Maurice Ravel

Joseph-Maurice Ravel (ur. 7 marca 1875 w Ciboure; zm. 28 grudnia 1937 w Paryżu) – francuski kompozytor i pianista, obok Claude'a Debussy'ego jeden z czołowych przedstawicieli impresjonizmu. Jego twórczość, skromna pod względem ilościowym (osiemdziesiąt sześć różnych utworów, dwadzieścia pięć dzieł orkiestrowych), jest owocem różnorodnych wpływów, począwszy od François Couperina i Jean-Philippe'a Rameau po jazz. Nie napisał żadnych symfonii ani muzyki kościelnej. Zdecydowana większość jego utworów została włączona do repertuaru koncertowego orkiestr na całym świecie. Sławę kompozytorowi przyniosły przede wszystkim balet Dafnis i Chloe (1909-1912), Boléro (1928) i dwa koncerty fortepianowe D-dur na lewą rękę (1929-1930) i G-dur (1929-1931). Uważany jest za mistrza orkiestracji i perfekcyjnego artystę.

Maurice Ravel w 1925 roku.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec: Joseph Ravel (1832–1908), inżynier;
Matka: Marie z domu Delouart (1840–1917);
Brat: Édouarda (1878–1960), inżynier;
Stan cywilny: kawaler.

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Maurice Ravel urodził się 7 marca 1875 roku w Ciboure, w pobliżu Saint-Jean-de-Luz, w departamencie Pireneje Atlantyckie. Jego ojciec, Joseph Ravel (1832–1908) pochodzący z Versoix z francuskojęzycznej zachodniej części Szwajcarii, był inżynierem, konstruował linie kolejowe i prowadził badania dotyczące silników spalinowych. Matka, Marie z domu Delouart (1840–1917), była Baskijką. Rodzice pobrali się w 1873 roku. Maurice miał młodszego brata, Édouarda (1878–1960), z którym przez całe życie utrzymywał ścisłe kontakty. W czerwcu 1875 roku rodzina zamieszkała w Paryżu. Zatem legenda, że jego wyobraźnia muzyczna związana jest z baskijskim pochodzeniem jest bardzo przesadzona, tym bardziej że do Kraju Basków wrócił dopiero mając 25 lat. Regularnie jednak powracał do Saint-Jean-de-Luz i jego okolic na wakacje i do pracy.

Już w wieku sześciu lat Maurice rozpoczął naukę gry na fortepianie pod kierownictwem Henry'ego Ghysa (1839–1908), a w 1887 otrzymał pierwsze lekcje harmonii i kontrapunktu u Charles'a René. Później w Szkicu autobiograficznym (Esquisse autobiographique, 1928) kompozytor zanotował: „W czasie całego dzieciństwa byłem wrażliwy na muzykę – każdy rodzaj muzyki. Mój ojciec, bardziej wykształcony w tym zakresie niż większość amatorów, potrafił rozwinąć mój smak i wcześnie stymulował mój zapał”.^[1]

W wieku 13 lat uczył się w prywatnej szkole muzycznej. Jego nauczycielem gry na fortepianie był tam uczeń Fryderyka Chopina Émile Descombes. Tam też poznał Ricardo Viñesa, utalentowanego pianistę z Katalonii, z którym przyjaźnił się przez całe życie.

4 listopada 1889 roku Ravel i Viñes przystąpili do egzaminów wstępnych w Konserwatorium Paryskim. Z 49 kandydatów zaledwie 19 przyjęto do klasy fortepianu: Viñes dostał się do klasy zaawansowanych, a Ravel do klasy przygotowawczej. W 1891 Ravel otrzymał wyróżnienie na egzaminie pośrednim i dostał się do klasy Charles'a de Bériota, w której uczył się również Viñes.

