Walter Hasenclever

Walter Georg Alexander Hasenclever (ur. 8 lipca 1890 w Akwizgranie; zm. 22 czerwca 1940 w Les Milles, w pobliżu Aix-en-Provence, Francja) – niemiecki poeta i dramaturg, reprezentant ekspresjonizmu literackiego. (wyznanie luterańskie, później bezwyznaniowy)

Walter Hasenclever by Hugo Erfurth, 1917
Walter Hasenclever.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec : Carl (1855–1934), lekarz
  • Matka : Anna (1869-po 1938), córka hurtownika Alfreda Reißa (1836–1905) pochodzącego z żydowskiej rodziny z Frankfurtu nad Menem i Mathilde Mathée
  • Żonaty : 1) w Paryżu w 1925 (rozwód w 1925) z Lilly Turell, 2) w 1934 z Edith Schäfer (ur. 1910)

Życiorys

Po ukończeniu Kaiser-Wilhelm-Gymnasium w Akwizgranie w 1908 r. Walter Hasenclever studiował prawo na uniwersytetach w Oksfordzie i Lozannie. Jednak już w 1909 r. wstąpił na uniwersytet w Lipsku, aby studiować literaturę, filozofię i historię. Podczas studiów w Anglii napisał w stylu Henrika Ibsena (1828–1906) sztukę Nirwana, eine Kritik des Lebens in Dramaform (1909). W 1910 r. wydał pierwszy tom wierszy zatytułowany Städte, Nächte und Menschen. W lipskim okresie od 1909 do 1914 wpływ wywarli na niego Kurt Pinthus (1886–1975) i Franz Werfel (1890–1945), z którymi stworzył krąg literacki będący ważnym zalążkiem ruchu ekspresjonistycznego. W 1914 r. ukazała się jego sztuka Der Sohn, która była pierwszym dramatem ekspresjonistycznym. 30 września 1916 r. dramat został wystawiony w Pradze i krótko po tym w Dreźnie. Widowisko odzwierciedlało jego osobiste przeżycia, było protestem przeciw generacji ojca, jego tyrani i autorytetowi. Stało się jednocześnie manifestem młodej generacji.

W 1915 r., pomimo że zgłosił się do wojska jako ochotnik, został wkrótce zdecydowanym przeciwnikiem wojny. W czasie I wojny światowej walczył w Belgii, a potem na froncie wschodnim. Z powodu symulowanej choroby psychicznej przebywał w latach 1916–17 w drezdeńskim sanatorium i w 1917 r. został zwolniony ze służby wojskowej. W tym samym roku otrzymał nagrodę literacką Kleist-Preis za tragedię Antigone, w której wypowiedział się przeciw wojnie i despotyzmowi. Wpływ wojny i rewolucji pozbawił go złudzeń. Zajął się studiowaniem mistycyzmu i okultyzmu, przy czym duży wpływ wywarła na niego nauka Buddy. Podczas pierwszych lat powojennych, które spędzał częściowo w Dreźnie, Berlinie i Oberbärenburgu w Rudawach, częściowo w podróży recytując swoje wiersze, zajmował się prawie wyłącznie szwedzkim mistykiem Emanuelem Swedenborgiem (1688–1772). Pod tytułem Himmel, Hölle, Geisterwelt opublikował w 1925 r. mocno skrócone tłumaczenie jego dzieła O niebie i jego cudach również o piekle według tego co słyszano i widziano (łac. De Caelo et Ejus Mirabilibus et de inferno. Ex Auditis et Visis). Od października 1924 do 1928 r. przebywał w Paryżu jako korespondent gazety 8-Uhr-Abendblatt. Tam Walter Hasenclever poznał Kurta Tucholskyego (1890–1935) i Jean'a Giraudoux (1882–1944). Pod wpływem teatru francuskiego zaczął pisać komedie. Pierwszą z nich była Ein besserer Herr (1926), która odniosła niebywały sukces. W 1928 r. ukazała się kolejna komedia Ehen werden im Himmel geschlossen, która przyniosła mu proces o bluźnierstwo, ale również była wielkim sukcesem.

W latach 1929–32 mieszkał znowu w Berlinie, ale odbywał liczne podróże po Europie i Afryce. Po przejęciu władzy przez nazistów został pozbawiony obywatelstwa niemieckiego, a jego książki zostały zakazane i spalone. Lata na emigracji spędzał najpierw w Nicei, gdzie w 1934 r. poznał Edith Schäfer, która stała się jego towarzyszką życia. Przez pewien czas przebywał w Jugosławii, Anglii, Włoszech i południowej Francji. Wreszcie zamieszkał w Cagnes-sur-mer, gdzie dokończył powieść autobiograficzną Irrtum und Leidenschaft.

Po rozpoczęciu wojny był dwa razy internowany w obozie „Fort Carré” koło Antibes, ale dzięki interwencji Giraudoux został zwolniony. Przeżycia tego okresu przedstawił w swoim ostatnim dziele, powieści autobiograficznej Die Rechtlosen. W maju 1940 r. Walter Hasenclever został ponownie internowany w obozie „Les Milles“. Kiedy oddziały niemieckie zbliżały się do obozu popełnił 22 czerwca 1940 samobójstwo.

Dzieła (wybór)

  • Nirwana. Eine Kritik des Lebens in Dramaform, 1909.
  • Städte, Nächte, Menschen (wiersze), 1910.
  • Der Jüngling (wiersze), 1913.
  • Der Sohn (dramat), 1914.
  • Tod und Auferstehung (wiersze), 1917.
  • Antigone (tragedia), 1917.
  • Die Entscheidung (komedia), 1919.
  • Die Mörder sitzen in der Oper, 1917.
  • Jenseits (dramat), 1920.
  • Gedichte an Frauen, 1922.
  • Gobseck (dramat), 1922.
  • Mord (dramat), 1926.
  • Ehen werden im Himmel geschlossen (dramat), 1928.
  • Konflikt in Assyrien (komedia), 1938/39.
  • Die Rechtlosen (powieść), 1939/40.
  • Irrtum und Leidenschaft (wydana przez Kurta Pinthusa), 1969.

Literatura

  • Bernhard Zeller: „Hasenclever, Walter Georg Alexander” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 8, Duncker & Humblot, Berlin 1969, ISBN 3-428-00189-3, s. 29 f. (online).

Linki

Autor: Roman Penkała