Ludwig Robert
Ernst Friedrich Ludwig Robert (także Robert-Tornow; ur. 16 grudnia 1778 w Berlinie jako Liepmann Levin; zm. 5 lipca 1832 w Baden-Baden) – niemiecki dramaturg, poeta, publicysta i tłumacz. (wyznanie mojżeszowe, od 1819 ewangelickie)
Ludwig Robert (1823) Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
- Ojciec: Levin Markus (Loeb Cohen, 1723–90), kupiec, bankier;
- Matka: Chaie (zm. 1809), córka Mosesa Tobiasa;
- Rodzeństwo: Rahel Varnhagen (1771–1833, Markus Theodor (Mordechai, 1772–1826), Rose (1781–1853, Moritz (Meyer, 1785–1846);
- Żona: od 1822 Friederike Primavesi z domu Braun (1795–1832).
Życiorys
Po nauce w gimnazjum francuskim w Berlinie Ludwig Robert uczył się w latach 1794–96 handlu w Hamburgu i Wrocławiu. Jako wielbiciel Johanna Wolfganga von Goethego i Johanna Heinricha Vossa oraz inspirowany przez siostrę Rahel i bywalców jej salonu napisał w 1804 roku sztukę Die Überbildeten, która była adaptacją sztuki Molière'a. Premiera sztuki w inscenizacji Augusta Wilhelma Ifflanda odbyła się w tym samym roku w teatrze w Berlinie. Po pobycie w Amsterdamie i Paryżu oraz krótkim okresie studiów u filozofów Johanna Gottlieba Fichtego, Henricha Steffensa i filologa Friedricha Augusta Wolfa skoncentrował się na pisarstwie. Jego opera Die Sylphen z muzyką Friedricha Heinricha Himmela (1765–1814) spotkała się w 1806 roku w Berlinie z antyżydowską niechęcią. Robert napisał także libretta dla Carla Marii von Webera, Anselma Webera, Ludwiga Spohra i Felixa Mendelssohna Bartholdy'ego. Najwybitniejszymi dramatami Ludwiga Roberta są Die Tochter Jephtas (1811 wystawiony w Weimarze przez Goethego) i Die Macht der Verhältnisse, który w latach 1815–28 grany był na scenach w Berlinie, Pradze, Frankfurcie, Dreźnie, Karlsruhe i Weimarze.
Jako felietonista i krytyk teatralny pisał dla czasopisma Morgenblatt. W 1813/14 był attaché rosyjskiego poselstwa na dworze wirtemberskim. Popularność zyskały zarówno jego patriotyczne wiersze, jak również satyry, parodie i liryki. Dzięki kontaktom z Benjaminem Constantem (1767-1830) i Victorem Cousinem (1792-1867) oraz przekładom na język niemiecki twórczości Racine'a, Alexandra Duvala, Pierre'a Baour de Lormiana oraz adaptacjom klasyków niemieckich dla teatrów paryskich Ludwig Robert stał się ważnym ambasadorem obu kultur.
W 1818 roku poznał Friederike Primavesi z d. Braun i w następnym roku dał się ochrzcić, aby się z nią ożenić. Małżonkowie mieszkali w Dreźnie, Paryżu i Berlinie, gdzie uroda Friederike sławiona była przez Karla Eduarda von Holteia i Heinricha Heinego, który uwiecznił ją w zbiorze Ideen, Das Buch Le-Grand (1826). W wydawnictwie brata Friederike wydała w latach 1819–25 cztery tomy Rheinblüten. Do jej wierszy (część w dialekcie szwabskim) muzykę skomponowali Felix Mendelssohn Bartholdy, Fanny Hensel z d. Mendelssohn Bartholdy i Meyerbeer.
W południowych Niemczech Ludwig Robert był świadkiem antyżydowskich niepokojów, pod wrażeniem których sceptycznie oceniał demokratyczne dążenia rewolucji lipcowej. W 1827 roku założył stowarzyszenie „Verein Berliner Bühnendichter“ i opracował sztukę Heinricha von Kleista Książę Homburg (Prinz von Homburg) dla królewskiego teatru Königliches Schauspielhaus w Berlinie. Ostatnie lata życia spędził w zaciszu domowym w Baden-Baden. Krótko przed śmiercią spowodowaną tyfusem inscenizował widowisko Zu Goethe's Todtenfeier na scenie dworskiej w Karlsruhe.
Dzieła (wybór)
Sztuki teatralne
- Die Überbildeten, (premiera 1804), publikacja 1826.
- Die Wette., (premiera 1805).
- Omasis oder Joseph in Egypten (adaptacja sztuki Pierre'a Baour de Lormiana), 1808.
- Die Tochter Jephtas, (premiera 1811), 1820.
- Blind und lahm, (premiera 1819), 1823.
- Omar und Leila, (opera, premiera 1823).
- Es wird zur Hochzeit gebeten oder Die Nichtigen, (premiera 1823), 1825.
- Zu Goethe's Todtenfeier, 1832.
- Der Waldfrevel, 1835.
- Der todte Gast, 1850.
Proza
- Der Väter Schuld, 1849.
- Das schwarze Kästchen, 1850.
- Das Töpferhaus, 1850.
- Die Wahrsagung<//em>, 1850.
- Die Erfindung des Porzellans.
Literatura
- Brümmer, Franz, "Robert, Ludwig" w: Allgemeine Deutsche Biographie 28 (1889), s. 720-722; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd116576170.html#adbcontent.
- Gatter, Nikolaus, "Robert, Ludwig" w: Neue Deutsche Biographie 21 (2003), s. 679-680; URL: https://www.deutsche-biographie.de/pnd116576170.html#ndbcontent.