Przez długi czas Maurice Ravel myślał o karierze pianistycznej, ale jego uwarunkowania do tego nie były optymalne. Uczucie i temperament znajdowały się w jego grze, ale nie był tak brawurowy jak inni uczniowie. To zdaje się wpływało na jego motywację i stał się leniwy, co brali mu za złe jego nauczyciele. W 1893, 1894 i 1895 oblał obowiązkowe egzaminy pośrednie i musiał klasę mistrzowską opuścić. Zrezygnował z kariery pianistycznej, a w późniejszych latach do fortepianu zasiadał jedynie, aby zagrać własne kompozycje, a i to czynił niechętnie.

W styczniu 1897 roku Ravel wrócił do Konserwatorium i wstąpił do klasy kompozycji Gabriela Fauré, oprócz tego studiował kontrapunkt, fugę i orkiestrację u André Gedalge (nauczyciela Jacques'a Iberta, Arthura Honeggera i Dariusa Milhauda). Zachwycony muzyką Emmanuela Chabriera i Erika Satie, wielbiciel Amadeusza Mozarta, Saint-Saënsa, Debussy'ego i Rosyjskiej piątki, Baudelaire'a, Condillaca, Villiers'a de L'Isle-Adama i przede wszystkim Mallarmé, Ravel reprezentował bardzo niezależnego ducha muzycznego. Jego nauczyciel Fauré określił go jako ucznia „zdyscyplinowanego, pracowitego i punktualnego, o naturze ciekawej nowości i z rozbrajającą szczerością”.^[2] Świadczą o tym jego pierwsze kompozycje, które były już tak nasycone jego osobowością i mistrzostwem, że jego styl nie ulegnie w przyszłości większym zmianom: Ballade de la reine morte d'aimer (1894), Sérénade groteska (1894), Menuet antique (1895) i dwa Sites auriculaires na dwa fortepiany (Habanera, 1895 i Entre cloches, 1897).

Fauré otworzył też przed nim ówczesne modne salony paryskie m.in. wprowadził go do salonu Marguerite de Saint-Marceaux, która z upodobaniem odkrywała młode talenty. U niej grał regularnie swoje utwory, z których niektóre pierwszy raz na audiencji prywatnej. Ubiór i sposób zachowania się Ravela w salonie irytował nawet jego najlepszego przyjaciela Viñesa. Na pytanie do jakiej szkoły czy nurtu należy, Ravel odpowiadał: „Do żadnej, jestem anarchistą.”

Na zakończenie studiów Maurice Ravel skomponował uwerturę symfoniczną do planowanej opery Szeherezada (Schéhérazade). Jej premierze w maju 1899 roku towarzyszyły gwizdy publiczności. Nie należy jej mylić z trzema poematami Szeherezady na głos żeński i orkiestrę datowanymi na 1903 rok, oraz słynną Pawaną dla zmarłej infantki (Pavane pour une infante défunte), która pozostaje jednym z najczęściej wykonywanych utworów kompozytora, choć sam autor nie cenił go wysoko.

W przededniu XX wieku Ravel był już kompozytorem rozpoznawanym i dyskutowano o jego pracach. Jednak do sławy było mu jeszcze daleko. Zuchwałość jego kompozycji i głoszony podziw dla „wyzwolonych” Chabriera i Satiego przysporzyły mu wielu wrogów w kręgu tradycjonalistów.

Lata 1900–1918

Prix de Rome

Kompozytor pięć razy ubiegał się bezskutecznie o francuską nagrodę Prix de Rome, najwyższe wyróżnienie dla młodych francuskich kompozytorów. W marcu 1900 roku napisał do przyjaciela: „Aktualnie przygotowuję się do konkursu o nagrodę Prix de Rome i bardzo poważnie zabrałem się do pracy. Z fugą poszło mi dość łatwo; co mi sprawia kłopot, to kantata.” Jednak odpadł już w fazie wstępnej. Ravel zrezygnowany stwierdził: „Gedalge uważa moją orkiestrację za zręczną i elegancką. A to wszystko jest całkowitą porażką. Kiedy Fauré próbował mnie bronić, Monsieur Dubois [dyrektor Konserwatorium] zapewnił go, że łudzi się co do mojego talentu muzycznego”. W 1901 roku otrzymał drugą nagrodę Second Grand za kantatę Myrrha. Później zanotował: „Prawie całe audytorium przyznało mi nagrodę.” Tak widział to też Camille Saint-Saëns, który do kolegi napisał: „Zdobywca trzeciej nagrody, niejaki Ravel, zdaje mi się, że zrobi poważną karierę.” Udział Ravela w kolejnych konkursach w 1902 i 1903 również nie przyniósł sukcesu.

