Michael Weiße

Michael Weiße inna pisownia nazwiska Weisse (ur. ok. 1488 w Nysie (Księstwo Nyskie); zm. 19 marca 1534 w Lanškroun (Królestwo Czech) – początkowo działał jako franciszkanin we Wrocławiu, a w 1518 pod wpływem pism Marcina Lutra (1483–1546) wstąpił do Jednoty Braci Czeskich. Był autorem pism teologicznych i pieśni kościelnych, do których też częściowo skomponował muzykę.

Życiorys


Michael Weiße uczył się początkowo w Nysie, a od 1504 studiował na Uniwersytecie Krakowskim. W 1510 wstąpił do klasztoru franciszkanów. Ponieważ on i jego współbracia Johannes Zeising i Johann Mönch zwrócili się ku naukom Marcina Lutra zostali w 1517/18 wypędzeni z Wrocławia. Za zgodą kapłana Laurentisa Krasonický'ego (Vavřinec Krasonický) i wbrew sprzeciwowi biskupa Jednoty Braci Czeskich, Łukasza z Pragi, zostali przyjęci do Jednoty. W 1522 Michael został kaznodzieją i zwierzchnikiem niemieckojęzycznego zboru Braci Czeskich w Lanškroun. W tym samym roku biskup Łukasz z Pragi posłał go razem z Johannem Hornem (ok. 1490–1547) do Wittenbergi do Marcina Lutra. Ich zadaniem było porównanie wyznania wiary Braci Czeskich z Lutrowym. Jako członek poselstwa Weiße poznał także naukę Lutra o Komunii Świętej, która przez przeważającą część Jednoty Braci Czeskich została uznana, ale przez część odrzucona. Do tych ostatnich należał przypuszczalnie Weiße.

Od 1525 propagował razem z Johannem Zeisingiem i Johannem Mönchem naukę Ulricha Zwingliego (1484–1531), z powodu czego doszło do ostrego sporu z seniorem Łukaszem z Pragi. Michael Weiße i Johann Mönch podporządkowali się biskupowi, a Johannes Zeising przyłączył się do anabaptystów i w 1528 został na rozkaz króla Ferdynanda I (1503–1564) spalony w Brnie.

Na synodzie Jednoty w Brandýs nad Orlicí w 1531 Michael Weiße został ordynowany na duchownego Braci Czeskich. Jednocześnie otrzymał nominację na zwierzchnika zborów w Lanškroun i Fulnek.

Michael Weiße wydał w 1531 kancjonał pt. Ein New Gesengbuchlein. Śpiewnik zawierał 157 pieśni kościelnych, z których 137 było przez niego napisanych lub opracowanych; większość melodii pochodziła z czeskiej tradycji Braci Czeskich. Ten niemieckojęzyczny śpiewnik Jednoty Braci Czeskich doczekał się wielu kolejnych wydań.

W 1532 Weiße został wybrany do Rady Jednoty Braterskiej. W tym samym roku przetłumaczył na język niemiecki Apologię Braci Czeskich, która w następnym roku została wydrukowana w Zurychu. Jednak przez większość współbraci, którzy byli zwolennikami Lutra, została odrzucona. Spowodowało to nowe jej tłumaczenie, w którym znalazła się nauka o Wieczerzy Pańskiej zgodna z nauką Marcina Lutra. Do tego tłumaczenia, które ukazało się w 1533 w Wittenberdze, Marcin Luter napisał słowo wstępne. W wyniku tego Weiße stracił swoich zwolenników. Chociaż próbował dostosować wcześniej napisane pieśni do nowej nauki, to nie zdążył tego uczynić, gdyż zmarł już 19 marca 1534.

W 1544 Johann Horn wydał ponownie śpiewnik Michaela Weiße z roku 1531. Z 181 pieśni 149 pochodziło z pierwszego wydania, a autorstwo 32 trudno udokumentować. To wydanie wydrukowane zostało w Norymberdze pod tytułem Gesangbuch Der Brüder in Behemen vnd Merherrn, die man auß haß vnd neid Pickharden, Waldenses [et]c. nennet: Von jnen auff ein neues (sonderlich vom Sacrament des Nachtmals) gebessert, vnd etliche schöne newe Geseng hinzu gethan. Obecny niemiecki śpiewnik ewangelicki Evangelisches Gesangbuch (EG) zawiera 9 pieśni Maichaela Weiße, m.in. Gelobt sei Gott im höchsten Thron, która opublikowana została w 1531. W śpiewniku ewangelicko-reformowanym Gesangbuch der Evangelisch-reformierten Kirchen der deutschsprachigen Schweiz (RG) znajdują się dwa teksty i dwie melodie napisane przez niego.

Literatura


  • Rudolf Wolkan: Weiße, Michael w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 41, Duncker & Humblot, Leipzig 1896, s. 597–600, online.
  • Constantin von Wurzbach: Weiß, Michael (böhmischer Bruder) w Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich. 54 część. Kaiserlich-königliche Hof- und Staatsdruckerei, Wien 1886, s. 155 (online).

Linki