Rudolf Wagner-Régeny

Rudolf Wagner-Régeny (ur. 28 sierpnia 1903 w Sächsisch Regen (obecnie Reghin, Rumunia) w Monarchii Austro-Węgierskiej; zm. 18 września 1969 w Berlinie Wschodnim) – pochodzący z Sasów siedmiogrodzkich niemiecki kompozytor i nauczyciel uniwersytecki.

Rudolf Wagner-Régeny (z lewej) w 1955. Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Rudolf Wagner-Régeny był synem kupca w Sächsisch Regen. Uczęszczał do gimnazjum w Sighișoara. Wcześnie wykazywał zdolności muzyczne i już jako dziecko grał bardzo dobrze na fortepianie.

W 1919 roku rozpoczął studia w Konserwatorium Lipskim u Roberta Teichmüllera, Stephana Krehla i Otto Lohse. Od 1920 do 1923 roku kontynuował je w Wyższej Szkole Muzycznej (Hochschule für Musik) w Berlinie-Charlottenburgu u Franza Schrekera, Siegfrieda Ochsa, Emila Nikolausa von Rezniceka, Rudolfa Krasselta i Friedricha Ernsta Kocha. W 1923 roku ożenił się z malarką i rzeźbiarką Léli Duperrex. W latach 1923–1925 pracował jako korepetytor w Operze Ludowej (Volksoper) w Berlinie. Od 1925 do 1926 był członkiem muzycznej rady wytwórni filmowej Tonfilm, a w latach 1926–1926 podróżował po Niemczech, Szwajcarii, Holandii i Austrii jako kompozytor i kapelmistrz grupy baletowej węgierskiego tancerza i choreografa Rudolfa von Labana. W 1930 roku przyjął niemieckie obywatelstwo, po tym jak od urodzenia posiadał węgierskie, a od 1919 rumuńskie. Od 1930 do 1945 roku żył jako niezależny kompozytor oraz nauczyciel kompozycji i teorii muzyki.

W 1929 roku Rudolf Wagner-Régeny poznał librecistę i scenografa Caspara Nehera, z którym współpracował i przyjaźnił się do jego śmierci w 1962 roku. Z nim napisał kilka dużych oper m.in. Der Günstling (Faworyt według książki Maria Tudor Victora Hugo, tłumaczenie Georga Büchnera), której premiera miała miejsce 20 lutego 1935 roku w Semperoper w Dreźnie pod kierownictwem Karla Böhma z Martą Fuchs jako Marią Tudor. Opera okazała się wielkim sukcesem i do 1942 roku wystawiona była na 100 scenach. Następne opery Rudolfa Wagnera-Régeny to Die Bürger von Calais (Mieszczanie z Calais, premiera 28 stycznia 1939 w Staatsoper Unter den Linden w Berlinie pod kierownictwem Herberta von Karajana) i Johanna Balka (prapremiera 4 kwietnia 1941 w Operze Wiedeńskiej). W 1943 roku powołany został do służby wojskowej.

Od 1947 do 1950 roku Rudolf Wagner-Régeny był rektorem Wyższej Szkoły Muzycznej w Rostoku. Później jego imieniem nazwano miejskie konserwatorium w Rostoku, Konservatorium Rudolf Wagner-Régeny. Ostatecznie został profesorem kompozycji w nowo założonej Wyższej Szkole Muzycznej w Berlinie Wschodnim i kierownikiem klasy mistrzowskiej w Akademii Sztuk Niemieckiej Republiki Demokratycznej, której był członkiem. Był także członkiem Akademii Sztuk w Berlinie Zachodnim i Bawarskiej Akademii Sztuk Pięknych. Podczas okresu berlińskiego powstały jego kolejne trzy wielkie opery m.in. Das Bergwerk zu Falun (Kopalnia w Falun według Hugo von Hofmannsthala), której prapremiera odbyła się w 1961 roku podczas Festiwalu Salzburskiego. Poza tym napisał kantatę Genesis i oratorium sceniczne Prometeusz (według Ajschylosa i Goethego), którego premiera miała miejsce w 1959 roku podczas uroczystego otwarcia nowego budynku Teatru Państwowego (Staatstheater) w Kassel.

Grób Rudolfa Wagnera-Régeny. Źródło: Wikimedia Commons

Rudolf Wagner-Régeny zmarł 18 września 1969 w Berlinie Wschodnim i pochowany został na cmentarzu Dorotheenstädtischen und Friedrichswerderschen Gemeinden w Berlinie, gdzie także ostatnie miejsce spoczynku znaleźli Paul Dessau, Hanns Eisler i wielu innych prominentnych artystów.

Styl dramaturgicznych dzieł Rudolfa Wagnera-Régeny muzycznych utrzymany jest w tradycji Bertolta Brechta i Kurta Weilla. W centrum kompozytorskiej twórczości Rudolfa Wagnera-Régeny znajdowała się opera. Dbał o efekt i osiągał go przez zastosowanie różnych środków muzycznych. Razem z Borisem Blacherem, Hansem Wernerem Henze, Karlem Amadeusem Hartmannem i Paulem Dessau napisał Die Jüdische Chronik (Kronika żydowska). Przez pewien czas zajmował się także muzyką dodekafoniczną. Jego uczniami byli Reiner Bredemeyer, Paul-Heinz Dittrich, Peter Dorn, Gunther Erdmann, Hans-Joachim Geisthardt, Friedrich Goldmann, Günter Hauk, Jörg Herchet, Wilfried Jentzsch, Helge Jung, Georg Katzer, Hans-Joachim Marx, Siegfried Matthus, Tilo Medek, Thomas Natschinski, Günter Neubert, Hans-Karsten Raecke, Gerhard Rosenfeld, Manfred Schubert, Lorenz Stolzenbach, Bernd Wefelmeyer i Manfred Weiss. Za prowadzoną działalność otrzymał w 1955 roku Nagrodę Państwową NRD.

Dzieła (wybór)

Utwory sceniczne

• Moschopuls, 1928 Gera;
• Der nackte König, 1928 Gera;
• Sganarelle lub Der Schein trügt, 1929 Essen;
• La Sainte Courtisane, 1930 Gera;
• Der Günstling, 1935 Drezno;
• Die Bürger von Calais, 1939 Berlin;
• Johanna Balk, 1941 Wiedeń;
• Das Opfer, 1941 Hermannstadt (Sybin);
• Prometheus, 1959 Kassel;
• Das Bergwerk zu Falun, 1961 Salzburg;
• Persische Episode, 1963 Rostok.

Muzyka instrumentalna

• Muzyka orkiestrowa z fortepianem, 1935;
• Kwartet smyczkowy, 1948;
• Dwa tańce dla Palucca, 1950;
• Siedem fug, 1953;
• Introdukcja i oda na orkiestrę symfoniczną, 1967.

Muzyka wokalna

• 10 pieśni do tekstów Bertolta Brechta, 1950;
• Kantata Genesis, 1956;
• Jüdische Chronik, 1961;
• Pieśni Hermanna Hesse Gesänge des Abschieds, 1968/69;
• Trzy pieśni Theodora Fontane, 1969.

Literatura

• Max Becker: Rudolf Wagner-Régeny. W: Komponisten der Gegenwart (KDG), München 1996, ISBN 978-3-86916-164-8.
• Torsten Musial: Wagner-Régeny, Rudolf. W: Wer war wer in der DDR? 5 wydanie, tom 2, Ch. Links, Berlin 2010, ISBN 978-3-86153-561-4.

Linki

• Biografia i twórczość Rudolfa Wagnera-Régeny w de.wikipedia.org

Artykuł jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.