Ostatni raz brał udział w tym konkursie w 1905 roku. Chociaż uchodził tym razem za faworyta, to został wykluczony z konkursu w rundzie wstępnej z powodu wielu naruszeń zasad kompozycyjnych i kompozytorskich. „Przypadek” Ravela wywołał burzliwą dyskusję publiczną, która w mniejszym stopniu dotyczyła jego kompozycji, natomiast skupiała się na postępowaniu konkursowym. Cała sprawa została określona w prasie jako skandal i doprowadziło to ostatecznie do ustąpienia dyrektora Konserwatorium Paryskiego, Théodore'a Dubois. Pisarz i krytyk muzyczny Romain Rolland napisał 26 maja 1905 roku do dyrektora Académie des Beaux-Arts Paula Léona:

„Nie reprezentuję w tej sprawie absolutnie niczyich interesów. Nie jestem przyjacielem Ravela. Mogę nawet stwierdzić, że nie sympatyzuję z jego subtelną i wyrafinowaną sztuką. Ale w imię sprawiedliwości muszę powiedzieć, że Ravel jest nie tylko obiecującym uczniem, jest już jednym z najbardziej szanowanych młodych mistrzów naszej szkoły, która nie ma ich wielu. […] Ravel nie ubiega się o nagrodę Prix de Rome jako student, ale jako kompozytor, który już udowodnił swoje umiejętności. Podziwiam kompozytorów, którzy odważyli się go osądzić. Kto będzie ich teraz osądzał?”

Pierwsze sukcesy

Już w 1901 roku Maurice Ravel potwierdził swoją osobowość muzyczną na dobre za pomocą Igraszek wodnych (Jeux d'eau) na fortepian, utworu inspirowanego twórczością Franciszka Liszta, który jako pierwszy zdobył etykietę muzyka impresjonistycznego. Bardzo wcześnie i długo Ravela porównywano z Debussym, początkowo mówiono, że jest jego naśladowcą, a później rywalem^[3]. Jeśli wpływ Debussy'ego nigdy nie został zdementowany przez Ravela, to nie pozostał jednostronny^[4]. Ravel i Debussy nie spotykali się, a ich relacja, najpierw serdeczna, stała się chłodna od 1905 roku. Do końca życia Ravel z szacunkiem wypowiadał się na temat Debussy'ego.

Od tego czasu pojawiły się najbardziej charakterystyczne cechy muzyki Ravela: upodobanie do brzmień hiszpańskich i orientalnych, egzotyka i fantazja, perfekcjonizm, wyrafinowanie melodyczne, wirtuozeria fortepianu.

W kwietniu 1909 roku Maurice Ravel udał się do Londynu do kompozytora Ralpha Vaughana Williamsa z okazji zagranicznego tournée. Przy tej okazji odkrył, że jest już znany i ceniony po drugiej stronie kanału La Manche. W 1910 roku między innymi razem z Charles'em Koechlinem i Florentem Schmittem założył Société musicale indépendante (Niezależne Towarzystwo Muzyczne, SMI), aby promować muzykę współczesną, w opozycji do związanego z wyższą szkołą muzyczną Schola Cantorum Société nationale de musique (Narodowe Towarzystwo Muzyczne, SNM), propagującego muzyką bardziej konserwatywną. Pod kierownictwem Gabriela Fauré SMI bardzo aktywnie działało do lat 30–tych XX wieku i wydało liczne dzieła Ravela oraz przyczyniło się do poznania muzyki młodej szkoły francuskiej – Aubert, Caplet, Delage, Huré, Koechlin, Schmitt, etc i kompozytorów awangardowych mało rozpowszechnionych we Francji, m.in. młodego węgierskiego kompozytora Béla Bartóka. W 1911 roku uczestniczył w tworzeniu Société Chopin (Towarzystwo im. Fryderyka Chopina), którego inicjatorem był przyjaciel Ravela, muzykolog Édouard Ganche.

