Paul Löbe
Paul Löbe (ur. 14 grudnia 1875 w Legnicy; zm. 3 sierpnia 1967 w Bonn) – niemiecki polityk, członek SPD i prezydent Reichstagu w latach 1920–24 i 1925–32.
 |
| Paul Löbe (1924). Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Heinrich (1843–98), stolarz; matka Pauline Leuschner (1852–1947); – ożenił się w Wołowie (niem. Wohlau) w 1901 z Clarą (1879–1964), córką stolarza Otto Schallera (1851–1936) z Legnicy i Pauline Mehwald; dzieci 1 syn.
Życiorys
Nauka i początki działalności politycznej
Paul Löbe uczęszczał w latach 1882–90 do ewangelickiej szkoły ludowej Dornbusch w Legnicy. Po jej ukończeniu uczył się od 1890 do 1895 r. zawodu zecera w drukarni Heinricha Krumbhaara. Jako zecer pracował do grudnia 1898 we wrocławskiej drukarni. Między listopadem 1891 a kwietniem 1892 r. opublikował pod pseudonimem Alu Pöbel pierwsze artykuły w socjaldemokratycznej gazecie wrocławskiej Volkswacht. W 1893 r. wstąpił do SPD i w 1895 do Związku Niemieckich Drukarzy (Verband deutscher Buchdrucker). W 1896 r. wędrował przez kilka miesięcy po Niemczech, Austrii, Szwajcarii i Włoszech. Po prawie dwuletnim pobycie w Dessau i Ilmenau wrócił do ojczyzny, aby zaopiekować się po śmierci ojca matką i trojgiem młodszego rodzeństwa. Początkowo pracował jako zecer, a od 1899 r. jako redaktor w Volkswacht. Z powodu ostrej krytyki państwa skazywany był na kilkumiesięczne pobyty w areszcie, które wykorzystywał do dalszej nauki.
Działalność polityczna Paula Löbe w latach 1900–1933
Paul Löbe szybko uzyskał czołową pozycję wśród socjaldemokratów wrocławskich. W 1900 r. został przewodniczącym Towarzystwa Socjaldemokratycznego we Wrocławiu, a w 1904 r. wybrano go na radnego miasta. Od 1903 r. kandydował bezskutecznie w wyborach do Reichstagu w Raciborzu i od 1910 r. w wyborach do Landtagu. Löbe opowiadał się energicznie, aby Eduard Bernstein (1850–1932), który w 1901 r. wrócił z emigracji w Londynie, mógł kandydować z wrocławskiego okręgu wyborczego. W lecie 1918 r. gazeta Volkswacht, której był redaktorem naczelnym od 1903 do 1919 r. wzywała jako jedna z pierwszych do abdykacji cesarza. W listopadzie 1918 r. kierował razem z późniejszym pierwszym socjaldemokratycznym nadprezydentem prowincji śląskiej Felixem Philippem (1868–1933), wrocławską Radą Ludową (Volksrat), która rozsądnie przeprowadziła przejście od monarchii do republiki. W grudniu odrzucił powołanie do Rady, gdyż nie czuł się do tego odpowiednio przygotowany. Przy wyborach do konstytucyjnego Niemieckiego Zgromadzenia Narodowego w Weimarze razem z przyszłymi kanclerzami Rzeszy Gustavem Bauerem (1870–1944) i Hermannem Müllerem 1876–1931) prowadził w wrocławskim okręgu wyborczym listę SPD. W ramach frakcji zagłosował z ciężkim sercem za traktatem wersalskim. Jako przewodniczący Österreichisch-deutscher Volksbund opowiadał się za wcieleniem Austrii do Rzeszy Niemieckiej.
W czerwcu 1919 r. został wiceprezydentem Weimarskiego Zgromadzenia Narodowego (Weimarer Nationalversammlung), od 1920 do 1933 r. był członkiem Reichstagu, a od 1920 do 1924 i od 1925 do 1932 był prezydentem Reichstagu, a w latach 1932–33 wiceprezydentem. W 1921 r. został członkiem pruskiej Rady Państwa. Po śmierci Friedricha Eberta (1871–1925) zaproponowano mu stanowisko prezydenta Republiki Weimarskiej, ale propozycję tę odrzucił.
Löbe angażował się w różnych organizacjach międzynarodowych m.in. w 1922 r. brał udział w tworzeniu Międzynarodowej Unii Paneuropejskiej. Przez pewien czas był prezydentem Paneuropejskiej Unii Niemiec, a w 1926 r. został honorowym członkiem prezydium Międzynarodowej Unii Paneuropejskiej.
