Ludwig Renn

Ludwig Renn, właściwie Arnold Friedrich Vieth von Golßenau (inne pseudonimy: Antonio Poveda, Harold J. White; ur. 22 kwietnia 1889 w Dreźnie; zm. 21 lipca 1979 w Berlinie) – niemiecki pisarz. (wyznanie ewangelickie)

Był oficerem w czasie I wojny światowej, potem wstąpił do Komunistycznej Partii Niemiec (niem. Kommunistische Partei Deutschlands, KPD). Duży sukces odniosła jego powieść autobiograficzna Krieg (pol. wydanie w 1929 pt. Wojna : pamiętnik żołnierza wielkiej wojny). Po dojściu nazistów do władzy przebywał w więzieniu i po zwolnieniu uciekł do Hiszpanii, gdzie był oficerem w Brygadach Międzynarodowych podczas wojny domowej. Do końca życia pozostał komunistą i otrzymał liczne nagrody (m.in. Państwowa Nagroda NRD w 1955 i 1961) oraz nominacje (honorowy prezydent Akademii Sztuki w latach 1969-1975, od 1971 honorowy prezydent PEN-Zentrum NRD).

Ludwig Renn (1954). Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Vieth von Golßenau (1856–1938), dr filozofii, profesor matematyki i wychowawca na saksońskim dworze; matka Bertha (1867–1949), córka aptekarza Friedricha Raspe w Moskwie; kawaler.

Życiorys

Ludwig Renn rozpoczął w 1910 r. karierę oficerską w 1. Königlich-Sächsischen Leib-Grenadier-Regiment Nr. 100, gdzie służył także jego przyjaciel, książę koronny Friedrich August Georg von Sachsen (1893–1943). Od 1914 do 1918 r. brał udział w I wojnie światowej jako dowódca kompanii, a przez pewien czas jako dowódca batalionu na froncie zachodnim. Po wojnie był kapitanem drezdeńskiej Policji Bezpieczeństwa (niem. Sicherheitspolizei, SiPo lub Sipo). W 1920 r. wzbraniał się w czasie puczu Kappa-Lüttwitza przed strzelaniem do rewolucyjnych robotników i krótko po tym odszedł ze służby.

W latach 1920–23 i 1926–27 studiował język rosyjski, prawo, historię sztuki i historię na uniwersytetach w Monachium, Getyndze i Wiedniu. Podczas wielkiej inflacji w Niemczech działał w 1923 r. w Dreźnie jako handlarz dziełami sztuki. Na przełomie lat 1925/26 wędrował przez Niemcy, Europę Południową, Turcję i Egipt. Lektura m.in. pism Karola Marksa (1818–1883) oraz przeżycia związane z użyciem przemocy przez policję wobec demonstrujących robotników podczas walki o Pałac Sprawiedliwości w Wiedniu w lipcu 1927 r. stały się dla niego punktem wyjścia do jego politycznej działalności. Od października 1927 r. prowadził wykłady dla robotników w Volkshochschule (VHS) w Zwickau o historii Chin i w styczniu 1928 r. wstąpił do Komunistycznej Partii Niemiec (niem. Kommunistische Partei Deutschlands, KPD).

Od września 1928 r. Frankfurter Zeitung publikowała jego powieść Krieg (pol. Wojna), która w tym samym roku została wydana. Od tego momentu zaczął też używać pseudonimu Ludwig Renn, nazwiska głównego jej bohatera. Powieść, która wkrótce przyniosła mu uznanie, przedstawiała autobiograficzne doświadczenia żołnierza biorącego udział w I wojnie światowej.

W 1928 r. został członkiem paramilitarnej organizacji Roter Frontkämpferbundi (pol. Czerwony Związek Frontowców) i sekretarzem w Bund Proletarisch-Revolutionärer Schriftsteller (BPRS, pol. Związek Pisarzy Proletariacko-Rewolucyjnych). Funkcję sekretarza pełnił do 1932 roku. W latach 1929–32 był m.in. razem z Johannesem Robertem Becherem (1891–1958) współwydawcą miesięcznika BPRS Die Linkskurve i od 1930 czasopisma Aufbruch. Na przełomie 1929/30 r. odbył podróż do Związku Radzieckiego.

Tematem drugiej powieści Renna Nachkrieg (1930) była walka polityczna w latach 1918–20. Ta powieść oraz następna Rußlandfahrten (1932) uczyniły go najważniejszym niemieckim pisarzem komunistycznym okresu międzywojennego.

W listopadzie 1932 r. został aresztowany podczas wykładu w Marxistische Arbeiterschule (MASCH) w Berlinie. W styczniu 1933 r. został zwolniony, a w styczniu 1934 r. został skazany na 30 miesięcy więzienia za "przygotowania do zdrady stanu".

