Matthäus Zell

Matthäus Zell (także: Mathias Zell, Matthieu Zell; ur. 21 września 1477 r. w Kaysersbergu (Haut-Rhin); zm. 9 stycznia 1548 r. w Strasburgu) - alzacki teolog luterański i reformator religijny.

Matthäus Zell
Matthäus Zell.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ożenił się 3 grudnia 1532 r. z Kathariną Schütz (Schutz).

Życiorys

Matthäus Zell był synem winnika w Kaysersbergu. Uczęszczał do szkoły w Moguncji. Duży wpływ na niego wywarł spotkany w Strasburgu jego rodak Johannes Geiler. Zell studiował w Erfurcie (1494) i Ingolstadt (1495). Na krótki czas przerwał studia i wstąpił do wojska (nie wiadomo czy to było dobrowolne) w okresie, gdy cesarz Maksymilian I prowadził wojnę w Szwajcarii. W tym czasie Zell przebywał w garnizonie Waldshut nad Renem[1]. Studia kontynuował we Fryburgu Bryzgowijskim, gdzie przebywał w latach 1502-1518. Został tu najpierw bakalaureatem siedmiu sztuk wyzwolonych (1504), w tym samym czasie jak Jakob Sturm von Sturmeck, a później teologii. Tutaj jego uczniem był Urbanus Rhegius i Kaspar Hedio. W tym czasie spotkał też Wolfganga Capito, Jana Ecka i Johanna Fabriego.

W 1518 r. przyjął powołanie jako kaznodzieja w katedrze w Strasburgu, gdzie od 1521 r. zaczął prowadzić jako pierwszy kazania w duchu Reformacji, zgodnie z nauką Marcina Lutra. Jego kazania cieszyły się wielką popularnością, a lud nazywał go »Meister Matthis« (Mistrz Mateusz). Wprawdzie w swoich kazaniach był niezależny od Lutra, ale gorliwie czytał jego pisma. Prowadził kazania w języku niemieckim i wprowadził Wieczerzę Pańską pod dwoma postaciami. Uwikłany w ciężkiej walce przeciw »opinii kacerza«, napisał swoje pierwsze reformacyjne pismo, pierwsze pismo reformacyjne w Strasburgu i Alzacji, Christliche Verantwortung (1523).

To wystąpienie wywarło wpływ na radę miasta, która postanowiła, że w przyszłości w Strasburgu powinna być głoszona tylko Ewangelia i Słowo Boże. W 1523 r. przybył do Strasburga ekskomunikowany Marcin Bucer i prosił Zella o pomoc, który udzielił mu schronienia. W tym samym roku Bucer poznał go z Ulrichem Zwinglim. Za radą Zella Bucer zaczął prowadzić prywatne godziny biblijne w języku łacińskim. To były początki ich współpracy, która trwała, aż do śmierci Zella. Odwaga Zella wpłynęła także na Capito, który również w tym czasie zamieszkał w Strasburgu.

9 listopada 1523 r. Matthäus Zell celebrował demonstracyjnie ślub Antoine'a Firna, plebana w kościele Saint-Thomas, a 3 grudnia tego samego roku Bucer udzielił jemu ślubu z Kathariną Schütz. W ten sposób stał się jednym z pierwszych duchownych, którzy zawarli małżeństwo w Strasburgu. 3 kwietnia 1524 r. wraz z innymi duchownymi, którzy zawarli małżeństwo został objęty ekskomuniką. Tego samego wieczora spotkali się wszyscy, których dotyczyła ekskomunika w domu Zella i z pomocą Capito zredagowali apelację Appellation przeciw sentencji biskupa.

W 1526 r. opublikował razem z Capito apologię w swojej obronie przeciw zarzutowi, że faworyzował powstanie chłopskie (1524-1526). Pomimo aktywnej działalności Bucera, Capito i Hedio Zell nadal pozostał ulubionym kaznodzieją ludu. Nie interesował się szczególnie polityką kościelną, a także nie uwikłał się w pojawiające się różnice w nauce teologicznej. Jego koledzy nie zawsze rozumieli jego postawę, która skierowana był na praktyczne życie, pracę w zborze i duszpasterstwo. Jego dobroduszność była tak wielka, że przyjął w swoim domu Kaspara Schwenckfelda i innych autsajderów. Podobnie jak wysoko cenił Lutra, to tak samo cenił i szanował szwajcarskich reformatorów. W 1538 r. przebywał w Wittenberdze u Lutra, chociaż nie brał bezpośredniego udziału w tzw. Konkordii wittenberskiej ( Formula Concordiae Lutheri et Buceri). Żywo interesował się chrześcijańskim nauczaniem, czego efektem był jego katechizm (1534/36) i książka Kurtze schriftliche Erklärung für die Kinder und angohnden.

Dzieła (wybór)

  • Ein Collation auf die einführung M. Anthonii, 1523.
  • Christeliche vera[n]twortung M. Matthes Zell von Keyserßberg Pfarrherrs und predigers im Münster zu Straßburg, 1523.
  • Appellation der Eelichen Prie||ster/ von der vemaynten Excõmunication/ dz || hochwirdigen F#[ue]rsten herrn Wilhel=||men Bischoffen zů Straß||burg.|| Beschehen auff Zynstag nach || Quasi modo.|| Dariñ auch entdeckt wirt || das geschwinde || f#[ue]rnemen des || gegentayls.|| , 1524.
  • Frag und anthwort, auff die Artickel des christlichen Glaubens, wie die gemeynglich in einer summ, unnd von menigklich zum heyl bekent werden sollen, zu einer erklärung der selbigen, 1527.
  • Frag und Antwort uff die artikel des Christlichen Glaubens, ok. 1536.
  • Gekürzt Fragbüchlein uff die zehen Gebott und uff das Vatter unser, 1537.

Literatura

Linki

Przypisy

  1. Ernest Lehr: Matthieu Zell, le premier pasteur évangélique de Strasbourg et sa femme Catherine Schutz : étude biographique et historique, Paris, Ch. Meyrueis et Cie, 1861, s.12.