Okres nazizmu
Paul Löbe należał do paramilitarnej organizacji Reichsbanner Schwarz-Rot-Gold (Sztandar Rzeszy Czarno-Czerwono-Złoty), która powołana została do życia w celu obrony demokracji w Republice Weimarskiej. W latach 1932/33 był redaktorem w czasopiśmie Vorwärts. W czerwcu 1933 r., po emigracji starego zarządu, został prowizorycznym kierownikiem SPD w kraju, jednak krótko po tym aresztowano go. Do początku lipca 1933 przebywał w berlińskim więzieniu przy Alexanderplatz i Spandau, potem do końca sierpnia w obozie koncentracyjnym w Dürrgoy, w południowej części Wrocławia, a następnie do końca grudnia w więzieniu w Berlinie przy Alexanderplatz. Po zwolnieniu z więzienia pracował do 1935 r. w wydawnictwie Verlag Walter de Gruyter jako korektor. Pomimo jego negatywnego nastawienia do reżimu nazistowskiego była mu, jako byłemu prezydentowi Reichstagu wypłacana comiesięczna pensja. W styczniu 1944 r. po zbombardowaniu Berlina on i jego żona znaleźli schronienie w letnim domu Marii Muthreich-Barsch (1884-1961) w Sobótce (Schieferstein am Zobten). Chociaż nigdy nie należał do niemieckiego ruchu oporu to po zamachu na Adolfa Hitlera (1889–1945) został tam aresztowany 23 sierpnia 1944 r. i po krótkim pobycie w więzieniu we Wrocławiu został przetransportowany do obozu koncentracyjnego Groß-Rosen. Obóz opuścił wiosną 1945 roku. Koniec wojny doczekał w okolicach Kłodzka.
Lata powojenne
Od września 1945 r. Paul Löbe prowadził w Berlinie negocjacje z czołowymi socjaldemokratami na temat ustabilizowania przywróconej do życia partii. Jako współwydawca czasopisma Telegraf sprzeciwiał się przymusowemu połączeniu w sektorze rosyjskim SPD i KPD w SED.
W 1949 r. jako stary prezydent otwierał pierwsze posiedzenie Bundestagu, do którego należał do 1953 roku. W tym samym 1949 r. został prezydentem Niemieckiej Rady Ruchu Europejskiego (Deutscher Rat der Europäischen Bewegung) i funkcję tę pełnił do 1954 roku. Od 1954 r. aż do śmierci był prezydentem Kuratorium Niepodzielne Niemcy (Kuratorium Unteilbares Deutschland).
Paul Löbe zmarł 3 sierpnia 1967 r. w Bonn. Został pochowany na berlińskim cmentarzu Zehlendorf.
Stosunek Paula Löbe do Polski
W 1921 r. opowiadał się zdecydowanie przeciw podziałowi Górnego Śląska. W imieniu SPD opowiadał się za kompromisem z Polską. W 1927 r. podróżował do Polski, gdzie spotkał się z polskimi politykami w Warszawie i Łodzi. W czasie prowadzonych rozmów wyjaśniał, że oba kraje nie powinny nadal "politycznie się zwalczać", lecz "współpracować gospodarczo". Zachęcał do negocjacji w sprawie spornych kwestii granicznych, za co Rzesza Niemiecka mogłaby zaproponować umowy handlowe[1]. Jednak jego warszawscy partnerzy rozmów nie zgadzali się na jego propozycje. W Łodzi, gdzie zaproszony został w związku z jubileuszem miejscowych socjaldemokratów, tamtejsi polscy nacjonaliści demonstrowali przeciw jego wizycie. Po powrocie ubolewał nad brakiem gotowości do kompromisu polskiej strony[2].
Dzieła (wybór)
- Die Oesterreichisch-Deutsche Anschlussbewegung, 1926.
- Friedrich Ebert und seine Zeit : ein Gedenkwerk über den ersten Präsidenten der Deutschen Republik, 1928.
- Der deutsche Reichstag : eine kurze Einführung in seine Arbeit und seine Organisation, 1929.
- Der Drache Marxismus, 1930.
- Erinnerungen eines Reichstagspräsidenten, 1949.
- Der Weg war lang : Lebenserinnerungen, 1954.
- Grundgesetz für die Bundesrepublik Deutschland, 1967.
Literatura
- Helmut Neubach: Löbe, Paul w Neue Deutsche Biographie (NDB). Band 15, Duncker & Humblot, Berlin 1987, ISBN 3-428-00196-6, S. 20.
- Wilhelm W. Schütz: Der gerade Weg. Paul Löbe und die deutsche Einheit. Berlin 1966.
Linki
- Dokumenty kancelarii Rzeszy Republiki Weimarskiej.
- Pisma Paula Löbe i o nim w Deutsche Digitale Bibliothek.