W tym czasie utwory Ravela były źle przyjmowane zarówno przez publiczność, jak również krytykę. To dotyczyło też ukończonej w 1907 roku, a wystawionej w 1911 opery Godzina hiszpańska (L'Heure espagnole), która stała się popularna dopiero w latach 20–tych. W tym też czasie na zamówienie Siergieja Diagilewa, impresario Ballets russes, skomponował w latach 1909–1912 balet Dafnis i Chloe (Daphnis et Chloé). Ta symfonia choreograficzna, z udziałem chórów bez słów, jest wizją starożytnej Grecji, którą Ravel chciał ukazać podobnie jak osiemnastowieczni malarze francuscy. Jest to najdłuższe dzieło kompozytora (ok. 70 minut). W 1912 roku sukces odniosły dwa balety Ravela Moja matka gęś (Ma Mère l'Oye, 28 styczeń 1912) i Adélaïde ou Le langage des fleurs, które były orkiestracją wcześniejszych kompozycji.

29 maja 1913 roku Ravel bronił swojego przyjaciela Igora Strawińskiego, po burzliwej premierze baletu Święto Wiosny w Théâtre des Champs-Élysées. Ten przedwojenny okres, Ravel opisał później jako najszczęśliwszy w swoim życiu. Od 1908 roku mieszkał w apartamencie na Avenue Carnot, niedaleko Place de l'Étoile.

Czas wojny

Wojna zaskoczyła Ravela w czasie komponowania Trio fortepianowego a-moll (Trio en la mineur), które ukończył w 1915 roku. Jego brata Édouarda powołano do wojska, a Maurice Ravel już wcześniej, bo w 1895 roku, został uznany za niezdolnego do służby wojskowej z powodu słabej budowy ciała (ważył ok. 48 kg). W 1915 roku został przydzielony jako pomocnik do służby sanitarnej 13 regimentu artylerii. Ryzykując zbojkotowanie własnej muzyki nie wziął udziału w tworzenie przez Charles'a Tenroca wokół Vincenta d'Indy, Camille'a Saint-Saënsa i Alfreda Cortota w Paryżu Ligue nationale pour la défense de la musique française (Liga narodowa do obrony muzyki francuskiej), której członkowie domagali się zakazu wykonywania i rozpowszechniania dzieł niemieckich i austro-węgierskich kompozytorów. Maurice Ravel odpowiedział im w liście z 7 czerwca 1916 roku następująco:

„[…]Nie sądzę, żeby "ochrona naszej narodowej spuścizny artystycznej" wymagała "zakazu wykonywania publicznie we Francji dzieł współczesnych niemieckich i austro-węgierskich kompozytorów".[…] Byłoby nawet niebezpieczne dla francuskich kompozytorów systematyczne ignorowanie twórczości ich zagranicznych kolegów i tworzenie w ten sposób narodowej koterii[…] Mało mnie obchodzi, że Arnold Schönberg jest narodowości austriackiej.[…] Co więcej, cieszę się, że pan Bartók, pan Kodály i ich zwolennicy są Węgrami i pokazują to w swoich pracach z takim smakiem. W Niemczech, poza panem Richardem Straussem, nie widzimy nic poza drugorzędnymi kompozytorami, których odpowiednik można by łatwo znaleźć nie wychodząc poza nasze granice. Jest wszakże możliwe, że wkrótce ujawnią się tam młodzi artyści, których poznanie będzie interesujące. Widzicie, Panowie, że pod wieloma względami moje zdanie jest na tyle odmienne od Waszego, że nie mogę pozwolić sobie na zaszczyt bycia wśród was.”

