Zacharias Werner
Friedrich Ludwig Zacharias Werner (ur. w nocy z 18 na 19 listopada 1768 r. w Królewcu (niem. Königsberg) w Prusach; zm. 17 stycznia 1823 r. w Wiedniu) - niemiecki poeta i dramaturg w okresie romantyzmu. W 1814 r. został księdzem katolickim. (wyznania ewangelickiego, od 1811 r. katolickiego)
 |
| Zacharias Werner. Źródło: Wikimedia Commons |
Życiorys
Zacharias Werner był synem profesora elokwencji i historii. Po wczesnej śmierci ojca w 1782 r. wychowaniem jego zajmowała się matka, która była bratanicą Johanna Valentina Pietscha (1690-1733). Jesienią 1784 r.rozpoczął studia prawnicze na uniwersytecie w rodzinny mieście, gdzie słuchał także wykładów Immanuela Kanta (1724-1804). W tym czasie był pod silnym wpływem twórczości Jean'a-Jacques'a Rousseau (1712-1778). W 1789 r. ukazały się jego pierwsze wiersze, które zostały nieprzychylnie przyjęte przez krytykę.
W 1790 r. odbył krótką podróż do Berlina i Drezna. W 1793 r. został sekretarzem kamer w Piotrkowie Trybunalskim, a później pracował w różnych miejscowościach nowej polskiej prowincji, także w Warszawie. W 1794 r. podczas powstania kościuszkowskiego uciekł z Polski i poświęcił powstańcom wiersz »Schlachtgesang der Polen unter Kosziusko«. Podczas pobytu w Warszawie zawarł dwa małżeństwa, które szybko zostały rozwiązane. Kolejne, trzecie małżeństwo zawarł w sierpniu 1801 r. z Malgorzatą Mankwiatowską. Poznał tam również swojego późniejszego biografa Juliusa Eduarda Hitziga (1780-1849). W 1802 r. wrócił do Królewca, aby zaopiekować się chorą matką i dokończył zaczęty w Warszawie pierwszy dramat »Die Söhne des Thals« (1803), w którym poruszał temat rozwiązania zakonu templariuszy.
Po śmierci matki 24 lutego 1804 r. wrócił do Warszawy, gdzie poznał E.T.A. Hoffmanna (1776-1822). Jednak praca w Warszawie mu nie odpowiadała i w październiku 1805 r. dzięki urokowi żony, w której zakochał się Gottlob Johann Christian Kunth (1757-1829) otrzymał pracę w Berlinie, gdzie niebawem małżonkowie się rozwiedli, a była żona poślubiła Kuntha. Początkiem następnego roku Werner rozpoczął swój najsłynniejszy dramat »Martin Luther oder die Weihe der Kraft«, do którego materiał dostarczył mu Johannes von Müller (1752-1809). 11 czerwca 1806 r. odbyła się premiera sztuki, a rolę Marcina Lutra (1483-1546) zagrał August Wilhelm Iffland (1759-1814).
Po krótkiej wycieczce do Drezna, Zacharias Werner ponownie opracował pierwszą część tragedii »Söhne des Thales«, której premiera odbyła się 10 marca 1807 roku. Latem 1807 r. podróżował wzdłuż Renu i udał się później do Weimaru, gdzie w zimie spędził sporo czasu z Johannem Wolfgangiem von Goethe (1749-1832). W następnym roku przebywał krótki czas w Szwajcarii u Madame de Staël (1766-1817). W 1810 r. podróżował do Rzymu, gdzie żył do lipca 1813 roku. Tam przestąpił 19 kwietnia 1811 r. na katolicyzm.
Końcem stycznia 1814 r. wstąpił do seminarium duchownego w Aschaffenburg i 16 czerwca został wyświęcony. W połowie sierpnia przybył do Wiednia i zaczął ostatni okres swojego życia. Przebywał w domu radcy rządu Josefa Antona von Pilata (1782-1865), ówczesnym centrum katolickiego Wiednia. Spotkał tam Friedricha Schlegla (1772-1829) i Klemensa Marię Hofbauera (1751-1820), któremu w 1820 r. poświęcił długi wiersz. Od wiosny 1816 do wiosny 1817 r. przebywał u rodziny hrabiego Chołoniewskiego w Kamieńcu Podolskim, gdzie został wybrany na kanonika kapituły tamtejszej katedry. W następnych latach zimę spędzał w Wiedniu, a lato w różnych miastach prowincji austriacko-węgierskich.
Oprócz liryki religijnej, która wypełniała jego ostatnie lata życia, Zacharias Werner napisał pod wpływem ciężkiej choroby w 1817 r. ostatni dramat »Die Mutter der Makkabäer«. Od listopada 1819 r. mieszkał w domu arcybiskupa Wiednia, hrabiego von Hohenwartha. W 1821 r. odbył nowicjat w zakonie redemptorystów, ale po jego ukończeniu ponownie z niego wystąpił, czego przyczyną była po części choroba, a po części powody wewnętrzne. Chrześcijański charakter zakonu nie odpowiadał jego wyobrażeniu o nim. Wstąpił ponownie do zakonu augustianów, w którym już wcześniej żył i z zapałem wygłaszał kazania. Ostatni raz wszedł na ambonę 5 stycznia. Zacharias Werner zmarł 17 stycznia 1823 r. i zgodnie z wolą został pochowany na cmentarzu w Maria Enzersdorf zwanym "cmentarzem romantyków.
Dzieła (wybór)
- „Vermischte Gedichte.” 1789.
- „Die Söhne des Thals.” 1803.
- „Die Kreuzesbrüder.” 1804.
- „Martin Luther oder die Weihe der Kraft.” 1806.
- „Wanda, Königin der Sarmaten.” 1810.
- „Geistliche Übungen für drei Tage,” 1818.
- „Die Mutter der Makkabäer.” 1820.
Literatura
- Emil Sulger-Gebing: "Werner, Zacharias." W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 42, Duncker & Humblot, Leipzig 1897, s. 66-74, online.
- Otto Weiß: „WERNER, Friedrich Ludwig Zacharias.” W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 13, Bautz, Herzberg 1998, ISBN 3-88309-072-7, s. 850-864.
Linki
- Rosmarie Zeller; "Werner, Zacharias", w: Historisches Lexikon der Schweiz (HLS), online.