Max von Schenkendorf


Gottlob Ferdinand Maximilian Gottfried von Schenkendorf także Max von Schenkendorff (od 1805 r. Max; ur. 11 grudnia 1783 r. w Tylży (niem. Tilsit, obecnie Sowieck w Rosji) w Prusach Wschodnich; zm. 11 grudnia 1817 r. w Koblencji) był poetą niemieckim. (wyznanie ewangelickie)

Genealogia


Pochodził z dolnołużyckiej rodziny szlacheckiej wspominanej w 1313 r.; ojciec George Heinrich (1744–1813), pan na włościach Lenkonischken bei Tilsit (obecnie Lukjanowo koło Tylży); matka Luise von Karrius (1761–1830); miał 2 rodzeństwa m.in. brata Karla (1785–1813), pruskiego kapitana, który zmarł w Jeleniej Górze w wyniku odniesionej rany w bitwie z Francuzami; – ożenił się w 1812 r. w Karlsruhe z wdową Henriette Elisabeth Barckley, z domu Dittrich (1774–1840).

Życiorys


Max von Schenkendorf studiował od 1798 r. na uniwersytecie w Królewcu. W 1802 r. rodzice stwierdzili, że jego zapał do studiów prawniczych jest niewystarczający, zabrali go z uniwersytetu i oddali go pod pieczę duchownego dr Ernsta Hinniga, który wychowywał wielu synów z szanowanych rodzin. Schenkendorf po dwóch latach wrócił na uniwersytet i w maju 1805 r. go opuścił, aby odbyć, należącą do wykształcenia kameralistycznego, roczną praktykę w domenach. W czasie studiów należał do poetyckiego związku mężczyzn »Blumenkranz des baltischen Meeres«, którego był współzałożycielem razem z baronem Ferdinandem von Schrötterem (1785–1863). W lecie 1805 r, zamieszkał w Waldau (obecnie Nizowje) u radcy Wernera. Jednak praca w kamerach i domenach nie interesowała go. Gorliwie zaczął czytać pisma Friedricha Gottlieba Klopstocka, Johanna Wolfganga von Goethego i Friedricha Schillera. W Waldau poznał swoją przyszłą żonę Elisabeth Barckley, z domu Dittrich, która stała się jego muzą.

Jesienią 1806 r. wrócił do Królewca i 8 listopada zdał egzamin na referendarza kamer. Przegrana Prus w wojnie z Francją skłoniła go do napisania w 1806/07 licznych pieśni »Freiheitsgesänge« (1810). Z tego powodu popadł w konflikt z władzami okupacyjnymi, które zakazały wydawanie czasopisma »Vesta«, które redagował razem z baronem Ferdinandem von Schrötterem (1785–1863). W tym samym czasie doświadczył kolejnych porażek: nie zdał egzaminu asesorskiego, pojawiły się pierwsze symptomy ciężkiej choroby oddziałujące ujemnie na jego twórczość poetycką, a do tego w 1809 r. został poważnie ranny w prawą rękę podczas pojedynku. Pod wpływem, owdowiałej w międzyczasie pani Barckley i pietystki Barbary Juliane von Krüdener zwrócił się ku tekstom mistycznym m.in. pismom Jakoba Böhme, co znalazło wyraz w jego pieśniach (np. »Brich an, du schönes Morgenlicht«).

W 1811 r. Henriette Elisabeth Barckley zamieszkała w Karlsruhe, a za nią podążył Schenkendorf. W 1813 r., podczas wojny wyzwoleńczej przeciw Francuzom został obserwatorem w sztabie generalnym na Śląsku i brał udział w bitwie pod Lipskiem. W tym czasie napisał liczne wiersze patriotyczne, które znane były w całych Niemczech (np. »Tedeum nach d. Schlacht bei Leipzig«, »Freiheit, die ich meine«, »Lied für die Badensche Landwehr«, »Frühlingsgruß an das Vaterland«). Im zawdzięczał powołanie w lecie 1815 r. na radcę rządu pruskiego w Koblencji.

Max von Schenkendorf należy obok Ernsta Moritza Arndta i Theodora Körnera do najwybitniejszych poetów wojny wyzwoleńczej. Muzykę do jego wierszy napisali m.in. Carl Maria von Weber i Johannes Brahms. Pieśń »Freiheit, die ich meine« została zaśpiewana 11 sierpnia 1919 r. po podpisaniu przez prezydenta Friedricha Eberta konstytucji Republiki Weimarskiej. Jego prace sławione przez jemu współczesnych takich jak Ernsta Moritza Arndta i Josepha Görresa, wykorzystywane przez nacjonalistów, popadły obecnie w zapomnienie.

Dzieła (wybór)


  • Die deutschen Städte. 1814.
  • Christliche Gedichte : Fromme Jungfraun und Mägdlein zur Weihnachtsgabe. 1814.
  • Max von Schenkendorf's sämmtliche Gedichte. 1837.

Literatura


Linki