Paul Lindau

Paul Lindau (pol. Paweł Lindau; ur. 3 czerwca 1839 r. w Magdeburgu; zm. 31 stycznia 1919 r. w Berlinie) – niemiecki pisarz, publicysta i dyrektor teatru. (wyznanie ewangelickie)

Paul Lindau
Paul Lindau.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Carl Ferdinand Leopold (1797–1868), komisarz ds. sprawiedliwości; matka Henriette Bernadine (1797–1878), córka pisarza i pastora Heinricha Gottfrieda Müllera (1770–1833) oraz Wilhelmine Baldamus; brat Rudolf (1829–1910), pisarz; – ożenił się 1) w Düsseldorfie (rozwód w 1865 r.) z Marie Hedwig Bronkhorst (1845–1916), 2) w 1881 r. z Anną (ur. 1854), córką pisarza Davida Kalischa; miał syna i córkę

Życiorys

Paul Lindau urodził się 3 czerwca 1839 r. w Magdeburgu jako syn Carla Ferdinanda Leopolda Lindau, który konwertował z wyznania mojżeszowego na ewangelickie i Henriette Bernadine Müller. W 1847 r. rodzina przeprowadziła się do Berlina, gdzie Paul uczęszczał do gimnazjum. W latach 1857–1859 r. studiował filozofię i historię literatury w Halle, Lipsku i Berlinie. Doktoryzował się pracą na temat Moliera.

Początkiem lat 60–tych wyjechał do Paryża, gdzie poznał dramaturgów Victoriena Sardou (1831–1908) i Émile'a Augiera (1820–1889) oraz pisarza Alexandre'a Dumas (1824–1895), których pisma później przetłumaczył na język niemiecki. Mieli oni zasadniczy wpływ na jego prace dramaturgiczne. Długotrwałe wrażenie zrobił na nim krytyk teatralny Jules Janin (1804–1874), którego felietony stały się dla niego wzorem.

W 1863 r. Lindau został redaktorem w »Düsseldorfer Zeitung«, w 1865 r. w »Telegrafenbureau Wolff« w Berlinie, w 1866 r. w »Elberfelder Zeitung«, w 1870 r. kierował czasopismem »Neue Blatt« w Lipsku. W 1871 r. założył w Berlinie czasopismo »Die Gegenwart«, które prowadził do 1882 roku. Czasopismo ukazywało się do 1931 r. i w swoim ostatnim okresie ostro krytykowało nadchodzący nacjonalizm i faszyzm. Od 1878 r. wydawał miesięcznik polityczny »Nord und Süd«, który ukazywał się do 1930 roku. Artykuły do wydawanych przez niego czasopism pisali między innymi Berthold Auerbach, Theodor Fontane, Karl Gutzkow, Paul Heyse i Gottfried Keller.

W 1895 r. został dyrektorem teatru »Meininger Hoftheater«, którym kierował do 1899 roku. Od 1900 r. mieszkał w Berlinie, gdzie w latach 1900-1903 kierował teatrem »Berliner Theater« i w 1904/05 »Deutsches Theater«. Od 1909 do 1918 r. był pierwszym dramaturgiem w królewskim teatrze »Schauspielhaus«. Na scenach kierowanych przez siebie teatrów wystawiał zarówno sztuki klasyków, jak również współczesnych mu dramaturgów. Pojawiły się tam sztuki Heinricha von Kleista (Penthesilea, Robert Guiscard), Christiana Dietricha Grabbe, Henrika Ibsena, Gerharta Hauptmanna (Versunkene Glocke) i Hermanna Sudermanna.

W 1869 r. pierwszy dramat Paula Lindau »Marion« wystawił w Lipsku Heinrich Laube. Podobnie jak będąc krytykiem, tak i jako dramaturg usiłował przeforsować francuski smak i styl na niemieckiej scenie teatralnej. Jego sztuki, które wszędzie odnosiły sukces, przedstawiają obraz obyczajowości tamtego okresu, są odrobinę nieprzyzwoite, ale nieprowokujące. Wykorzystywał w nich nie tylko osobiste afery, lecz także swoich przyjaciół, jak również skandale towarzyskie. Przykładowo w »Gräfin Lea« (1879) napiętnował antysemityzm, w »Ein Erfolg« (1874) korupcję publicystów, w »Mariannens Mutter« (1885) poniżającą pozycję rozwiedzionych kobiet. Trafnie charakteryzował w swoich sztukach przedstawicieli warstw społecznych, ale ani w nich, ani w powieściach nie poruszał kwestii kryteriów moralnych mieszczańskiego społeczeństwa. Ściągnął przez to na siebie krytykę Konrada Alberti.

Paul Lindau napisał także kilka scenariuszy do filmów takich jak: »Vater und Sohn« (1910), »Der Andere« (1912/13), »Die Landstraße« (1913), »Der letzte Tag« (1913) i »Die Tragödie auf Schloß Rottersheim« (1916).

Paul Lindau zmarł 31 stycznia 1919 r. w Berlinie, a twórczość jego popadła w zapomnienie.

Dzieła (wybór)

  • Aus Venetien. Eine Sommerreise. 1864.
  • Molière. Eine Ergänzung der Biographie des Dichters aus seinen Werken. rozprawa doktorska, 1871.
  • Marion : Drama in 4 Acten 1873.
  • Gesammelte Aufsätze. Beiträge zur Literaturgeschichte der Gegenwart. 1875.
  • Ein Erfolg 1875.
  • Nüchterne Briefe aus Bayreuth. 1876.
  • Die Ermordung des Advocaten Bernays. 1883.
  • Berlin 3 tomy, 1886–1888.
    1. Der Zug nach dem Westen. 2 tomy, 1886.
    2. Arme Mädchen. 2 tomy, 1887.
    3. Spitzen. 2 tomy, 1888.
  • Wunderliche Leute. Kleine Erzählungen. 1888.
  • Interessante Fälle. Criminalprocesse aus neuester Zeit. 1888.
  • Vater Adrian und andere Geschichten. 1893.
  • Hängendes Moos, Roman. 1893.
  • Eine Yachtfahrt nach Norwegen: Tage und Nächte im milden Norden. 1895.
  • Die Brüder, Roman. 1896.
  • Ausflüge ins Kriminalistische. 1909.
  • Nur Erinnerungen. 2 tomy, 1916–1917.

Literatura

  • Ottilie Heller: Paul Lindau als Uebersetzer. Friedrich, Leipzig 1880.
  • Victor Klemperer: Paul Lindau. Eine Monographie. Concordia, Berlin 1909.
  • Gertraude Wilhelm: Lindau, Paul w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 14, Duncker & Humblot, Berlin 1985, ISBN 3-428-00195-8, s. 573–575.

Linki

Autor: Roman Penkała