W 1916 roku zachorował na dyzenterię, w październiku 1916 roku był operowany i wysłany na rekonwalescencję do Paryża, po której w 1917 roku zwolniono go ze służby wojskowej. 5 stycznia 1917 roku zmarła matka Ravela, co dla kompozytora było niepowetowaną stratą. Dotąd mieszkał w jej domu. W 1917 roku ukończył suitę fortepianową Nagrobek Couperina (Le Tombeau de Couperin), którą zadedykował poległym na froncie kolegom.

Nawet śmierć matki nie skłoniła go do założenia własnej rodziny. Zamiast tego po wojnie zamieszkał razem z bratem. Gdy Édouard ożenił się w 1920 roku, kompozytor kupił w 1921 roku w Montfort-l’Amaury willę „Le Belvédère“ (obecnie Musée Maurice Ravel), w której mieszkał do śmierci.

Lata powojenne

Po wojnie produktywność Ravela spadła (średnio jedno dzieło rocznie, nie licząc orkiestracji), a jego styl ewoluował, otwierając się na zagraniczne innowacje rytmiczne i techniczne, szczególnie pochodzące z Ameryki Północnej. Po śmierci Claude'a Debussy'ego w 1918 roku, Maurice Ravel uważany był za największego kompozytora francuskiego. W 1920 roku chciano wyróżnić Ravela tytułem Kawalera Legii Honorowej. Kompozytor jednak nawet nie odpowiedział na tę propozycję i został skreślony z listy. Erik Satie skomentował to słowami: „Ravel odmawia przyjęcia Legii Honorowej, ale cała jego muzyka ją akceptuje”^[5] Czyn jego wywołał publiczną dyskusję, ale trudno ustalić co kierowało w tym momencie Ravelem, gdyż później przyjął inne wyróżnienia między innymi w 1928 roku tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Oksfordzkiego.

W 1920 roku Maurice Ravel ukończył poemat choreograficzny Walc (La Valse), który zadedykował przyjaciółce Misii Sert (1872–1950). Siergiej Diagilew jednak nie wystawił tego dzieła, które olbrzymi sukces odniosło w 1929 roku.

Po zamieszkaniu w 1921 roku w willi „Le Belvédère“ zaczął gromadzić tam stare zegary, zabawki mechaniczne, porcelanę azjatycką oraz fortunę wydał na stworzenie ogrodu japońskiego. Tutaj też powstały jego ostatnie dzieła. Prowadził tu spokojne życie przerywane podróżami koncertowymi, w czasie których występował też jako pianista i dyrygent. W swojej willi przyjmował przyjaciół, do których należeli m.in. pisarz Léon-Paul Fargue, kompozytorzy Maurice Delage, Arthur Honegger, Jacques Ibert, Florent Schmitt, Germaine Tailleferre, interpretatorzy jego dzieł Marguerite Long, Robert Casadesus, Jacques Février, Madeleine Grey, Hélène Jourdan-Morhange, Vlado Perlemuter, rzeźbiarz Léon Leyritz i jego dwóch wiernych uczniów, Roland-Manuel i Manuel Rosenthal.

Od stycznia do kwietnia 1928 roku Maurice Ravel koncertował w USA i Kanadzie. W każdym odwiedzonym tam mieście odniósł olbrzymi sukces czy to jako pianista, czy też jako dyrygent. W Nowym Jorku odwiedzał kluby na Harlemie i zafascynował się jazzem, zwłaszcza improwizacjami młodego George'a Gershwina, który chciał u Ravela uczyć się. Ravel odmówił Gershwinowi argumentując to :„Stracił by Pan wielką spontaniczność swojej melodii, aby napisać złego Ravela”^[6]. Ravel zachęcał Amerykanów do kultywowania ich specyficznej muzyki narodowej mówiąc: „Wy, Amerykanie, traktujecie jazz zbyt lekko. Wydaje się wam, że ta muzyka jest małowartościowa, wulgarna i efemeryczna. Według mnie, to ona zrodzi narodową muzykę Stanów Zjednoczonych”.

