Friedrich Weißler
Friedrich Georg Weißler (ur. 28 kwietnia 1891 w Królewskiej Hucie (niem. Königshütte, obecnie Chorzów) na Górnym Śląsku; zm. 19 lutego 1937 w KL Sachsenhausen) – pochodzenia żydowskiego niemiecko-śląski prawnik, członek ewangelickiego ruchu oporu przeciw narodowym socjalistom.
 |
| Friedrich Weißler. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
- Ojciec: Adolf Weißler, adwokat i notariusz;
- Matka: Auguste z domu Hayn (1860–1943);
- Rodzeństwo: Otto (ur. 15.10.1884), Ernst (ur. 28.05.1887).
- Żona: od 1925 roku Johanna (Hanna) z domu Schäfer (ur. 1896);
- Dzieci: synowie Ulrich (1925–1998) i Johannes (2028–2016).
Biografia
Friedrich Weißler był najmłodszym z trzech synów adwokata i notariusza Adolfa Weißlera i jego żony Auguste z domu Hayn (1860–1943). Ku przerażeniu żony ojciec odszedł od wiary mojżeszowej i kazał ochrzcić synów w wierze ewangelickiej. W 1893 roku rodzina przeniosła się do Halle, gdzie Friedrich i jego bracia uczęszczali do szkoły. Po maturze zaczął studiować prawo na uniwersytecie w Halle. Podobnie jak ojciec i bracia został członkiem stowarzyszenia śpiewaczego Ascania Halle należącego do Sondershäuser Verband. Następnie przeniósł się na uniwersytet w Bonn, gdzie przyłączył się do studenckiego towarzystwa muzycznego Akademisch-Musikalische Verbindung Makaria. W 1913 roku odbył roczną służbę wojskową w armii pruskiej. Następnie pracował jako referendarz w sądzie okręgowym w Eilenburgu. W 1914 roku uzyskał w Halle stopień doktora prawa. Na początku pierwszej wojny światowej zgłosił się do wojska jako ochotnik. Jako porucznik przebywał na froncie do 1918 roku.
 |
| Friedrich Weißler z żoną i synami. |
Po zakończeniu wojny pracował od 1920 roku ponownie jako referendarz, po czym otrzymał stanowisko w pruskim sądownictwie. Pracował w Wyższym Sądzie Krajowym w Naumburgu i jako prezes Sądu Pracy w Halle. 29 października 1932 roku otrzymał nominację na dyrektora Sądu Krajowego w Magdeburgu, gdzie urzędowanie rozpoczął 1 grudnia 1932 roku. Początkiem lutego 1933 roku skazał za niestosowne zachowanie na karę grzywny członka SA, co spowodowało, że członkowie SA napadli na jego biuro. Został pobity i skopany, wystawiony na pośmiewisko na balkonie sądu i zmuszony do oddania honoru fladze ze swastyką. Wkrótce też zawieszono go w obowiązkach, a 4 sierpnia 1933 roku pozbawiono urzędu z powodu żydowskiego pochodzenia.
W wyniku tych wydarzeń Friedrich Weißler przeniósł się do Berlina i od listopada 1934 roku pracował jako radca prawny, a od 1936 jako szef kancelarii Kościoła Wyznającego (niem. Bekennende Kirche). Współpracował z Karlem Barthem i Martinem Niemöllerem, był współautorem memoriału Kościoła Wyznającego skierowanego do Adolfa Hitlera, w którym skrytykowano nazistowską ideologię rasistowską i terror przeciwko osobom o odmiennych poglądach. Dokument, w którym opowiedziano się także przeciwko gloryfikacji państwa, antysemityzmowi, tłumieniu Kościołów i obozom koncentracyjnym, został przekazany 4 czerwca 1936 roku w berlińskiej Kancelarii Prezydenta. Nieoczekiwanie tekst dotarł do międzynarodowej opinii publicznej dzięki publikacji m.in. w Basler Nachrichten 23 lipca 1936 roku. Weißlera podejrzewano o przekazanie informacji za granicę.
7 października 1936 roku gestapo go aresztowało, a 11 lutego 1937 przetransportowano do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen. W nocy z 18 na 19 lutego 1937 roku Weißler został pobity i zamordowany w bestialski sposób. Następnie zwłoki powieszono, aby upozorować samobójstwo. Friedrich Weißler uchodzi za pierwszego męczennika Kościoła Wyznającego.
Literatura
- Manfred Gailus: Friedrich Weißler. Ein Jurist und bekennender Christ im Widerstand gegen Hitler. 2017, ISBN 978-3-525-30109-8.
- Johannes Weißler: Die Weißlers: Ein deutsches Familienschicksal. 2011, ISBN 978-3889220981.
Linki
- Friedrich Weißler w: Gedenkstätte Deutscher Widerstand, online, dostęp 15.11.2022.
- Biografia Friedricha Weißlera w: Evangelischer Widerstand, online.
- Unbekannter Märtyrer: Friedrich Weißler kämpfte früh gegen die Nazis und wurde selbst von der Bekennenden Kirche fallen gelassen w: Tagesspiegel online.
- Werner Koch: Fürchte dich nicht, glaube nur … im Gedenken an Friedrich Weißler, Landgerichtsdirektor, w: Junge Kirche, Heft 3, 2005, s. 7–12, PDF.