Wolfgang Menzel

Wolfgang Menzel (ur. 21 czerwca 1798 r. w Waldenburgu (obecnie Wałbrzych na Dolnym Śląsku); zm. 23 kwietnia 1873 r. w Stuttgarcie) - niemiecki pisarz i literaturoznawca. (wyznania ewangelickiego)

Wolfgang Menzel
Wolfgang Menzel.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Gottlieb (1771-1802), dr medycyny, syn Benjamina Gottlieba (1734-1771), prawnika i notariusza we Wrocławiu i Dorothei Hayn (1746-1815); matka Caroline (1778-1849), córka handlarza winem Wolfganga Rölla z Wałbrzycha i Anny Cathariny Dorothei Püschel; ojczym (od 1814 r.) Johann Gottfried Elsner (1784-1869), nauczyciel w domu rodziny Mentzel, rolnik; dziadek Johann Gottfried (1724-1771), naczelny prawnik miasta Wrocław i numizmatyk; - ożenił się w 1825 r. w Stuttgarcie z Johanną Wendel (1806-1875); miał 6 synów i 2 córki.

Życiorys

Wolfgang Menzel uczęszczał od 1814 do 1817 r. do gimnazjum Maria-Magdalenen-Gymnasium we Wrocławiu. W latach 1818- 1820 studiował filozofię i historię na uniwersytecie w Jenie. Po zamordowaniu Augusta von Kotzebuego kontynuował studia w Bonn, gdzie wszedł w skład zarządu tamtejszej korporacji studenckiej Alten Bonner. W tym czasie przyjaźnił się z Karlem Ludwigiem Sandem i Heinrichem Heine.

Na podstawie postanowień karlsbadzkich i tzw. "prześladowania demagogów" udał się w marcu 1820 r. na emigrację do Szwajcarii. Od 1820 do 1824 r. Wolfgang Menzel był nauczycielem w Aarau.

W tym czasie opublikował zbiór aforyzmów Streckverse. Od 1824 r. wydawał razem z Friedrichem Listem, Wilhelmem Bernhardem Mönnichem i Ignazem Paulem Vitalisem Troxlerem czasopismo Europäischen Blätter. Po krótki pobycie, w 1824 r., w Heidelbergu udał się do Stuttgartu, gdzie redagował u Johanna Friedricha Cotta (1764-1832) Literaturblatt i Morgenblatt für gebildete Stände. W latach 1833-1838 i 1848-1849 był delegatem do drugiej izby parlamentu Wirtembergii. W 1835 r. ostrze swego pióra skierował przeciw członkom ruchu literackiego Młode Niemcy, a zwłaszcza przeciw Karlowi Gutzkow. Prowadził także polemiką z Ludwigiem Börne W latach 1836-1846 był współwydawcą Deutsche Vierteljahresschrift. Od 1850 r. działał jako pisarz w Stuttgarcie.

Znaczenie i poglądy

Wolfgang Menzel stał z jednej strony w opozycji do restauracji absolutyzmu, a z drugiej strony zwrócił się przeciw racjonalizmowi tradycyjnego mieszczańskiego oświecenia. Odrzucał zarówno kosmopolityczny, humanistyczny i idealistyczny wizerunek człowieka XVIII wieku i bronił zamiast tego narodowo-psychologicznego pojmowania pewnej właściwej germańsko-niemieckiej pobożności, obyczajowości i głębi usposobienia. Jako redaktor Literaturblatt zdobył uznanie "stuttgarckiego papieża literatury". Z biegiem czasu, w swoich pismach publicystycznych coraz bardziej odchodził od mieszczańskiego liberalizmu w kierunku nacjonalizmu.

Przyczynę postępującego chaosu gospodarczego i społecznego oraz wrastającej demoralizacji upatrywał w polityce zagranicznej Francji i w judaizmie. W okresie po Rewolucji Marcowej opowiedział się za pruską polityką. Urzeczywistnienie swojej idei potężnego germańsko-niemieckiego państwa widział w wojnach w 1866 r. i 1870 r.. Widmem socjalizmu i żydowsko-pogańskiego "Antychrysta" namalował apokaliptyczne wizje przyszłości. (Kritik des modernen Zeitbewußtseyns, 1869). W następnych dziesięcioleciach Wolfgang Menzel został ponownie odkryty przez ideologów germańskiej narodowości, francuskiej fobii i antysemityzmu jako prekursor ich idei nacjonalistycznych.

Dzieła (wybór)

  • Streckverse, 1823.
  • Die deutsche Literatur, 2 tomy 1828.
  • Rübezahl, 1829.
  • Geist der Geschichte, 1835.
  • Geschichte der Deutschen bis auf die neuesten Tage, 5 tomów 1855/1856.
  • Kritik des modernen Zeitbewußtseyns, 1869.

Literatura

  • Hermann Fischer: Menzel, Wolfgang. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 21, Duncker & Humblot, Leipzig 1885, s. 382-384.
  • Johannes Weber: Menzel, Wolfgang. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 17, Duncker & Humblot, Berlin 1994, ISBN 3-428-00198-2, s. 92-94.

Linki

Autor: Roman Penkała