Valentin Trozendorf


Valentin Trozendorf (właściwie Valentin Friedland, nazywany także Trotzendorf; ur. 14 lutego 1490 w Troitschendorf (obecnie Trójca koło Zgorzelca na Dolnym Śląsku); zm. 26 kwietnia 1556 r. w Legnicy) - śląski pedagog i teolog luterański, rektor pierwszego gimnazjum humanistycznego na Śląsku, wykładowca na uniwersytetach w Wittenberdze i Legnicy.

2014 Złotoryja Trotzendorf
Pomnik Valentina Trozendorfa w Złotoryi.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys


Trozendorf uczęszczał do szkoły w Görlitz (Zgorzelcu) i od 1514 r. studiował na uniwersytecie w Lipsku, gdzie we wrześniu 1515 r. otrzymał tytuł bakalaureata. Od 1516 do 1518 r. uczył języka greckiego w szkole, do której sam wcześniej chodził. Wystąpienie w 1517 r. Marcina Lutra (1483-1546) skłoniło go do podjęcia studiów teologicznych na uniwersytecie w Wittenberdze, gdzie w 1518 r. immatrykulował jako Valentinus Trossendorff. Pod okiem Lutra i Filipa Melanchtona (1497-1560) studiował tam teologię, grekę i język hebrajski. Na swoje utrzymanie zarabiał udzielając prywatnych lekcji z języka łacińskiego. Należał także do grona studentów, których Luter zabrał w 1519 r. do Lipska na dysputę teologiczną z Janem Eckiem (1486-1543).

W 1523 r. podążył jako rektor do gimnazjum w Złotoryi. W 1527 r. został powołany przez księcia Fryderyka II Legnickiego (1480-1547) do nowo powstałego uniwersytetu protestanckiego w Legnicy, gdzie uczył także humanista Valentin Krautwald (1490-1545). W 1529 r. Trozendorf udał się ponownie do Wittenbergi, a w 1531 po raz drugi do Złotoryi, gdzie ponownie kierował tamtejszą szkołą. W 1538 r. zatrudnił kilku nauczycieli, a w 1540 książę legnicki przeznaczył zabudowania byłego klasztoru franciszkanów na pomieszczenia szkolne. Placówka ta podczas jego 33-letniego kierowania nią uzyskała wysoką renomę i europejską sławę. Uczyli się w niej Niemcy, Polacy, Ślązacy, Czesi, Węgrzy i Litwini. Obowiązującym w niej językiem nauczania była łacina, którą posługiwano się także w życiu codziennym.

Trozendorf zorganizował szkołę na wzór rzymskiej republiki, na której czele stał on sam. Michael Neander (1525-1595) w wierszu w de miseria, dignitate et gloria paedagogorum in seinem Opus aureum zawarł słowa wypowiedziane przez Melanchtona o Trozendorfie »urodzony na rektora jak Scypion Afrykański Starszy na wodza«.

Po pożarze pomieszczeń szkolnych w 1554 r. przeprowadził się wraz z uczniami do Legnicy.

20 kwietnia 1556 r. doznał udaru mózgu, w wyniku którego zmarł 26 kwietnia. Pochowany został w wówczas luterańskim kościele św. Piotra i Pawła w Legnicy.

Dzieła (wybór)


  • Catechesis scholae Goldbergensis. 1558.

Literatura


  • Ferdinand Meister: Trotzendorf. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 38, Duncker & Humblot, Leipzig 1894, s. 661-667.
  • Johann Carl Köhler: Valentin Friedland Trozendorff. Ein biographischer Versuch. Liegnitz 1848.

Linki