Johann Peter Frank

Johann Peter Frank (ur. 19 marca 1745 w Rodalben, Markgrafschaft Baden; zm. 24 kwietnia 1821 w Wiedniu) – niemiecki lekarz, organizator higieny publicznej i społecznej opieki medycznej. (wyznanie katolickie)

Johann Peter Frank
Johann Peter Frank (1819).
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Niklas (także Nikolaus, 1690?–1770?), zarządca huty szkła w Rodalben;
  • Matke: Marie Margret z domu Würz;
  • Żona: 1) od 1767 Catherine (zm. 1768 przy porodzie), córka kupca Pierrona w Pont-à-Mousson, 2) Marianne (zm. 1808), córka starszego pisarza Wittlinsbacha w Rastatt;
  • Dzieci: syn z 1) małżeństwa (wcześnie zmarł) i z 2) małżeństwa 2 dzieci, m.in. Joseph (1771–1842), od 1804 profesor medycyny w Wilnie.

Życiorys

Johann Peter Frank urodził się 19 marca 1745 roku w małej miejscowości Rodalben położonej między Zweibrücken a Landau. Ojciec pochodził z francuskiej rodziny. Początkowo rodzice widzieli syna w roli duchownego. Posłali go do szkoły łacińskiej prowadzonej przez pijarów w Rastatt, potem uczęszczał do szkoły prowadzonej przez jezuitów w Bockenheim (Palatynat) i ostatecznie do Gelehrtenschule (szkoła wyższa przygotowująca do studiów) w Baden (obecnie Baden-Baden). W 1761 roku zaczął studiować filozofię na uniwersytecie w Metzu. W następnym roku przeniósł się na uniwersytet w Pont-à Mousson (1762–1763), gdzie doktoryzował się z zakresu filozofii i jednocześnie zainteresowały go lekcje fizyki. Wbrew woli rodziców postanowił poświęcić się medycynie i od 1763 roku studiował w Heidelbergu (1763-1765) i Strasburgu (1765). W sierpniu 1766 roku uzyskał w Heidelbergu tytuł doktora medycyny.

Praktykę lekarską Johann Peter Frank zaczął w rodzinnej miejscowości, potem w Pont-à-Mousson zdał egzamin na tamtejszym fakultecie medycznym i habilitował się. W październiku 1766 przyjęto go do kolegium lekarzy Lotaryngii jako lekarza w Bitsch, gdzie pozostał dwa lata. Po uzyskaniu zgody na praktykowanie w Markgrafschaft Baden pracował tam jako zastępca fizyka krajowego. W 1769 roku otrzymał posadę medyka dworskiego w Rastatt, w 1772 przeniósł się do Bruchsal, gdzie został fizykiem miejskim i krajowym, a w 1774 roku lekarzem osobistym księcia-biskupa Spiry (Speyer), Augusta von Limburg-Stirum (1721–1797).

W Spirze rozwinął praktyczną działalność, prowadził wykłady o anatomii i fizjologii, wprowadził liczne usprawnienia w publicznych placówkach medycznych. Podczas ostatniego pobytu w Heidelbergu postanowił w sposób naukowy opracować zagadnienie policji medycznej. W 1776 roku opublikował pismo „Epistola invitatoria ad eruditos de communicandis quae ad politiam medicam spectant principum ac legislatorum decretis“, w którym przedstawił plan pracy policji medycznej i zwrócił się z prośbą o przekazanie mu informacji o istniejących zarządzeniach i ustawach w tym zakresie. Idea znalazła ogólną aprobatę, a zatem przystąpił do pisania głównego dzieła „System einer vollständigen medicinischen Polizey“ (System kompletnej policji medycznej), którego pierwszy tom ukazał się w 1779 roku w Mannheim. Było to pierwsze systematyczne opracowanie wszystkich zagadnień z zakresu opieki zdrowotnej. Dzięki tej pracy stał się twórcą higieny jako dziedziny naukowej. Johann Peter Frank był nie tylko teoretykiem higieny, lecz jednocześnie praktykiem, ponieważ jako fizyk krajowy w regionie Badenii i od 1786 roku jako dyrektor generalny opieki zdrowotnej w austriackiej Lombardii organizował działalność sanitarną. Za jego radą książęta tworzyli szpitale, porodówki, sierocińce i domy dla porzuconych dzieci, co od 1785 roku intensywnie popierał cesarz Józef II Habsburg (1741–1790). Również powstawały wszędzie, gdzie Johann Peter Frank działał, szkoły chirurgiczne i położnictwa oraz kliniki, jak w Pawii i Wiedniu. Prowadzenia działalności sanitarnej i związanych z nią zadań wymagało dobrze wykształconego personelu opieki leczniczej. Zdając sobie z tego sprawę stał się reformatorem studiów medycznych w Getyndze (1784/85), Pawii (1785–95), Wiedniu (1795–1804), Wilnie (1804/05) i Petersburgu (1805–08), gdzie prowadzone przez niego jasno i poglądowo wykłady kształtowały przyszłych lekarzy klinicznych. Ważnym jego wkładem w krzewienie wiedzy medycznej był podręcznik medycyny wewnętrznej „De curandis hominum morbis Epitome“ (I-V, Mannheim 1792–94, VI, 1811-21).

Od 1807 do 1808 roku Frank był lekarzem przybocznym cara Aleksandra I na dworze w Sankt Petersburgu, a w latach 1814–1821 lekarzem Marii Ludwiki (1791–1841) i jej syna Napoleona II Bonaparte (1811-1832). 19 grudnia 1814 roku został członkiem korespondencyjnym Académie des sciences w Paryżu. Zmarł 24 kwietnia 1821 w Wiedniu w wyniku udaru mózgu. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Centralnym (Zentralfriedhof, Gruppe 32 A, Nummer 3) w Wiedniu.

Dzieła (wybór)

  • Epistola invitatoria ad eruditos de communicandis quae ad politiam medicam spectant principum ac legislatorum decretis, 1776.
  • System einer vollständigen medicinischen Polizey (System kompletnej policji medycznej), 6 tomów, 1779–1819.
  • De curandis hominum morbis Epitome, 6 tomów, 1792–1821.

Literatura

Autor: Roman Penkała