William Wrede

Georg Friedrich Eduard William Wrede (ur. 10 maja 1859 r. w Bücken (Dolna Saksonia); zm. 23 listopada 1906 w Breslau (obecnie Wrocław na Dolnym Śląsku) - niemiecki teolog luterański.

William Wrede. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Ernst Wrede (zm. 09.1887), rektor szkoły i pastor w Fredelsloh, a od 1872 w Groß-Freden; matka Justine Grütter (zm. 09.1887); - żenił się z Elisabeth Schulz, córką swojego byłego nauczyciela.

Życiorys

Po nauce w szkole wiejskiej przygotował go ojciec do nauki w gimnazjum. W 1874 r. wstąpił do drugiej klasy gimnazjum w Celle, które ukończył maturą w 1877 roku. Od 1879 r. studiował teologię ewangelicką w Lipsku i Getyndze. Nauczycielami akademickimi, którzy wywarli na niego wpływ byli Adolf Harnack (1851-1930), Albrecht Ritschl (1822-1889) i Hermann Schulz.

Po pierwszym egzaminie teologicznym w 1881 r. pracował przez rok jako nauczyciel w Liebenburgu. Przez kolejne dwa i pół roku kształcił się w Predigerseminar Loccum, seminarium dla wikariuszy. W latach 1884-1886 był inspektorem domu studenckiego Theologische Stift der Universität Göttingen. W tym czasie zdał drugi egzamin teologiczny i w 1887 r. objął stanowisko proboszcza w Langenholzen. Jednak w 1889 r. postanowił rozpocząć karierę naukową i zamieszkał w Getyndze, gdzie w marcu 1891 r. habilitował się pracą z kresu egzegezy nowotestamentowej Untersuchungen zum ersten Klemensbriefe.

Wiosną 1893 r. otrzymał nominację na profesora nadzwyczajnego na uniwersytecie we Wrocławiu, a od jesieni 1895 r. był profesorem zwyczajnym. Przez 13 lat pracował na Uniwersytecie Wrocławskim. W 1906 r. zachorował na zapalenie płuc, z którego wynikły powikłania sercowe i zmarł 23 listopada 1906 roku.

Znaczenie

Wrede sięgnął w swoich badaniach do nowej metody krytycznej egzegezy Pisma Świętego i podkreślał, że badanie Nowego Testamentu nie powinno się tylko ograniczać do samych pism kanonu biblijnego. Zrozumienie Nowego Testamentu może się udać tylko w jego rozpatrywaniu w kontekście innych dokumentów z tego samego okresu. W ten sposób Wrede stał się współzałożycielem »szkoły historii religii« (niem. Religionsgeschichtlichen Schule). Jego cel pracy kumulował się w pojmowaniu, wyjaśnieniu teologii nowotestamentowej i zastąpieniu jej przez nie teologiczną lecz historycznie odpowiedzialną historię religii pierwszych chrześcijan. Z tego względu podejście Wrede wywoływało czasem mocne kontrowersje.

Z jego wymagań rozwinęła się tak zwana »teoria historyczno-tradycyjna«, która przedstawia dzisiaj oczywisty element egzegezy krytyczno-historycznej Nowego Testamentu. Chodzi o pytanie, w jakim stopniu badana forma wypowiedzi nowotestamentowego tekstu lub treści odtwarza, to co pozwala się umiejscowić w jego współczesności.

Innym punktem jego badań teologicznych były historyczne okoliczności powstania tekstów biblijnych. W swojej szczegółowej pracy analitycznych założył m.in., że II List do Tesaloniczan zależy literacko od I Listu do Tesaloniczan i że nie jest dziełem apostoła Pawła, co zresztą dzisiaj jest kontrowersyjne.

Poza tym krytykował ideę »tajemnicy Mesjasza«, według której Jezus chciał dotrzymać tajemnicy Mesjasza. Jednak w Ewangelii Marka jest wyraźnie napisane, że Jezus nie uważał siebie za Mesjasza. Dopiero pod wpływem doświadczeń wielkanocnych uczniów powstaje pogląd, że Jezus jest Zbawicielem. Dopiero przy opisaniu opowiadań o Jezusie dochodzi do redakcyjnego wdrożenia mesjanizmu Jezusa.

Już ta teza napotkała różnorodną krytykę. Jeszcze bardziej krytycznie została przyjęta jego książka dotycząca apostoła Pawła Paulus, w której przedstawił, że Paweł ze swoimi teologicznymi wyjaśnieniami może być przypuszczalnie postrzegany jako drugi założyciel chrześcijaństwa obok Jezusa.

Dzieła (wybór)

• Ueber Aufgabe und Methode der sogenannten Neutestamentlichen Theologie. 1897.
• Das Messiasgeheimnis in den Evangelien. 1901.
• Paulus. 1904.
• Die Echtheit des zweiten Thessalonicherbriefes untersucht. 1903.
• Vorträge und Studien. 1907.

Literatura

• Klaus-Gunther Wesseling: Wrede, William (Taufname: Georg Friedrich Eduard William Wrede). W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 14, Bautz, Herzberg 1998, ISBN 3-88309-073-5, s. 88–98.

Linki

• Biografia w: de.wikipedia.org.