Oskar Schlemmer

Oskar Schlemmer, właściwie Oskar Alfred Victor Schlemmer (ur. 4 września 1888 w Stuttgarcie; zm. 13 kwietnia 1943 w Baden-Baden) – niemiecki malarz, rzeźbiarz i scenograf. Namalował ok. 750 obrazów, ok. 650 gwaszy i akwareli, wykonał ok. 1000 rysunków i 35 rzeźb.

W pracach Oskara Schlemmera głównym tematem były postacie w pomieszczeniu. W jego głównym okresie twórczości (1920–1932) powstały liczne obrazy stereometrycznych figur.

Oskar Schlemmer by Hugo Erfurth, 1920
Oskar Schlemmer (1920).
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Carl Leopold (1833–1902), księgowy.
  • Matka: Luise Wilhelmine Neuhaus (1849–1906), córka złotnika i aptekarza.
  • Ożenił się: w Stuttgarcie w 1920 z Heleną (Tut) Tutein (1889–1987) z Mannheim.
  • Dzieci: syn Tilman (1925–44) i dwie córki Karin (1921–81) oraz Ute-Jaïna (ur. 1922).

Życiorys

Po śmierci ojca Oskar Schlemmer mieszkał u zamężnej siostry Wilhelmine w Göppingen, gdzie uczył się w tamtejszym gimnazjum. W latach 1903–05 uczył się rysunku w firmie Wölfel & Kiessling, 1906 malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Stuttgarcie u Christiana Landenbergera (1862–1927), Friedricha von Kellera (1840–1914) i Adolfa Hölzela (1853–1934). W 1911/12 przebywał w Berlinie, gdzie poznał Herwartha Waldena (1878–1941). Jego berlińskie obrazy jak Zamek myśliwski w Grunewald (Jagdschloß in Grunewald) wykazują wpływ Paula Cézanne'a (1839–1906) i kubizmu. Końcem 1913 razem z Willi Baumeisterem (1889–1955) i Hermannem Stennerem (1891–1914) wykonał 12 malowideł ściennych w głównej hali „Deutschen Werkbund-Ausstellung 1914“.

Oskar Schlemmer jako ochotnik brał udział w I wojnie światowej i był dwa razy ranny. Początkiem 1916 stworzył podczas urlopu Obraz K (Bild K) i Kompozycję na różowo (Komposition auf Rosa), które stanowiły przełom w jego malarstwie i zwrot ku abstrakcji. W listopadzie 1918 wybrano go na przedstawiciela studentów w Akademii Stuk Pięknych w Stuttgarcie. W styczniu 1920 zaprezentował w galerii „Sturm” w Berlinie Płaszczyznę z figurami (Plan mit Figuren) i rzeźby Relief JG (Relief JG) i Rzeźbę architektoniczną R (Bauplastik). Prace te reprezentowały figuralny konstruktywizm, który sprzeciwiał się ekspresyjnemu charakterowi grupy „Brücke“.

Początkiem 1921 został nauczycielem formy i rzeźbiarstwa w weimarskim Bauhausie. Od 1922 skoncentrował się na rzeźbach z metalu i rysunkami aktów. Oprócz tego w 1921/22 wykonał inscenizacje i zaprojektował kostiumy w teatrze w Stuttgarcie. Pracą w teatrze inspirowane były też obrazy Oskara Schlemmera Tancerka (Die Tänzerin, 1922, Nowa Pinakoteka w Monachium), Tancerz (Der Tänzer) i Towarzystwo przy stole (Tischgesellschaft, 1923). Na wystawie w Weimarze w lecie 1923 zaprezentował cykl grafik Gra z głowami (Spiel mit Köpfen) i rzeźby. W sierpniu tego samego roku w Niemieckim Teatrze Narodowym wystawiono jego Ballet triadyczny (Triadisches Ballett), po czym został powołany na kierownika sceny Bauhausu. Od 1925 pracował w Dessau, gdzie przeniesiono Bauhaus. Tutaj jego uczniem był Max Bill (1908–1994).

W 1928 Oskar Schlemmer został profesorem w Państwowej Akademii Sztuki i Rzemiosła Artystycznego (Staatliche Akademie für Kunst und Kunstgewerbe) we Wrocławiu. W grudniu 1929 debiutował jako scenograf we wrocławskim teatrze. Na wiadomość o rozwiązaniu Bauhausu w Dessau stworzył w 1932 we Wrocławiu najsławniejszy obraz Schody Bauhausu (Bauhaustreppe).

Po zamknięciu Akademii we Wrocławiu został przeniesiony początkiem 1933 do szkoły „Vereinigten Staatsschulen für Kunst und Kunstgewerbe“ w Berlinie–Charlottenburgu, gdzie miał uczyć perspektywy. Po przejęciu władzy przez nazistów został zwolniony w marcu 1933.

Oskar Schlemmer zamieszkał z rodziną w wynajętym dom w Südbaden. W 1935 zaczął ponownie malować. Otrzymany przez żonę w 1937 spadek umożliwił im budowę własnego domu z atelier w Badenweiler. W tym samym roku 50 jego prac zostało usuniętych z muzeów niemieckich w ramach akcji „sztuka wynaturzona” („entartete Kunst”). Odtąd malował pejzaże i portrety olejne na kalce technicznej, aby było można je zrolować i ukryć. Aby zarobić na utrzymanie pracował w firmie malarskiej w Stuttgarcie i od 1940 w laboratorium fabryki lakierów w Wuppertalu. W 1942 namalował serię osiemnastu małoformatowych prac na kartonie Obrazy okienne (Fensterbildern).

Dzieła (wybór)

Figurynki do baletu triadycznego

 

Figurki do baletu triadycznego, Staatsgalerie Stuttgart.
Źródło: Wikimedia Commons

Oskar Schlemmer - Schody Bauhausu 1932

 

Schody Bauhausu (1932).
Źródło: Wikimedia Commons

Trzy postacie przy poręczy (1933)

 

Trzy postacie przy poręczy (1933), Städelsches Kunstinstitut, Frankfurt nad Menem.
Źródło: Wikimedia Commons

Literatura

  • Karin von Maur: Oskar Schlemmer. Monographie und Œuvrekatalog der Gemälde, Aquarelle, Pastelle und Plastiken, 2 tomy, München 1979.
  • Karin von Maur: Schlemmer, Oskar Alfred Victor w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 23, Duncker & Humblot, Berlin 2007, ISBN 978-3-428-11204-3, s. 59–61 (online).

Linki