Melchior Hofmann

Melchior Hofmann (znany także jako: Hoffmann, Hofman, Hoffman; Przydomek: Pel(t)zer "Kürschner" (kuśnierz); ur. ok. 1495 r. w Schwäbisch Hall; zm. w 1543 r. w Strasburgu) był jednym z czołowych niemieckich przywódców ruchu anabaptystów. Jego zwolennicy w Strasburgu, Fryzji Wschodniej i Niderlandach zostali nazwani melchiorytami.

Melchior Hofmann
Melchior Hofmann.
Źródło: Wikimedia Commons

Życiorys

Melchior Hofmann pochodził z prostej rodziny i wyuczył się zawodu kuśnierza, skąd pochodzi jego przydomek. Zawód ten wykonywał później, obok działalności kaznodzieja i nauczyciela, aby zarobić na swoje utrzymanie. Już w młodych latach zwrócił się ku teologii Reformacji.

Od 1523 r. działał jako luterański wysłannik i pisarz w krajach bałtyckich, Skandynawii i Szlezwik-Holsztynie. Jego kazania wywołały zamieszki w Inflantach, jednak w 1525 r. w Wittenberdze wyjednał pismo od Marcina Lutra (1483-1546) i Jana Bugenhagena (1485-1558) do Łotyszów, które wydrukował razem z własnym pismem. Pomimo tego jeszcze w tym samym roku został wypędzony z Łotwy. W 1526- 1527 głosił kazania w Sztokholmie. W czasie drugiej podróży do Wittenbergi wdał się w Marburgu w spór z Nikolausem von Amsdorfem (1483-1565). Wkrótce został powołany przez króla Danii Fryderyka I Oldenburga (1471-1533) jako nadworny kaznodzieja. Kiedy tu wybuchł nowy spór Hofmanna z luteranami, król zlecił 8 kwietnia 1529 r. przeprowadzenie w Flensburgu rozmów religijnych, w czasie których Hofmann został pokonany i wydalony z Danii. W towarzystwie Andreasa Bodensteina (1486-1541), zwanego też Karlstadt, udał się do Fryzji Wschodniej, później do Strasburga, gdzie wszedł w kontakt z anabaptystami.

Nie wiadomo kiedy, gdzie i od kogo otrzymał ponowny chrzest, ale w maju 1530 r. w Emden, w 1531 w Amsterdamie sam udzielał ponownych chrztów. W maju 1533 r. został uwięziony przez radę miasta Strasburga i po dziesięciu latach przebywania w więzieniu zmarł.

Oprócz działalności jako kaznodzieja świecki i anabaptysta pisał liczne pisma, które wywarły silny wpływ na Bernharda Rothmanna (ok. 1495- po 1535). Przez Holandię jego myśli oddziaływały także na Anglię. W pismach tych Melchior Hofmann przedstawiał się jako "nauczyciel apostolski", który jest wypełniony Duchem Świętym i dlatego sam powinien wykładać Pismo Święte. Z jego ok. 40 pism  zachowała się tylko połowa, a niektóre tylko we fragmentach. Główne dzieła to "Ordonnantie Gottes" (1530), "Wahrhaftige Erklärung" (1531) i obszerna interpretacja Listu do Rzymian (1533).

Dzieła (wybór)

  • An de geloefigen vorsambling inn Liflant ein korte formaninghe van Melcher Hoffman sich tho wachtē vor falscher lere de sich nu ertzeighen vnd inrithenvnder der sthemme gtliker worde, 1526.
  • Das xij Capitel des prophete[n] Danielis außgelegt/ vnd das ewangelion des andern sondages/ gefallendt im Aduent/ vnd von den zeychenn des iüngsten gerichtes/ auch vom sacrament/ beicht vnd der absolucion/ eyn schöne vnterweisung an die in Lieflandt/ vnd eym yden christen nutzlich zu wissen Hoffman, Melchior, 1526.
  • Dat erste Capitel des Evangelisten St. Mattheus/ geprediget vnde uthgelecht thom Kyll dorch Melchior Hoffmann/ Könincklicker Majestat tho Dennemarcken gesette Prediger, 1528.
  • Weissagung usz heiliger götlicher geschrifft. Von den trubsalen dieser letsten zeit. Von der schweren hand vnd straff gottes über alles gottloß wesen. Von der zukunfft des Türkischen Thirannen vnd seines gantzen anhangs. Wie er sein reiß / vnnd volbringen wirt / vns zu einer straff / vnnd rutten. Wie durch Gottes gwalt sein niderlegung vnnd straff entpfahen wirt, 1529.
  • Auslegung der heimlichen Offenbarung Joannis des heyligen Apostels vnnd Euangelisten, 1530.
  • Die Ordonnantie Godts / De welckw hy / door zijnen Soone Christum Jesum / inghestelt ende bevestigt heeft / op die waerachtige Discipulen des eeuwigen woort Godts, 1530.
  • Die edele hoghe ende trostlike sendebrief / den die heylige Apostel Paulus to den Romeren gescreuen heeft / verclaert ende ganz vlitich [= „fleißig“] mit ernste van woort to woorde wtgelecht Tot eener costeliker nuttichheyt [= „Nützlichkeit“] ende troost allen godtvruchtigen [= „gottesfürchtigen“] liefhebbers der eewighen onentliken [= „unendlichen“] waerheyt., 1533.

Literatura

  • Heinrich Holtzmann: „Hoffman, Melchior”. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 12, Duncker & Humblot, Leipzig 1880, s. 636.
  • Peter Kawerau: „Hofmann, Melchior”. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 9, Duncker & Humblot, Berlin 1972, ISBN 3-428-00190-7, s. 389.
  • Friedrich Wilhelm Bautz: Hofmann, Melchior. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 2, Bautz, Hamm 1990, ISBN 3-88309-032-8, s. 974–978.