Robert Walser

Robert Walser (ur. 15 kwietnia 1878 w Biel; zm. 25 grudnia 1956 w Herisau) – szwajcarski pisarz należący do prekursorów literackiej moderny i do najważniejszych niemieckojęzycznych autorów XX wieku. (wyznanie ewangelicko-reformowane)

Genealogia 

Ojciec Adolf, introligator i kupiec; matka Elisa z domu Marti; – kawaler.

Życiorys 

Robert Walser pochodził z wielodzietnej rodziny. W latach 1884–92 uczył się w Biel, od 1892 do 1895 w Berneńskim Banku Kantonalnym, w latach 1895–96 pracował w Stuttgarcie w wydawnictwie Union Deutsche Verlagsgesellschaft, a później do 1905 r. piastował różne posady m.in. w Zurychu, Thun, Monachium, Täuffelen, Winterthur i Wädenswil. Od 1905 do 1913 r. przebywał częściowo z bratem Karlem (1877–1943) przede wszystkim w Berlinie i w 1905 r. uczył się zawodu kamerdynera na zamku w Dąbrowie koło Opola. W 1913 r. wrócił do Biel, gdzie mieszkał i pisał w hotelu Blaues Kreuz. W 1921 r. przeprowadził się do Berna i przez krótki okres był tam miejskim archiwistą. Po kryzysie psychicznym w 1929 r. udał się sam do zakładu psychiatrycznego w Waldau koło Berna. W 1933 r. przeniesiono go do placówki leczniczej w Herisau, gdzie zrezygnował z pisarstwa. Od 1936 do śmierci odwiedzał go pisarz Carl Seelig (1894–1962), który od 1944 r. był jego prawnym opiekunem.

Robert Walser zmarł na zawał serca 25 grudnia 1956 w Herisau podczas spaceru.

Twórczość 

Robert Walser opublikował między 1898 a początkiem lat 30-tych w różnych gazetach i czasopismach 15 książek, ponad 1.000 tekstów prozą, wierszy i sztuk dramatycznych. Dzięki pośrednictwu Josepha Victora Widmanna (1842–1911) opublikował anonimowo w 1898 r. pierwsze wiersze w berneńskiej gazecie Der Bund. Uwagę zwrócił na niego Franz Blei (1871–1942) i wprowadził go do kręgu autorów secesyjnych skupiających się wokół czasopisma Die Insel w Monachium, do którego należeli m.in. Frank Wedekind (1864–1918), Max Dauthendey (1867–1918) i Otto Julius Bierbaum (1865–1910). W czasopiśmie tym ukazały się m.in. jego baśniowe minidramaty Aschenbrödel i Schneewittchen (1901). Pierwsza powieść Walsera Fritz Kocher's Aufsätze, będąca fikcyjnymi notatkami pewnego ucznia, ukazała się w 1904 roku. Większe zainteresowanie zbudziły powstałe w Berlinie powieści o zabarwieniu autobiograficznym. Chwalili je m.in. Robert Musil (1880–1942) i Kurt Tucholsky (1890–1935). Tematem ich był stosunek artystycznej i praktycznej działalności (Geschwister Tanner 1907), służenia i panowania (Der Gehülfe 1908) oraz edukacji i odrzucenia (Jakob von Gunten 1909). Walser uważany jest za mistrza małej prozy, w której łączył elementy autobiograficzne i fikcyjne oraz w okresie berlińskim zajmował się życiem kulturalnym wielkiego miasta. Pisarze tacy jak Hermann Hesse (1877–1962), Walter Benjamin (1892–1940) i Franz Kafka (1883–1924) zaliczali go do swoich ulubionych autorów.

W Biel Robert Walser napisał liczne drobne pisma, które ukazały się w różnych czasopismach w Niemczech i Szwajcarii, jak również wybrane z nich znalazły się w publikacjach Kleine Dichtungen (1915), Prosastücke (1917), Kleine Prosa (1917), Poetenleben (1918) i Seeland (1919). W czasie pobytu w Bernie zradykalizował się jego styl. Z tego czasu pochodzi 526 tzw. "mikrogramów" (trudnych do odszyfrowania drobnych pism napisanych ołówkiem) tzn. projektów wierszy, kawałków prozy i jedna cała powieść (Der Räuber). Pisma te odczytane zostały dopiero po jego śmierci i opublikowane po 1970 roku. Okres berneński należał do jego najbardziej produktywnych czasów, ale wydał w tym czasie jedynie książkę Die Rose (1925). Większość tekstów ukazała się jedynie w gazetach, jeśli oczywiście zostały opublikowane lub zaginęła, podobnie jak powieść Theodor. Nieznane dotychczas teksty zostały w latach 1985–2000 rozszyfrowane przez Bernharda Echte (ur. 1958) i Wernera Morlanga (1949–2015) wydane w sześciu tomach Aus dem Bleistiftgebiet.

Dzieła (wybór) 

Literatura 

Linki