Ulrich Zasius

Ulrich Zasius (także Zäsi oder Zasy; ur. 1461 r. w Konstancji; zm. 24 listopada 1535 r. we Fryburgu Bryzgowijskim) - niemiecki prawnik i humanista. (wyznania katolickiego)

196px Portret van Ulrich Zasius Huldrichus Zasius Constantiensis titel op object RP P OB 31.459
Ulrich Zasius.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Przodkowie Zasiusa żyli w Konstancji; jego dziadek Konrad Zäsi był bogatym mieszczaninem, który większą część swojego majątku przekazał Kościołowi. Jego tak samo nazywający się syn musiał już prowadzić skromne życie, gdyż nie spełniał oczekiwań ojca i ożenił się z biedną mieszkanką Konstancji. W 1461 r. urodził się im syn Ulrich, który w późniejszym czasie swoje nazwisko zlatynizował na Zasius.

Ulrich ukończył szkołę przy katedrze (Domschule) w Konstancji i od 27 kwietnia 1481 r. studiował na uniwersytecie w Tybindze. Po dwóch latach otrzymał tytuł bakalaureata siedmiu sztuk wyzwolonych, w 1483 r. został pisarzem sądowym i notariuszem w służbie biskupa Konstancji, w 1489 r. pisarzem miejskim w Baden w Argowii (Szwajcaria), a w 1794 r. pisarzem we Fryburgu Bryzgowijskim. W 1496 r. zrezygnował z pełnionej funkcji i objął kierownictwo w szkole łacińskiej. W międzyczasie ożenił się i miał kilkoro dzieci. Dopiero w 1499 r. immatrykulował na wydział prawniczy tamtejszego uniwersytetu. W 1501 r. został doktorem prawa i od 1502 r. był pisarzem sądowym i adwokatem miasta. W tym samym roku brał udział w reformie prawa miejskiego. W 1505 r. otrzymał nominację na profesora prawa na uniwersytecie we Fryburgu Bryzgowijskim. Jego uczniami byli m.in. katolicki teolog Jan Eck i Johann Fichard.

Szybko zyskał duże uznanie jako autor dzieł napisanych w języku łacińskim. W 1508 r. cesarz Maksymilian I Habsburg mianował go radcą cesarskim.

Znaczenie

Ulrich Zasius odegrał wybitną rolę jako prekursor humanizmu w ówczesnym prawie, który odszedł w jurysprudencji od skostniałego postępowania naukowego scholastyki. W prawoznawstwie zostało to określone hasłem "mos Gallicus" (francuski zwyczaj) w odróżnienu od "mos Italicus" (włoski zwyczaj). Jako "mos Italicus" została opisana stara metoda, która często niekompletnie i nieautentycznie przekazywała rzymskie i kanoniczne teksty prawnicze poprzez ich dopasowanie do włoskich obyczajów i interpretacje użycia, jak to było w XII - wiecznych słownikach i komentarzach. Nowa metoda "mos Gallicus" polega na tym, że przez krytykę tekstu zostało przywrócone autentyczne źródło prawa. W jego podejściu nowa jest także interpretacja tych historycznych tekstów i skierowana jest na nowy obraz człowieka renesansu. Wprawdzie Zasius był jeszcze uwięziony w "mos Italicus", gdyż prawo rzymskie było dla niego nadal prawem świętym i nienaruszalnym, ale był jednym z tych, którzy zaczęli uwalniać rzymskie źródła z niepotrzebnych ograniczeń.

Przyczynił się szczególnie do utworzenia nowego prawa Fryburgu Bryzgowijskiego, które oddziaływało na prawo i sądownictwo miasta do XIX.

Zasius był także przedstawicielem teorii, że Żydzi są niewolnikami chrześcijan i zalecał ich dyskryminowanie w prawach obywateli miasta Fryburga Bryzgowijskiego.

Erazm z Rotterdamu, w liście do Willibalda Pirckheimera przebywając we Fryburgu Bryzgowijskim tak o nim pisał:

»Jeszcze w Niemczech nic nie widziałem, co bym tak podziwiał jak charakter Ulricha Zasiusa. Ten człowiek zasługuje na nieśmiertelność.«

Dzieła (wybór)

  • Questiones: de paruulis Iudeorum Baptisandis , 1508.
  • Udalrius Zasii Lucubrationes aliquot, 1518.
  • Nüwe Stadtrechten ... der Stadt Freyburg im Preyßgow gelegen, 1520.
  • Intellectus juris civilis singulares, 1532.

Literatura

  • Johann August Ritter von Eisenhart: "Ulrich Zasius." W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 44, Duncker & Humblot, Leipzig 1898, s. 708-717 (online).
  • Gerhard Kaller: Ulrich Zasius. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 14, Bautz, Herzberg 1998, ISBN 3-88309-073-5, s. 357-359.
  • Guido Kisch: Zasius und Reuchlin. Eine rechtsgeschichtlich vergleichende Studie zum Toleranzproblem. Konstanz 1961.
Autor: Roman Penkała