Margareta Klopstock

Margareta „Meta“ Klopstock (ur. 16 marca 1728 w Hamburgu jako Meta Moller; zm. 28 listopada 1758 w Hamburgu) – niemiecka pisarka. Jej korespondencja jest jedynym w swoim rodzaju opisem realistycznym okresu rokoko i sentymentalizmu. Swoje pisma wydawała pod pseudonimem „Margaretha”. (wyznanie ewangelickie)

Margareta „Meta“ Klopstock. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

• Ojciec: Peter Moller (zm. 1735), kupiec;
• Mąż: od 10 czerwca 1754 Friedrich Gottlieb Klopstock.

Życiorys

Margareta Klopstock była najmłodszą córką kupca Petera Mollera. Była niezwykle utalentowana, znała język francuski, angielski, włoski i łacinę. Po śmierci ojca w 1735 roku matka ponownie wyszła za mąż, a Margareta mieszkała do czasu własnego ślubu u najstarszej siostry Elisabeth (1722–1788), która była żoną kupca Benedicta Schmidta.

Lektura pierwszych trzech pieśni Mesjady Friedricha Gottlieba Klopstocka w 1750 roku tak bardzo ją zachwyciła, że dzięki pośrednictwu Nikolausa Dietricha Giseke poznała ich autora wiosną 1751 roku. 10 czerwca 1754 roku Friedrich Gottlieb Klopstock i Meta Moller wzięli ślub w Kopenhadze.

Friedrich Gottlieb Klopstock uwiecznił swoją żonę w licznych odach w postaci Cidli. Jednocześnie przywiązywał dużą wagę do krytyki żony dotyczącej jego pism, jak np. Mesjady, O świętej poezji (Von der heiligen Poesie, 1755) czy Traktat o naśladowaniu greckiej metryki w języku niemieckim (Abhandlung Von der Nachahmung des griechischen Silbenmaßes im Deutschen, 1756).

Grób Klopstocków. Źródło: Wikimedia Commons

Jesienią 1757 roku Margareta Klopstock wraz z mężem udała się z Kopenhagi do siostry w Hamburgu. Długo wyczekiwana ciąża spowodowała, że postanowiła z Kopenhagi wrócić do Hamburga. Latem 1758 roku Friedrich Gottlieb Klopstock wrócił sam do Kopenhagi i krótko przed porodem w listopadzie 1758 roku przybył ponownie do Hamburga.

Margareta Klopstock zmarła przy porodzie 28 listopada 1758 roku, w wieku 30 lat. Syn przyszedł na świat martwy. Razem z nim została pochowana 15 czerwca 1759 roku na cmentarzu przy kościele Christianskirche w dzielnicy Hamburga Ottensen. Jej siostra Elisabeth Schmidt i Catharina Margaretha Dimpfel z d. Moller (1724–1773) posadziły 6 grudnia 1759 roku dwie lipy, z których do dzisiaj jedna stoi koło grobu.

Friedrich Gottlieb Klopstock opracował śmierć żony między innymi w 15 pieśni Mesjady. Śmierć Cidlis jest wzorowana na śmierci Margarety, o czym Klopstock informował w grudniu 1758 roku w liście do Johanna Andreasa Cramera. Po śmierci w 1803 roku Friedrich Gottlieb Klopstock został pochowany obok żony i syna.

Twórczość literacka

Margareta Klopstock była typową kobietą doby rokoko. Nie tylko ubiór, lecz także jej listy do męża zawierają typowe cechy dla tego okresu, które w przeciwieństwie do powagi baroku, wytwarzały figlarne formy. Słownictwo listów do Klopstocka zawiera zefiry, gracje, sylfy, a powtarzającym się motywem jest gołębica anakreontyczna. Zima w rokoko została odkryta jako urocza pora roku, i Margareta Klopstock opisuje w listach radości z saneczkowania i jazdy na łyżwach. Listy te często mają charakter zabawny, a flirty są podstawą licznych listów miłosnych między Margaretą a Friedrichem Gottliebem Klopstockiem.

Jednocześnie w jej pismach pojawia się wrażliwość, sentymentalna poetyka, która wyraża się np. w nagromadzeniu emocjonalnych wykrzykników. Friedrich Gottlieb Klopstock czytał powieść epistolarną Clarissa Samuela Richardsona i nazywał swoją przyszłą żonę „Clärchen” lub „Cläry”, a Margareta w skutek tego podpisywała swoje listy Cl. Klopstock. Margareta Klopstock od 1757 roku korespondowała z Samuelem Richardsonem.

W trakcie korespondencji zwiększa się naturalność opisów. Realistycznie opisane sytuacje z życia codziennego nie tylko tworzą niemal niepowtarzalny obraz codzienności, ale także poprzez liczne anegdoty rysują niezwykle ludzki obraz Friedricha Gottlieba Klopstocka i wspólnego świata.

"To są osobliwe rzeczy, moje listy, a ja czasem robię je jeszcze bardziej osobliwe z głupiego powodu. Myślę mianowicie, że pewnego dnia wnuk naszych wnuków, który odnajdzie moje listy (czasem mi tym grożono) może pomyśleć o ich wydrukowaniu... Nawet jeśli są zbyt naturalne, łobuz ich nie wydrukuje.”

– List Margarety z 12 września 1756 roku.

Pomimo, że nie planowała publikacji listów, to są one, jak prawie wszystkie zachowane listy z tamtych czasów, niemniej jednak artystycznie uformowanymi dziełami, które kiedyś czytało się znajomym w kręgach i gdzie indziej. Ich naturalny ton został również doceniony przez współczesnych. Stworzyła unikalne w swoim czasie dzieło literackie, łączące w sobie elementy listów rokokowych i sentymentalizmu poprzez swój własny, częściowo religijnie ukształtowany realizm. Jej jedynym wielkim dziełem literackim był dramat Der Tod Abels (Śmierć Abla), który powstał w 1757 roku i jest w kontekście sentymentalizmu. W tym samym roku napisała Briefe von Verstorbenen an Lebendige (Listy od zmarłych do żywych). Dopiero pośmiertnie w 1759 ukazały się jej pozostałe pisma, w tym hymny i dialogi, m.in. rozmowy, w których dyskutowała z Friedrichem Gottliebem Klopstockiem o motywach twórczości literackiej. W 1816 roku ukazał się jej esej Ein Brief über die Moden (List o modzie), w którym ostro skrytykowała ludzką próżność.

Za życia Margareta Klopstock była poważaną kobietą w kulturalnych kręgach. Do grona jej przyjaciół należeli Johann Adolf Schlegel, Karl Christian Gärtner, Johann Arnold Ebert i Johann Wilhelm Ludwig Gleim. Jednak po śmierci wkrótce została zapomniana i ponownie odkryta dopiero w 1950 roku.

Pisma (wybór)

• Der Tod Abels. 1757.
• Briefe von Verstorbenen an Lebendige. 1757.
• Hinterlaßne Schriften. 1759.
• Ein Brief über die Moden. 1816.

Literatura

• Ludwig Brunier: Meta und Klopstock. Perthes, Besser & Mauke, Hamburg 1860.
• Günter Häntzschel: Klopstock, Friedrich Gottlieb w Neue Deutsche Biographie 12 (1979), s. 116-121; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd118563386.html#ndbcontent.
• Hermann Tiemann (wydawca): Meta Klopstock geb. Moller: Briefwechsel mit Klopstock, ihren Verwandten und Freunden, 3 tomy, Maximilian-Gesellschaft, Hamburg 1956.

Linki

• Biografia Margarety Klopstock w de.wikipedia.org (online).

Artykuł jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.