Gottfried Achenwall
Gottfried Achenwall (ur. 20 października 1719 roku w Elblągu (niem. Elbing), zm. 1 maja 1772 roku w Getyndze (niem. Göttingen)) - niemiecki historyk i prawnik w okresie oświecenia. Uważany jest za założyciela niemieckiej statystyki, z której uczynił samodzielną dyscyplinę naukową. (wyznania ewangelickiego)
Genealogia
Ojciec Gottfried Achenwall (1691–1745), kupiec; matka Elisabeth Zachert; - ożenił się 1) w 1752 roku z Sofie Eleonore Walther (1723–54), pisarką z Gießen, córką pastora i nauczyciela, 2) w 1755 roku z Wilhelmine Louise Moser (1726–62), 3) w Uslar w 1763 roku z Sophie Rosine (lub Maria) Jäger (zm. w 1773 roku) z Gotha; miał 1 córkę z pierwszego małżeństwa, 1 córkę z drugiego małżeństwa, 3 synów i 1 córkę z trzeciego małżeństwa.
Życiorys
Od 1738 roku studiował na uniwersytetach w Jenie, w Halle i Lipsku. W latach 1743-1746 pracował w Dreźnie jako nauczyciel synów kanclerza państwa von Gersdorffa. W 1746 roku otrzymał tytuł magistra na wydziale filozofii na uniwersytecie w Lipsku, po czym został powołany na uniwersytet w Marburgu jako privatdozent, gdzie prowadził wykłady z zakresu historii prawa i państwa oraz statystyki. Już w 1748 roku otrzymał stanowisko profesora nadzwyczajnego na wydziale filozofii uniwersytetu w Getyndze, a od 1753 roku był profesorem zwyczajnym oraz został także profesorem nadzwyczajnym na wydziale prawa.
W 1761 roku został profesorem zwyczajnym prawa naturalnego i polityki, a w 1762 doktorem obojga praw. Podczas swojej kariery akademickiej uczył prawa naturalnego, prawa publicznego i międzynarodowego, historii, statystyki i polityki.
Znaczenie
Niektóre z jego prac zostały opublikowane w nowym wydaniu. Prawo naturalne zdaniem Achenwallda jest podstawą systemu praktycznej nauki politycznej, która dzieli się na historię, wiedzę o społeczeństwie i politykę. Skupił się na wiedzy o społeczeństwie, która została wprowadzona przed nim jako statystyka uniwersytecka w kilku niemieckich uniwersytetach. Jego następcą na katedrze w Getyndze i najwybitniejszym uczniem był August Ludwig von Schlözer, który nazwał go "ojcem statystyki" aczkolwiek Gottfried Achenwall nie był pierwszym, który prowadził wykłady z zakresu statystyki. Achenwalld również nie jest twórcą pojęcia »statystyka« co niektórzy mylnie mu przypisują. Jego zasługą jest przede wszystkim, to że statystykę, którą używały nauki jako naukę o osobliwościach państwa, szczególnie nauki polityczne i prawa konstytucyjnego, dokładnie odgraniczył i statystyka stała się popularna i zrozumiała poprzez jego dzieła napisane w języku niemieckim. Od geografii politycznej statystyka Achenwallda niedaleko odeszła i stała się częścią składową geografii gospodarczej i politycznej oraz innych nauk.
Immanuel Kant krytycznie komentował jego dzieło Iuris Naturalis. W szczególności ostro zaatakował jego tezę, że ludzie mają prawo do buntu.[1]
Dzieła (wybór)
- Notitia rerum publicarum academiis vindicata, 1748.
- Abriß der neuesten Staatswissenschaft der vornehmsten Europäischen Reiche und Republicken zum Gebrauch in seinen Academischen Vorlesungen, 1749.
- Grundsätze der europäischen Geschichte, 1754.
- Entwurf der allgemeineren Europaeischen Staatshändel des XVII. u. XVIIIten Jh. als der Europäischen Geschichte 2ter Thl., 1756.
- Iuris Naturalis Pars..., 1759.
- Die Staatsklugheit nach ihren ersten Grundsätzen, 1763.
Literatura
- Emil Steffenhagen: „Achenwall, Gottfried.” W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 1, Duncker & Humblot, Leipzig 1875, s. 30 (online).
- Friedrich Zahn, Ernst Meier: „Achenwall, Gottfried.” W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 1, Duncker & Humblot, Berlin 1953, ISBN 3-428-00182-6, s. 32 (online).
Linki
- Zbiór linków na stronie Deutsche Biographie.
Przypisy
- ↑ Artykuł "Biografia" na stronie fr.wikipedia.org.