Po zwolnieniu z więzienia w Budziszynie w sierpniu 1935 r. uciekł w styczniu 1936 r. do Szwajcarii, gdzie spotkał innych pisarzy niemieckich, którzy wyemigrowali z Niemiec, m.in. Ericha Marię Remarque (1898–1970). Ze Szwajcarii udał się do Hiszpanii, gdzie brał udział w tamtejszej wojnie domowej. Na zlecenie hiszpańskiego rządu republikańskiego odbył w 1937/38 podróż przez Amerykę Północną, Kanadę i Kubę, aby zorganizować pomoc dla republikańskiej Hiszpanii. Po powrocie do Hiszpanii w 1938 r. otrzymał nominację na dyrektora szkoły oficerskiej Armii Ludowej. W czasie wycofywania się jego oddziału przez francuską granicę w 1939 r. został internowany w obozie St-Cyprien, ale dzięki pomocy francuskiego powieściopisarza Louis'a Aragon'a (1897–1982) zwolniono go i wyemigrował do Meksyku, gdzie uczył jako profesor historii europejskiej i języków na uniwersytecie w Morelia (1940/41). W latach 1941–46 był prezydentem antynazistowskiej organizacji Narodowy Komitet Wolne Niemcy (niem. Nationalkomitee Freies Deutschland, NKFD).

W 1947 r. wrócił do Niemiec, został członkiem Socjalistycznej Partii Jedności Niemiec (niem. Sozialistische Einheitspartei Deutschlands, SED) i był profesorem antropologii na Uniwersytecie Technicznym w Dreźnie (niem. Technische Universität Dresden, TUD). W tym samym roku wstąpił do Związku Pisarzy i w 1948 r. został przewodniczącym Związku Kultury Saksonii (niem. Kulturbund Sachsen). W 1949 r. uczył historii kultury w Akademii Sztuk Pięknych w Dreźnie (Hochschule für Bildende Kunst). W 1951 r. przeniósł się na uniwersytet do Berlina.

Od 1952 r. Ludwig Renn żył w Berlinie Wschodnim jako wolny pisarz. Pisał polityczne rozprawy oraz książki dla dzieci, pozostające cały czas zgodne z linią partyjną. W książkach dla dzieci i młodzieży, z których kilka stało się lekturami szkolnymi w NRD troszczył się na przykładzie autentycznych wydarzeń uwrażliwić czytelników na walkę przeciw wyzyskowi i uciskowi. W Trini (1954) opowiedział historię młodego Indianina podczas meksykańskiego powstania chłopskiego pod przywództwem Emiliano Zapata (1879–1919) i w Der Neger Nobi (1955) sprzeciw plemion afrykańskich przeciw niewolnictwu. Zakończenie jego pism stanowi wydana pośmiertnie w 1980 r. autobiografia Anstöße in meinem Leben.

Dzieła (wybór)

• Krieg, 1929, (pol. wydanie Wojna : pamiętnik żołnierza wielkiej wojny, 1929).
• Nachkrieg, 1930 (pol. wydanie Po wojnie, 1931) .
• Russlandfahrten, 1932.
• Vor großen Wandlungen, 1936.
• Death without battle,1937.
• Adel im Untergang, 1944.
• Morelia. Eine Universitätsstadt in Mexiko, 1950.
• Vom alten und neuen Rumänien, 1952.
• Trini. Die Geschichte eines Indianerjungen, 1954.
• Der spanische Krieg, 1955, (pol. wydanie Wojna hiszpańska , 1958).
• Der Neger Nobi, 1955, (pol. wydanie Murzynek Nobi, 1957).
• Herniu und der blinde Asni, 1956.
• Krieg ohne Schlacht, 1957, (pol. wydanie Wojna bez bitew, 1964).
• Meine Kindheit und Jugend, 1957.
• Herniu und Armin, 1958.
• Auf den Trümmern des Kaiserreiches, 1961.
• Camilo, 1963.
• Inflation, 1963.
• Zu Fuss zum Orient, 1966.
• Ausweg, 1967.
• In Mexiko, 1979.

Literatura

• Kai-Britt Albrecht: Renn, Ludwig w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 21, Duncker & Humblot, Berlin 2003, s. 426–428 (online).
• Annemarie Auer: Ludwig Renn. Ein ungewöhnliches Leben. Der Kinderbuchverlag, Berlin 1964.
• Herbert Mayer, Bernd-Rainer Barth: Renn, Ludwig w Wer war wer in der DDR? 5 wydanie. Tom 2, Ch. Links, Berlin 2010 (online).

Linki

• Pisma Ludwiga Renna i o nim w Deutsche Digitale Bibliothek.
• Biografia Ludwiga Renna w Sächsische Biografie.