Koloman Moser
Koloman Moser (także Kolo Moser; ur. 30 marca 1868 w Wiedniu, zm. 18 października 1918 tamże) - austriacki malarz, grafik i projektant. (wyznania katolickiego, od 1905 r. ewangelickiego)
 |
| Koloman Moser, ok. 1894. Źródło: Wikimedia Commons |
Genealogia
Ojciec Josef (1828-1888), administrator szkoły Theresianum (Öffentliches Gymnasium der Stiftung Theresianische Akademie); matka Theresia Hirsch (1841-1926); - ożenił się w Wiedniu w 1905 r. z Edith (Ditha) Mautner von Markhof (1883-1969); miał 2 synów.
Życiorys
Ponieważ rodzice przeznaczyli go do zawodu kupieckiego więc uczęszczał do szkoły handlowej. Jednak od dzieciństwa jego zainteresowania koncentrowały się na działalności manualnej i sztuce. Od 1885 roku studiował w Wiedeńskiej Akademii Sztuk Pięknych u Franza Rumplera (1848-1922), Christiana Griepenkerla (1839-1916) i Josefa Matyáša Trenkwalda (1824-1897). W 1892 r. przeniósł się do Austriackiego Muzeum Sztuki i Przemysłu (dziś Austriackie Muzeum Sztuki Stosowanej), gdzie został uczniem Franza von Matscha (1861-1942). Po śmierci ojca na swoje utrzymanie zarabiał wykonując ilustracje do czasopism, w których objawił się jego talent dekoracyjny.
Jeszcze jako student został członkiem tzw. klubu Siebener-Club, który stał się ok. 1894 r. miejscem dyskusji młodych, niezadowolonych artystów Wiednia. Większość członków klubu, wśród nich m.in. Joseph Maria Olbrich (1867-1908), Josef Hoffmann (1870-1956), Gustav Klimt (1862-1918) i Moser było współzałożycielami w 1897 r. Secesji Wiedeńskiej. Moser był jedną z napędowych sił nowego nurtu. Dla czasopisma Ver Sacrum, będącego organem Wiedeńskiej Secesji, wykonał ok. 140 ilustracji, realizował liczne wystawy artystyczne Secesji Wiedeńskiej, na których także prezentował swoje prace, które wcześniej zaprojektował dla firm wiedeńskich. Jego działalność w tym zakresie była zdumiewająco wielostronna. Oprócz dzieł z ceramiki, porcelany i szkła projektował wzory na tkaninach, meble, grafikę użytkową i książki. Jesienią 1897 r. odbył podróż prowadzącą przez Monachium, Norymbergę i Bamberg do Lipska, Drezna i Pragi.
Jego ukierunkowanie na rzemiosło artystyczne jeszcze bardziej wzrosło, gdy w 1899 r. rozpoczął nauczanie w Szkole Rzemiosła Artystycznego i w 1900 r. został tutaj mianowany na profesora.
W 1899 r. podróżował ponownie do Pragi, Drezna a także Berlina. W 1900 r. pojechał przez Monachium i Strasburg na wystawę do Paryża, a w 1901 r. odwiedził czeskie fabryki szkła w Klostermühle i Winterbergu oraz podróżował razem z Carlem Mollem do Drezna.
Razem z matką i siostrą wprowadził się w 1902 r. do zbudowanego domu przez Josefa Hoffmanna na wzgórzu Hohen Warte (Steinfeldgasse 19 w Wiedniu), w którym mieszkał także Moll. Mieszkanie umeblowane zostało według jego własnych projektów. W 1903 r. założył razem z architektem Josefem Hoffmannem i przedsiębiorcą Fritzem Waerndorferem Wiener Werkstätte (Warsztaty Wiedeńskie). Zadaniem ich było wspieranie rzemiosła artystycznego i wzmocnienie go wobec silnej konkurencji produkcji przemysłowej. W lecie podróżował razem z Mollem przez Monachium do Berna, gdzie spotkał po raz pierwszy Ferdinanda Hodlera i Cuno Amieta, dalej do Bazylei, Paryża, Antwerpii, Lubeki i Hamburga. We wrześniu 1904 r. przebywał w Berlinie gdzie miała miejsce pierwsza wystawa Warsztatów Wiedeńskich.
W 1905 r. doszło do rozłamu w Secesji Wiedeńskiej. Moser razem z tzw. grupą Klimta wystąpił ze stowarzyszenia. W 1907 r. wystąpił z Warsztatów Wiedeńskich z powodu braku porozumienia z Fritzem Waerndorferem i poświęcił się malarstwu. W 1908 r. brał udział przedstawiając obszerną kolekcję prac artystyczno-rzemieślniczych w tzw. "Kunstschau Wien 1908".
W malarstwie początkowo malował przede wszystkim pejzaże, a później przeważały kompozycje figuralne. Ich symboliczna forma wypowiedzi jest pod silnym wpływem Ferdinanda Hodlera. Poza tym zajmował się badaniem związku światła i koloru, opierając się na rozprawie Goethego Zur Farbenlehre. Wielkie sukcesy odniosły też jego projekty znaczków pocztowych i prace dla teatru, dla którego stworzył pełne fantazji kostiumy dla tancerek i projekty scenografii.
Ostatnie lata jego życia napiętnowane były ciężką chorobą, rakiem krtani. Po niespełna dwóch latach chorowania, zmarł 18 października 1918, a 21 października został pochowany na cmentarzu Hietzinger Friedhof w Wiedniu.
Znaczenie
Kolo Moser był jednym z najwybitniejszych artystów w Wiedniu na przełomie stuleci. Zaliczany jest do czołowych przedstawicieli stylu secesji (niem. Jugendstil lub Sezessionsstil). Szczególnie różnorodna była jego działalność na niwie rzemiosła artystycznego. Obszerny zbiór jego prac znajduje się w Wiedniu w Leopold Museum (Muzeum Leopoldów), duża jego część stanowi stałą wystawę. Około 700 jego rysunków posiada Museum für angewandte Kunst (Muzeum Sztuki Stosowanej) w Wiedniu.
Dzieła (wybór)
Malarstwo
- Blick auf die Rax (Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 687), olej na płótnie
- Gelbes Haus vor Berg (Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 577), olej na płótnie
- Ringelblumen (Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 151), olej na płótnie
- Mädchen mit Halskette (Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 150), olej na płótnie
- Blühender Baum im Garten (kolekcja prywatna), 1910, olej na płótnie, 50,5 x 50,5 cm
- Weiblicher Rückenakt (Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 581), 1912/14, olej na płótnie
- Venus in der Grotte – Studie (Wiedeń, Leopold-Museum, Inv. Nr. 583), 1914/15, olej na płótnie, 75,5 x 62,7 cm
- Judith und Holofernes (Wiedeń, Leopold Museum, Inv. Nr. 578), 1916, olej na kartonie
Rzemiosło artystyczne
- Ołtarz i witraż dla Otto Wagner zamontowane w kościele Kirche am Steinhof, 1904–1905
- Dekoracje na budynku Linke Wienzeile 38 projektowanym przez Otto Wagner
Literatura
- Maria Pötzl-Malikova: Moser, Koloman. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 18, Duncker & Humblot, Berlin 1997, ISBN 3-428-00199-0, s. 198-200.
- D. Baroni, K. Moser - graphic artist and designer, 1986.
Linki
- Dzieła Kolomana Mosera w Zeno.org.
- Biografia i dzieła Kolomana Mosera w kolo-moser.info.
- Dzieła w Google Cultural Institute - Art Project.
- Dzieła w Albertina, Wien - Sammlungen Online.