Karl Schmidt-Rottluff

Karl Schmidt-Rottluff (ur. 1 grudnia 1884 w Rottluff (obecnie dzielnica miasta Chemnitz) jako Karl Schmidt; zm. 10 sierpnia 1976 w Berlinie) – niemiecki malarz i grafik, uważany za klasyka modernizmu i przedstawiciela ekspresjonizmu. (wyznanie luterańskie)

Karl Schmidt-Rottluff. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

• Ojciec : Friedrich August (1852–1914) z Langenstriegitz, właściciel młyna.
• Matka : Auguste Marie Haase (1856–1936) z Lichtenwalde.
• Ożenił się : w Berlinie w 1919 z fotografką Emy Frisch (1884–1975).
• Dzieci : bezdzietny.

Życiorys

Karl Schmidt-Rottluff uczył się w latach 1897–1905 w gimnazjum w Chemnitz, po czym studiował architekturę w Wyższej Szkole Technicznej w Dreźnie. Po założeniu grupy artystycznej „Brücke“ ((Po)most) w czerwcu 1905 razem z Ernstem Ludwigiem Kirchnerem (1880–1938), Erichem Heckelem (1883–1970) i Fritzem Bleylem (1880–1966) przerwał studia, postanowił zostać wolnym artystą i do nazwiska dołączył nazwę miejscowości, w której się urodził. Członkowie grupy świadomie odeszli od akademickiej tradycji i dążyli do „bezpośredniego” i „niezafałszowanego” oddania subiektywnych odczuć. Temu celowi poświęcił się Karl Schmidt-Rottluff w licznych przedstawieniach pejzaży, portretach i wizerunkach postaci, które do 1909 charakteryzowały pełne siły i dynamiczne pociągnięcia pędzla i silna kolorystyka i były pod wpływem Vincenta van Gogha (1853–1890) i francuskich neoimpresjonistów. W lecie 1906 na zaproszenie Emila Nolde (1867–1956) przebywał na wyspie Alsen, a od 1907 do 1912 lato spędzał z innymi kolegami z grupy „Brücke“ w Dangast. Od 1910 r. wzmocniła się u Karla Schmidt-Rottluffa tendencja do zgodnego ze "zbiorowym stylem Brücke" upraszczania kompozycji i pracy z silnymi konturami oraz strefami powierzchni.

Końcem 1911 Karl Schmidt-Rottluff zamieszkał w Berlinie, gdzie zetknął się z nurtami współczesnej sztuki międzynarodowej. Jego prace z lat 1912–14 pokazują wyraźnie jego zainteresowanie kubizmem i futuryzmem. W 1912 brał udział w międzynarodowej wystawie w Kolonii. Po rozwiązaniu grupy „Brücke“ w 1913 stworzył w Nidzie (niem. Nidden, Litwa) serię Czerwonych aktów, w których pierwszy raz połączył akt z pejzażem. W Berlinie współpracował z czasopismami Der Sturm Herwartha Waldena (1878–1941) i Die Aktion Franza Pfemferta (1879–1954).

W 1915 powołany został do służby wojskowej i od 1916 przydzielono Karla Schmidta-Rottluffa do oddziału prasowego kwatery głównej Paula von Hindenburga (1847–1934) w Kownie; w tym czasie stworzył osiem rycin - pierwszy raz o tematyce religijnej - i ponad 20 rzeźb z drewna. Po wojnie, przez krótki czas, angażował się politycznie np. w socjalistycznych zrzeszeniach artystów „Novembergruppe“ („Grupa Listopadowa”) i „Arbeitsrat für Kunst“ („Rada Robocza ds. Sztuki”) oraz na początku lat 20-tych pojawił się w jego obrazach nowy temat pracy i robotników. Od 1919 do 1931 regularnie przebywał w pomorskim Jershöft (obecnie Jarosławiec). W roku 1931 został wybrany na członka Pruskiej Akademii Sztuki, a po dwóch latach pozbawiony członkostwa. W latach 1932–43 był szkalowany przez nacjonalistów jako „wynaturzony” („entarteter“) artysta i ponad 600 jego prac usunięto z niemieckich muzeów, skonfiskowano, część nawet spalono. Od 1932 mieszkał i pracował przeważnie na Pomorzu, w Rumbke am Lebasee (wówczas miejscowość nad jeziorem Łebsko).

Grupa artystów, 1926. Obraz wykonany przez Ernsta Ludwiga Kirchnera, przedstawia Otto Muellera, Kirchnera, Ericha Heckela, Schmidt-Rottluffa. Źródło: Wikimedia Commons

Nową działalność po II wojnie światowej umożliwiło mu powołanie w 1947 na profesora Akademii Sztuk Pięknych w Berlinie-Charlottenburgu, gdzie pracował do 1954. W latach 50-tych i 60-tych malował monumentalne kompozycje. W jego dziełach nie pojawiała się abstrakcja, gdyż zgodnie ze swoim mottem wielbił naturę i wszystko co naturalne. W 1964 Karl Schmidt-Rottluff podarował dużą liczbę swoich prac miastu Berlin i w ten sposób został inicjatorem muzeum Brücke-Museum, które otworzono 15 września 1967 w Berlinie-Zehlendorf.

Dzieła (wybór)

• Kosze plażowe (Strandkörbe), 1909, Brücke-Museum, Berlin.
• Zachód słońca (Sonnenuntergang), 1909, Aquarell, Museum Kunstpalast.
• Portret Rosy Schapire (Bildnis Rosa Schapire), 1911, Brücke-Museum, Berlin.
• Willa z wieżą (Villa mit Turm), 1912, Kunsthalle Mannheim.
• Domy nocą (Häuser bei Nacht), 1912, Museum of Modern Art, Nowy Jork.
• Dwie kobiety (Zwei Frauen), 1912, Tate Gallery, Londyn.
• Pomorski krajobraz bagienny (Pommersche Moorlandschaft), 1931, Saarlandmuseum, Saarbrücken.
• Czerwony dom w Sierksdorf (Rotes Haus in Sierksdorf), 1961.
• Martwa natura z bananami (Stillleben mit Bananen, 1962, akwarela i tusz.
• Zatoka Sierksdorfer (Die Sierksdorfer Bucht), 1964, Internationales Maritimes Museum.

Literatura

• Magdalena M. Moeller / Hans-Werner Schmidt: Karl Schmidt-Rottluff. Der Maler. Hatje Cantz Verlag, Berlin/Stuttgart 1997.
• Roland Doschka: Karl Schmidt-Rottluff. Prestel-Verlag, München 2005.
• Christiane Remm: Schmidt-Rottluff, Karl Friedrich w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 23, Duncker & Humblot, Berlin 2007, ISBN 978-3-428-11204-3, s. 225–227 (online).

Linki

• Obrazy Karla Schmidta-Rottluffa w Künstler der Online Collection der Staatlichen Kunstsammlungen Dresden (online).
• Prace Schmidta-Rottluffa i o nim w Deutsche Digitale Bibliothek.