Po powrocie z USA skomponował swoje, chyba najsławniejsze dzieło Boléro, które zamówiła u niego w 1927 roku jego przyjaciółka Ida Rubinstein. Tworzył go od lipca do października 1928 roku i zaadaptował w nim rytm bolera andaluzyjskiego. Po premierze 22 listopada tego samego roku utwór stał się światowym przebojem. To szczególne dzieło, w którym przez ponad kwadrans przewijają się zaledwie dwa tematy z niestrudzenie powtarzanym ritornelem, został uznany przez autora za eksperyment w orkiestracji. Sam Ravel był zdumiony fenomenalnym sukcesem tej partytury, którą nazwał „pustą od muzyki” (vide de musique). O pani, która krzyknęła po wysłuchaniu Boléra: „Do szaleńca!” (Au fou !), kompozytor po prostu powiedział: „Ta zrozumiała”.

Od 1929 do 1931 roku Maurice Ravel stworzył dwa ostatnie swoje dzieła durowe: Koncerty fortepianowe D-dur na lewą rękę (Concerto pour la main gauche, 1929-1930) i Koncert fortepianowy G-dur (Concerto en sol majeur, 1929-1931), w których ukazuje się jego zainteresowanie jazzem. Pomimo, że kompozytor tworzył oba dzieła w tym samym czasie, to są one bardzo kontrastowe. Koncerty fortepianowe D-dur na lewą rękę, skomponowany dla austriackiego jednorękiego pianisty Paula Wittgensteina (1887–1961), jest przesycony fatalizmem, natomiast Koncert fortepianowy G-dur jest intymną muzyczną medytacją kompozytora. W 1931 roku odbył z pianistką Marguerite Long jeszcze duże tournee koncertowe po Europie.

Od lata 1933 roku widoczne stały się oznaki choroby umysłowej. Co było jej przyczyną nie wiadomo. Przypuszcza się jedynie, że mógł to być efekt przebytego udaru mózgu, choroby Picka, guzu mózgu czy innych schorzeń związanych z demencją. Już w połowie lat 20-tych skarżył się Ravel na silne bóle głowy i stany wyczerpania. Nastąpiły u kompozytora zaburzenia pisania, motoryki i mowy, a jego inteligencja była doskonale zachowana i nadal myślał o swojej muzyce, ale nie potrafił już pisać ani grać. Opera Joanna d'Arc (Jeanne d’Arc, o której kompozytor tyle myślał, nie została już zrealizowana. W zwątpieniu kompozytor powiedział: „Mam jeszcze tak dużo muzyki w głowie. Jeszcze nic nie powiedziałem. Mam jeszcze tak dużo do powiedzenia”.

Od 17 grudnia 1937 roku Maurice Ravel przebywał w klinice neurochirurga Clovisa Vincenta, aby poddać się operacji czaszki w celu zbadania podejrzenia guza mózgu. Podczas operacji 19 grudnia nie stwierdzono guza. Mózg wydawał się być normalny zewnętrznie, z wyjątkiem obniżenia lewej półkuli. Ravel obudził się ze znieczulenia, poprosił o wezwanie brata, ale wkrótce potem zapadł w głęboką śpiączkę, z której się już nie wybudził. Rano 28 grudnia 1937 roku jego serce przestało bić. W dniu 30 grudnia został pochowany obok rodziców na cmentarzu Levallois-Perret w zachodniej części Paryża.

