Karl Wilhelm Ludwig Heyse


Karl Wilhelm Ludwig Heyse (ur. 15 października 1797 w Oldenburgu; zm. 25 listopada 1855 w Berlinie) - niemiecki filolog klasyczny i językoznawca. (wyznanie ewangelickie)

Karl Wilhelm Ludwig Heyse
Karl Wilhelm Ludwig Heyse.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia


Ojciec Johann Christian August Heyse (1764-1829), dyrektor szkoły dla dziewcząt w Magdeburgu; matka N.N.; - ożenił się z Julie Saaling (1788-1863, wyz. ewang. od 1826), córką jubilera dworskiego i bankiera Salomona Jacoba Salomona (1735-88) w Berlinie i Helene Meyer; syn Paul Heyse, poeta, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1910.

Życiorys


Karl Wilhelm Ludwig Heyse uczył się w gimnazjach w Oldenburgu i Nordhausen oraz w latach 1812-1815 w prywatnym instytucie w Vevey, w kantonie Vaud, w Szwajcarii. Przez krótki czas był wychowawcą najmłodszego syna Wilhelma von Humboldta, po czym studiował od 1816 r. w Berlinie filologię klasyczną u Augusta Boeckha. W latach 1819-1827 był guwernerem w domu bankiera Abrahama Mendelssohna-Bartholdy i zajmował się także wychowywaniem Felixa Mendelssohna-Bartholdy. W międzyczasie uczęszczał na wykłady o językoznawstwie Franza Boppa i o filozofii Georga Wilhelma Friedricha Hegla.

W 1827 r. Heyse habilitował się na uniwersytecie w Berlinie, gdzie w 1829 r. został profesorem nadzwyczajnym i prowadził wykłady o literaturze greckiej i łacińskiej oraz filozofii języka i ogólnym językoznawstwie.

Działalność pisarska Karla Heyse polegała najpierw na wydaniu i udoskonaleniu gramatycznych podręczników swojego ojca, z których część do tego stopnia przerobił, że można je uznać za jego własne prace, zwłaszcza 5 wydanie »Theoretisch-praktische deutsche Grammatik« (»Ausführliches Lehrbuch der deutschen Sprache«, tom 1 1838, tom 2. 1849) i od 10 wydania »Theoretisch-praktische deutsche Schulgrammatik« (1832). Również opracował na nowo napisany wcześniej przez ojca słownik »Handwörterbuch der deutschen Sprache« (3 tomy, Magdeburg 1833-1849). Całkowicie jego dziełem jest praca »System der Sprachwissenschaft« (Berlin 1856) wydana po jego śmierci przez Heymanna Steinthala.

Dzieła (wybór)


  • De Herodoti vita et itineribus. 1826.
  • Quaestiones Herodoteae. 1827.
  • Handwörterbuch der deutschen Sprache : mit Hinsicht auf Rechtschreibung, Abstammung und Bildung, Biegung und Fügung der Wörter, so wie auf deren Sinnverwandtschaft. 3 tomy, 1833-1849.
  • System der Sprachlaute. 1852.
  • Allgemeines verdeutschendes und erklärendes Fremdwörterbuch mit Bezeichnung der Aussprache und Betonung der Wörter und genauer Angabe ihrer Abstammung und Bildung. 11 wyd. na nowo opracowane, 1853.
  • System der Sprachwissenschaft. 1856.

Literatura


  • August Leskien: Heyse, Karl Wilh. Ludw. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 12, Duncker & Humblot, Leipzig 1880, s. 380.

Linki