Peter Luder
Peter Luder (łac. Petrus Luder, pol. Piotr Luder; ur. ok. 1415 w Kislau koło Mingolsheim (Badenia-Wirtembergia); zm. 1472) – niemiecki humanista, lekarz i uczony. (wyznanie katolickie)
Peter Luder. Źródło: Wikimedia Commons |
Biografia
Peter Luder rozpoczął studia w semestrze zimowym 1430 roku na uniwersytecie w Heidelbergu. W akcie immatrykulacyjnym zaznaczono, że był bardzo biedny. W Heidelbergu poznał podstawy logiki scholastycznej i filozofii. W 1433 roku udał się do Włoch i w maju 1434 roku dotarł do Rzymu. Odtąd wędrował przez 22 lata. Przebywał na Bałkanach, w Macedonii i Grecji. Później z dumą opowiadał, że był w Ferrarze uczniem sławnego humanisty Guarino Veronese (Guarino da Verona), dzięki któremu poznał gramatykę, poezję i retorykę, co potwierdzał wydany w 1444 roku dyplom notarialny w Wenecji. Świadczy to również o tym, że Luder należał przez pewien czas do świty doży Francesco Foscari. Następnie studiował medycynę w Padwie. Dopiero w 1456 roku wrócił do Heidelbergu, gdzie elektor Palatynatu Reńskiego Fryderyk Wittelsbach powołał go na tamtejszy uniwersytet.
Peter Luder wprowadził tutaj jako pierwszy ideały humanistyczne Guarino. Jego program nauczania i wykłady, które miały przerwać dotychczasową dominację scholastyki Arystotelesa, naśladowały Guarino z taką dokładnością, że w niektórych przypadkach można rozpoznać dosłowne fragmenty jego pism. Program Ludera obejmował poetyckie, retoryczne i historyczne teksty, zwłaszcza Wergiliusza, Terencjusz, Horacego, Owidiusza, Cycerona i Waleriusza Maksymusa. Jednak pomimo protekcji elektora gros wykładowców uczelni, szczególnie duchowni, okazywali mu wrogość. Także studenci nie przejawiali zainteresowania jego nową nauką. Gdy w 1460 roku uniwersytet spustoszyła w czasie wojny epidemia dżumy, wyjechał do Ulm. Nie mogąc liczyć na dalsze finansowe wsparcie elektora, próbował szczęścia na uniwersytetach w Erfurcie (1460), Lipsku (1462), Bazylei (1464) i Wiedniu (1470). Na wszystkich tych uczelniach jego działalność dydaktyczna przypadła na najwcześniejszy okres wprowadzania humanizmu.
Peter Luder zdawał sobie sprawę, że same wykłady humanistyczne nie zapewnią mu stałego dochodu. W związku z tym w latach 1462–64 wrócił do studiów medycznych, uzyskał doktorat, i w Bazylei pracował jako profesor medycyny oraz prowadził praktykę lekarską. W 1469 roku działał przez krótki czas jako dyplomata w służbie władcy Tyrolu, arcyksięcia Zygmunta Habsburga.
Spuścizna pisarska Petera Ludera obejmuje kilka wierszy łacińskich, listów, mów i pism historycznych, których wartość literacka jest jednak na ogół oceniana nisko. Nie można jednak zaprzeczyć jego znaczenia jako najbardziej wpływowego z wczesnych humanistów w Niemczech. Oddziaływanie Ludera jako nauczyciela potwierdzają zachowane zeszyty jego licznych uczniów. Dowodzą one, że miał talent do wzbudzania autentycznego zainteresowania studiami humanistycznymi i pobudzania swoich uczniów do twórczości poetyckiej, retorycznej i historycznej. Wśród jego uczniów byli znani wcześni niemieccy humaniści, tacy jak : Stephan Hoest, Matthias von Kemnat, Hartmann Schedel i Albrecht von Bonstetten.
Literatura
- Wilhelm Wattenbach : "Luder, Petrus" w: Allgemeine Deutsche Biographie 19 (1884), s. 376-377; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd119543044.html#adbcontent.
- Frank Baron : "Luder, Petrus" w: Neue Deutsche Biographie 15 (1987), s. 292-293; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd119543044.html#ndbcontent.
- Wilhelm Wattenbach : "Peter Luder, der erste humanistische Lehrer in Heidelberg", 1869.