Dzieła (wybór)

1892–1893: Sérénade grotesque, miniatura fortepianowa.
1893: Ballade de la reine morte d’aimer, utwór na głos i fortepian.
1895: Menuet antique, menuet; widoczny wpływ Emmanuela Chabriera; orkiestracja 1929; premiera wersji orkiestrowej 11 stycznia 1930.
1895–1896: Sites auriculaires, duet fortepianowy; składa się z dwóch części Habanera (1895) i Entre cloches (1897).
1896: Deux épigrammes de Clément Marot lub D’Anne jouant de l’espinette, utwór na sopran i fortepian.
1896: Sainte, utwór na baryton i fortepian; À la fenêtre recélant – tekst Stéphane Mallarmé.
1896: La parade, miniatura fortepianowa.
1897: Sonate posthume, duet na skrzypce i fortepian.
1898: Shéhérazade, uwertura.
1899: Pavane pour une Infante défunte, miniatura fortepianowa z dedykacją dla Winnaretty Singer, księżnej de Polignac, protektorki Ravela i Debussy'ego; premiera wersji fortepianowej odbyła się w Paryżu 5 kwietnia 1902 roku w wykonaniu pianisty Ricardo Viñesa; orkiestracja 1910.
1900: Les bayadères, kantata.
1900: Fugue F-dur.
1900: Fugue D-dur.
1901: Myrrha, kantata na sopran, tenor, baryton i orkiestrę; tekst wg Lorda Byrona; przygotowana na konkurs o Prix de Rome.
1901: Jeux d’eau, miniatura fortepianowa dedykowana dla Gabriela Fauré; premiera 5 kwietnia 1902 w wykonaniu Ricardo Viñes; chociaż reputacja Ravela jako impresjonisty wywodzi się z tego utworu, to właśnie u Franciszka Liszta (Au bord d'une source, 1855 i Jeux d'eau de la villa d'Este, 1883) należy szukać źródeł kompozytora.
1902: Alcyone, kantata na sopran, tenor, baryton i orkiestrę; tekst wg Owidiusza; przygotowana na konkurs o Prix de Rome.
1903: Alyssa, kantata na sopran, tenor, baryton i orkiestrę; tekst wg Marguerite Coiffier; przygotowana na konkurs o Prix de Rome.
1903–1905: Sonatine, sonata na fortepian zadedykowana Cyprianowi (Cipa) i Idzie Godebskim, reprezentatywna dla pierwszego okresu twórczości kompozytora.
1904–1906: Miroirs, składa się z pięciu części na fortepian: I. Noctuelles - II. Oiseaux tristes - III. Une barque sur l'océan (orkiestracja 1906) - IV. Alborada del gracioso (orkiestracja 1919) - V. La vallée des cloches; pierwsze wykonanie 6 stycznia 1906 przez Ricardo Viñesa.
1904–1905: Cinq mélodies populaires grecques, utwór na sopran i fortepian.
1905: Noël des jouets, utwór na głos i fortepian.
1905: L’aurore, kantata
1905: Introduction et Allegro, utwór na harfę, flet, klarnet i kwartet smyczkowy; premiera 22 lutego 1907 w Paryżu.
1906: Histoires naturelles, pięć melodii na głos i fortepian: I. Le paon - II. Le grillon - III. Le cygne - IV. Le martin-pêcheur - V. La pintade - (tekst Jules Renard); premiera 12 czerwca 1907 w wykonaniu śpiewaczki Jane Bathori (mezzo-sopran) i kompozytora na fortepianie, sala Érard w Paryżu.
1907: Rhapsodie espagnole, rapsodia orkiestrowa składa się z czterech części: I. Prélude à la nuit - II. Malagueña - III. Habanera - IV. Feria; premiera 15 marca 1908 w Théâtre du Châtelet.
1907: L’ heure espagnole, opera w jednym akcie na pięć głosów i orkiestrę; libretto Maurice Étienne Legrand (Franc-Nohain); premiera 19 maja 1911 w Opéra-Comique w Paryżu.
1908–1910: Ma Mère l’Oye, duet fortepianowy.
1909–1912: Daphnis et Chloé, (balet) symfonia choreograficzna na orkiestrę i chór bez słów dla Ballets russes; premiera 8 czerwca 1912 w Théâtre du Châtelet w Paryżu.
1911: Valses nobles et sentimentales, 8 walców na fortepian: I. Modéré - II. Assez lent - III. Modéré - IV. Assez animé - V. Presque lent - VI. Vif - VII. Moins vif - VIII. Épilogue. Lent.
1911: Daphnis et Chloé, suita orkiestrowa.
1911–1912: Ma mère l’oye, balet.
1913: Trois poèmes de Mallarmé, utwór na sopran, dwa flety, dwa klarnety, fortepian i kwartet smyczkowy; trzy części: I. Soupir - II. Placet futile - III. Surgi de la croupe et du bond; tekst Stéphane Mallarmé; premiera 14 styczeń 1914.
1914–1917: Le tombeau de Couperin, suita fortepianowa; premiera 11 kwietnia 1919 w wykonaniu Marguerite Long.
1919–1920: La valse, poemat choreograficzny na orkiestrę; premiera 12 grudnia 1920 w Paryżu.
1920–1923: L’enfant et les sortilèges, opera; libretto Sidonie-Gabrielle Colette; premiera 21 marca 1925 w Monte-Carlo.
1925–1926: Chansons madécasses, utwór składa się z 3 melodii (I. Nahandove - II. Aoua - III. Il est doux) do tekstu Évariste'a de Parny na sopran/baryton, fortepian, flet i wiolonczelę; zadedykowany dla pianistki Elizabeth Sprague Coolidge protektorki wielu artystów, w tym Ravela; premiera 8 maja 1926 w Rzymie w wykonaniu Jane Bathori z Alfredo Casella przy fortepianie.
1928: Boléro, utwór na orkiestrę.
1929–1931: Concerto pour la main gauche (Koncert fortepianowy D-dur na lewą rękę), premiera 5 stycznia 1932 w Wiedniu w wykonaniu Paula Wittgensteina.
1929–1931: Concerto en sol majeur (Koncert fortepianowy G-dur), premiera 14 stycznia 1932 wykonana przez pianistkę Marguerite Long, której utwór był dedykowany.

