Rudolf Haym

Rudolf Haym (ur. 5 października 1821 roku w Zielonej Górze na Dolnym Śląsku (niem. Grünberg in Schlesien), zm. 27 sierpnia 1901 roku w St. Anton am Arlberg (Austria)) - niemiecki historyk literatury, publicysta. (wyznania luterańskiego)

Rudolf Haym. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Gottlieb (1786-1859), konrektor Bürgerschule w Zielonej Górze; matka imie ?, córka tajnego radcy Gärtner w Magdeburgu i imie? Maquet (rodzina hugenotów); - ożenił się w Halle w 1858 roku z Wilhelminą z domu Dzondi (1833-1920); miał 2 synów (1 wcześnie zmarł) i 2 córki.

Życiorys i twórczość

Po ukończeniu Bürgerschule w Zielonej Górze Rudolf Haym wstąpił do gimnazjum Köllnische Gymnasium w Berlinie. W 1839 roku rozpoczął studia teologiczne w Halle, z których pod wpływem Davida Friedricha Straussa zrezygnował na rzecz filologii klasycznej. W 1843 roku otrzymał tytuł doktora. Jego pierwsza próba habilitacji w 1845 roku nie powiodła się,ponieważ władze były zgorszone jego agitacją kościelno-religijną i filozoficzną. W 1848 roku został delegatem do Frankfurckiego Zgromadzenia Narodowego, gdzie nie odegrał większej roli, ale dało mu to możliwość do napisania świetnej książki Die deutsche Nationalversammlung (1848-1850).

W 1850 roku podjął w Halle kolejną próbę habilitacji, tym razem uwieńczoną sukcesem. W 1858 roku został redaktorem w nowo założonej gazecie Preußische Jahrbücher. czsopiśmie tym reprezentował kulturalny program liberalizmu. Wszystkie artykuły ukazały się anonimowo, zatem można przypuszczać, że był autorem wszystkich artykułów. W 1860 roku został profesorem nadzwyczajnym literatury nowożytnej,a w 1868 profesorem zwyczajnym na uniwersytecie w Halle.

W tych latach Rudolf Haym opublikował liczne eseje m.in. na temat Ludwiga Andreasa Feuerbacha, Wilhelma Geseniusa, Ernsta Moritza Arndta, Arthura Schopenhauera, Friedricha Schleiermachera i Wilhelma Diltheya oraz najbardziej znany dotyczący Karla Augusta Varnhagena von Enses, który granicząc z ostrym pamfletem pokazuje jak daleko był jeszcze wówczas od tak cenionej sprawiedliwości społecznej w jego ostatnich dziełach. Do tego okresu należą także dwie książki Wilhelm von Humboldt, Lebensbild und Charakteristik (1856) i Hegel und seine Zeit, Vorlesungen über Entstehung und Wert der Hegelschen Philosophie (1857). Obie te pozycje ukazują już artystyczne ukoronowanie „klasycznych dzieł”, wprawdzie pozbawione są jeszcze absolutnej sprawiedliwości i rzeczowości i tak Humboldt jest książką żarliwego stronnika, a Hegel pismem uwalniającego się z okowów systematyki.

Ostatnie 30 lat swojego życia poświęcił pracy dydaktycznej i dwom wielkim dziełom: Die romantische Schule (1870) i Herder nach seinem Leben und seinen Werken (1880-1885). To ostatnie Hans Georg Gadamer nazwał "mistrzowskim dziełem biograficznych badań". Niezrównana sztuka Hayma polega na zdolności, wyraźnego wyrażenia myśli dzieła. Z jego analitycznego postępowania wynika szerokość jego przedstawienia, które nigdy nie jest nadmiernie rozszerzone retorycznie lecz zawsze ma przed oczami obraz całości człowieka. W tym leży przeciwieństwo do dzisiejszej zwykłej interpretacji. Dla niego dzieło sztuki jest płynnym tworem indywidualnej duszy. Ogromny jest materiał jego prac, który Rudolf Haym opracował, a dzieła jego do dzisiaj nie uległy przestarzeniu, lecz pozostają trwałą własnością niemieckiej kultury.

Dzieła (wybór)

• Selbstgespräche, 1846.
• Die deutsche Nationalversammlung, 1849.
• Wilhelm von Humboldt, 1856.
• Die romantische Schule, 1870.
• Das Leben Max Dunckers, 1891.
• Aus meinem Leben, 1902.

Literatura

• Ernst Howald: „Haym, Rudolf”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 8, Duncker & Humblot, Berlin 1969, ISBN 3-428-00189-3, s. 152.

Linki

• Artykuł „Rudolf Haym” na stronie de.wikipedia.org (online).
• Zbiór linków na stronie Deutsche Biographie.