Wolfgang Ratke

Wolfgang Ratke (znany także jako Wolfgangus Ratichius; ur. 18 października 1571 r. w Wilster (Holsztyn); zm. 27 kwietnia 1635 r. w Erfurcie) niemiecki pedagog w okresie baroku. (wyznania luterańskiego)

Genealogia

Ojciec Andreas; matka Margarete Rost; miał 2 siostry; - kawaler.

Życiorys

Wolfgang Ratke po ukończeniu humanistycznego gimnazjum Johanneum w Hamburgu studiował w latach 1593-1600 filozofię i teologię w Rostocku u Eilharda Lubina (1565-1621). W latach 1603-1610 przebywał jako nauczyciel w Amsterdamie, gdzie studiował także języki nowożytne (francuski, angielski i włoski) oraz klasyczne (łaciński, grecki i chaldejski).

Z okazji wyboru cesarza Macieja Habsburga (1557-1619) wystąpił w 1612 r. z memoriałem, w którym żądał reformy religii, nauczania i polityki w Świętym Cesarstwie Rzymskiego Narodu Niemieckiego. Próby reformy szkolnictwa m.in. we współpracy z Joachimem Jungiusem (1587-1657) i Christophem Helwigiem (1581-1617) w Augsburgu (1614/15), Bazylei (1617) i Magdeburgu (1620-1622) pozostały bez sukcesu. Polemiki wyznaniowe i brak zdolności do kompromisu doprowadziły do jego aresztowania w Bazylei i Köthen. Rozpoczęta w Köthen w latach 1618-20, za panowania księcia Ludwiga I von Anhalt-Köthen (1579-1650), reforma szkolnictwa nie powiodła się. Obejmowała ona zakładanie szkół dla dziewcząt i chłopców, kładła silny nacisk na naukę języka ojczystego (niemieckiego) oraz preferowała naukę zapamiętywania w kontekstach. Według poglądu Ratke powinny być nauczane różne języki, bez poprzedzającego pamięciowego uczenia reguł gramatycznych, ale powinna zawsze ich naukę poprzedzać nauka języka ojczystego. Wszystkie przedmioty powinny być uczone we wszystkich językach.

Od 1622 r. jego protektorką została Anna Sophia von Schwarzburg-Rudolstadt (1584-1652), którą uczył w latach 1612-13 na dworze w Weimarze. Przez kolejne lata Wolfgang Ratke żył z przerwami w Weimarze, Jenie, Cranichfeld i Rudolstadt, gdzie w 1624 r. zreformował szkołę dla dziewcząt.

Dzięki swojej aktywności został jednym z założycieli nowoczesnej dydaktyki. Pojęcie »dydaktyka« zostało pierwszy raz przez niego wprowadzone.

W uzasadnieniu naukowo-teoretycznym reform Wolfgang Ratke opierał się na myśli arystotelesowskiej, podczas gdy w ramach współczesnych debat metodologicznych uważany był za zwolennika Petrusa Ramusa (1515-1572). Jego koncepcje teologiczne były ortodoksyjno-luterańskie, a podejrzenia przez jemu współczesnych o szarlatanerię i późniejsze ocenianie jako przedstawiciela irenizmu nie są do obronienia, podobnie jak zaliczenie go przez ideologów nazistowskich jako »niemieckiego« pedagoga lub przez materializm historyczny jako genialnego prekursora pedagogiki socjalistycznej. Choć dydaktyka Ratke nie została wprowadzona ani w szkołach ani w uniwersytetach, przetrwało jego znaczenie jako krzewiciela myśli encyklopedycznej i dydaktycznej przed Johannem Amosem Comeniusem (1592-1670). Jego oddziaływanie miało wpływ na pedagogikę oświecenia Johanna Bernharda Basedowa (1724-1790) i Johanna Heinricha Pestalozziego (1746-1827).

Zachowało się ok. 900 listów Wolfganga Ratke i 170 pism, które są świadectwem ówczesnej kultury uczonych. Jest autorem pierwszej wczesnonowożytnej encyklopedii w języku niemieckim »Christliche Schule« oraz podręczników w kilku językach (»Allunterweisung« (1619-20) i »Die Christliche Schule« (1629-32)).

Dzieła (wybór)

• Kurtzer Bericht von der Didactica ... Ratichii ... 1613, wspólna praca z Joachimem Jungiusem i Christophem Helwigiem.
• Desiderata Methodus Nova Ratichiana, Linguas Compendiose & artificiose discendi. 1615.
• Rhetorica Universalis: Pro Didactica Ratichii. 1619.
• AllUnterweisung. 1619.
• Grammatica universalis pro didactica Ratichii. 1619.
• Lesebüchlein Für die Angehende Jugend. 1619.
• Allgemeine Sprachlehr. 1619.
• Metaphysica. 1619.
• Encyclopaedia pro didactica Ratichii. 1619.
• Compendium Grammaticae Latinae: Ad Didacticam. 1620.

Literatura

• Binder: "Ratich, Wolfgang". W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 27, Duncker & Humblot, Leipzig 1888, s. 358-364, online.
• Uwe Kordes: "Ratke, Wolfgang". W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 21, Duncker & Humblot, Berlin 2003, ISBN 3-428-11202-4, s. 182, online.
• Karl Dienst: Ratichius, Wolfgang. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 7, Bautz, Herzberg 1994, ISBN 3-88309-048-4, s. 1386-1387.