ataki przeciwko papieżowi Gregor Heimburg został objęty w 1461 r. wielką ekskomuniką kościelną. Prawdopodobnie z powodu nałożonej ekskomuniki nie uczestniczył w negocjacjach pokojowych w 1461 r. w Landshut, w marcu i listopadzie 1462 r. w Wenecji, kiedy to ostatecznie Wenecja i cesarz pojednali księcia Zygmunta z Kościołem. W 1464 r. doszło do pojednania księcia Zygmunta z kurią i papież zdjął ekskomunikę z niego oraz jego zwolenników, przy czym Heimburg został pominięty.

Po odosobnieniu w Würzburgu i pośrednictwu Saksonii, Gregor Heimburg wstąpił w 1466 r. na służbę u króla Czech Jerzego z Podiebradów, zwolennika nauk Jana Husa, którego bronił przed atakami papieża. W 1469 r. otrzymał od króla Czech miejscowość Nelahozeves, którą wkrótce mu odebrano, podobnie jak dobra w Dettelbach i Fahr, po ponownej ekskomunice wydanej przez papieża Pawła II. Gdy po śmierci Jerzego z Podiebradów poparł roszczenia spadkowe Wettynów do czeskiej korony został wygnany z Czech. W marcu 1471 r. schronił się u zięcia Podiebrada Albrechta Odważnego (niem. Albrecht der Beherzte) w Dreźnie. Duchowieństwo przez kilka dni nie odprawiało nabożeństw, aby zmusić Albrechta do wypędzenia Heimburga z miasta. Książę zabrał go bezpiecznie do Tharandt i poprosił swojego brata, księcia Ernsta, o uwolnienie go od ekskomuniki. Ostatecznie papież zezwolił biskupowi Dietrichowi von Meißen na uroczyste zdjęcie ekskomuniki z Heimburga w czwartek przed Niedzielą Palmową 1472 r. w Dreźnie w obecności książąt Ernsta i Albrechta. Gregor Heimburg zmarł w sierpniu 1472 w Tharandt i został pochowany w klasztorze franciszkanów (obecnie ewangelicki kościół Sophienkirche) w Dreźnie.

Pisma

  • Scripta nervosa iuris justitiaeque plena. Frankfurt am Main 1608;
  • Hauptschrrift: Oratio pro petendis insigniis doctoratus (1429 ?);
  • Admonitio de iniustis usurpationibus Paparum, (n. 1446), in: M. Goldast, Monarchiae … I, Hanau 1611, s. 557–63;
  • Tractatus super excommunicatione Pii papae II …, 1460, ebd. II, Frankfurt 1614, s. 1591;
  • Invectiva … in Nic. de Cusa, 1461, ebd.;
  • De militia et republica ad ducem Victorinum (Sohn Podïebrads), 1469, ebd.;
  • Brielwechsel mit Johannes Rot in Rom über Jurisprudenz, 1454;
  • Confutatio primatus papae, 1461, hrsg. v. P. Joachimsohn, 1891;
  • Briefwechsel mit Markgraf Albrecht Achilles, 1468/70, in: Höfler, s. L, s. 197 ff.
  • A Pii papae II. excommunicatione iniusta Sigismundi archiducis Austriae, com. Tirolis etc. et Gregorii de Heimburg;
  • Appellatio super excommunicatione Pii II papae in ducem Austriae Sigismundum et seipsum evulgata 1461;
  • Apologia pro Georgio Podiebrad rege Bohemi.

Literatura

Linki

Autor: Roman Penkała