Salomon Hermann Mosenthal

Życiorys i twórczość

Salomon Hermann Mosenthal pochodził z drobnomieszczańskiej rodziny kupieckiej. Pomimo żydowskiego pochodzenia, dzięki staraniom matki, został przyjęty do Lyceum Fridericianum w Kassel, gdzie jego nauczycielem był w 1836 roku Franz Dingelstedt (1814–1881). Pisane przez Mosenthala wiersze i opowiadania ukazywały się anonimowo w czasopiśmie Der Salon Dingelstedta i Europa Augusta Lewalda (1792–1871). Dzięki pośrednictwu wujka Carla Weila (1806–1878) studiował od 1840 na politechnice w Karlsruhe. W wolnym czasie odwiedzał Justinusa Kernera, Gustava Schwaba, Nicolausa Lenau i Alexandra von Württemberga.

W 1842 roku Mosenthal został w Wiedniu nauczycielem synów Moritza Goldschmidta. W Wiedniu poznał poetę Otto Prechtlera (1813–1881) i został przyjęty do towarzystwa artystycznego „Konkordia“. W 1848 roku Mosenthal napisał sztukę Deborah, jedno z pierwszych dzieł o nienawiści w stosunku do Żydów, w którym apelował do chrześcijańskiej wyrozumiałości. Sztuka została wystawiona w Hamburgu, uzyskała popularność w całej Europie, Ameryce, a także w Australii. Sukces ten utorował mu drogę do wielu stanowisk m.in. w 1850 r. został urzędnikiem w biurze pomocniczym Ministerstwa Kultury i Edukacji, a w 1864 r. członkiem zarządu biblioteki Ministerstwa. W latach 1868–71 piastował stanowisko dyrektora Towarzystwa Przyjaciół Muzyki w Wiedniu i angażował się w reorganizacji Konserwatorium Wiedeńskiego.

Największy sukces odniosły dramaty Mosenthala poruszające tematykę chłopską, do których należą Deborah, Der Sonnwendhof (1854) i Der Schulz von Altenbüren (1867). W dramacie Bürger und Molly. Ein deutsches Dichterleben (1850), wykorzystał materiał z historii literatury dotyczący problematycznej pozycji Gottfrieda Augusta Bürgera między dwiema siostrami. Do tragedii, których akcja toczy się w renesansowych Włoszech należą: Pietra (1864), Parisina (1875), Isabella Orsini (1868). Do tekstów operowych Salomona Hermanna Mosenthala muzykę skomponowali m.in. Károly Goldmark (Die Königin von Saba, premiera 1875), Jan Nepomucen Nowakowski (Der Sonnwendhof [Zagroda Sobkowa]), Otto Nicolais (Die lustigen Weiber von Windsor, premiera 1849) i Anton Grigoriewicz Rubinstein (Moses, 1894; Die Kinder der Heide, 1861; Die Maccabäer, 1872–74).

Mosenthal jako jedna z centralnych postaci kulturalnego życia wiedeńskiego w drugiej połowie XIX wieku narażony był na częste ataki z powodu żydowskiego pochodzenia. W 1875 roku zakończył pracę jako dramaturg i później opublikował tylko kilka opowiadań o żydowskim środowisku swojej heskiej ojczyzny. Jego dramat Deborah przetłumaczono na 12 języków.

Salomon Hermann Ritter von Mosenthal zmarł 17 lutego 1877 w Wiedniu i został pochowany na Jüdischer Friedhof Währing.

Dzieła (wybór)

• Die lustigen Weiber von Windsor (Wesołe kumoszki z Windsoru), według Williama Szekspira ok. 1845.
• Der Holländer Michel, 1846.
• Sclavin, 1847.
• Deborah, 1848.
• Cäcilia von Albano, 1849.
• Bürger und Molly. Ein deutsches Dichterleben, 1850.
• Der Sonnwendhof, 1854.
• Gesammelte Gedichte, 1866.
• Die Königin von Saba (Królowa Saby), 1875.
• Erzählungen aus dem jüdischen Familienleben, 1878 (od 1913 pt. Bilder aus dem jüdischen Familienleben).

Polskie wydania

• Zagroda Sobkowa melodramat w 5 aktach ze śpiewami przez Edwarda Błotnickiego, podług Mosenthala "Der Sonnenwedhof", z muzyką J. N. Nowakowskiego, rzecz dzieje się w Tatrach w Sądeckim, 1873. 1873
• Królowa Saby : opera w czterech aktach Karola Goldmarka według słów Mosenthala. Lwów, 1909.
• Anton Rubinstein - Mojżesz : opera sakralna w ośmiu obrazach = Moses : sacred opera in eight pictures.. Warszawa 2017.

Literatura

• Schönbach, Anton, "Mosenthal, Salomon Hermann von" w Allgemeine Deutsche Biographie 22 (1885), s. 368-371; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd101363184.html#adbcontent
• Meyer, Reinhart, "Mosenthal, Salomon Hermann von" w Neue Deutsche Biographie 18 (1997), s. 173-175; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd101363184.html#ndbcontent

Linki

• Pisma Salomona Hermanna Mosenthala w Projekt Gutenberg-DE (online), j. niem.