Literatura

Roland-Manuel: Ravel et son œuvre, Paris, A. Durand et fils, 1914.

Linki

Artykuły „Maurice Ravel” w de.wikipedia.org i fr.wikipedia.org.

Przypisy ↑

↑ Krótki Szkic autobiograficzny (Esquisse autobiographique) Maurice'a Ravela, podyktowany uczniowi i przyjacielowi Alexisowi Roland-Manuelowi w październiku 1928, ukazał się pierwszy raz w Revue musicale w grudniu 1938 roku.
↑ Raport szkolny Gabriela Fauré na temat Ravel, czerwiec 1900.
↑ Odnośnie Luster (Miroirs), które właśnie kompozytor stworzył, krytyk Pierre Lalo napisał 30 stycznia 1906 w Le Temps: „Najistotniejszą z tych wad jest dziwne podobieństwo do pana Claude'a Debussy'ego; podobieństwo tak skrajne i uderzające, że często, słuchając niektórych utworów pana Ravela, myśli się, że słyszy się fragment z opery Peleas i Melizanda (Pelléas et Mélisande).
↑ Marcel Marnat odnotował wpływ Ravela na Debussy'ego w Estampes (1903), Études (1915), orkiestracji Images (1905) i Jeux (1912).
↑Le Coq w le site gallica.bnf, maj 1920.
↑ W liście rekomendującym do Nadii Boulanger z dnia 8 marca 1928 Ravel potwierdził: „Oto muzyk obdarzony najjaśniejszymi, najbardziej uwodzicielskimi, być może najgłębszymi cechami: George Gershwin. Jego uniwersalny sukces już mu nie wystarcza, on dąży wyżej. Wie, że brakuje mu do tego środków. Ale ucząc go, można go zgasić. Czy będziesz miała odwagę, której ja nie śmiem mieć, by wziąć na siebie tę straszną odpowiedzialność?”

: Autor: Roman Penkała