Karl Rosenkranz

Johann Karl Friedrich Rosenkranz (ur. 23 kwietnia 1805 w Magdeburgu; zm. 14 czerwca 1879 w Królewcu (niem. Königsberg w Prusach Wschodnich)) – niemiecki filozof. (wyznanie ewangelicko-reformowane)

Johann Karl Friedrich Rosenkranz
Johann Karl Friedrich Rosenkranz.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Johann Heinrich (1757–1830), sekretarz podatkowy; matka Marie Katharine Gruson (1770–1824); rodzeństwo siostra Henriette (1803–1877); – ożenił się w Berlinie w 1832 z kuzynką Laurette Adeline Aspasie Cécile (1808–73), córką Jean'a Philippe Grusona (Johann Philipp Gruson) (1768–1857, profesor matematyki w szkole kadetów w Berlinie); dzieci synowie: Otto Henri (1834–68), prawnik w Prawdinsk (wówczas niem. Friedland), Philipp Hermann (1836–1925), inżynier w Hanowerze, córka Anna Maria (1837–1924).

Życiorys

Po ukończeniu szkoły elementarnej prowadzonej przez gminę walońską i szkoły mieszczańskiej (1816–1818) Karl Rosenkranz uczęszczał od 1818 r. do pedagogium Kloster Unser Lieben Frauen w Magdeburgu, gdzie w 1824 r. zdał maturę. Następnie studiował teologię, filologię niemiecką i filozofię w Berlinie m.in. u Augusta Boeckha, Friedricha Heinricha von der Hagena, Georga Wilhelma Friedricha Hegla, Alexandra von Humboldta, Karla Lachmanna, Heinricha Friedricha Linka, Philippa Konrada Marheineke, Augusta Neandera, Friedricha von Raumera i Friedricha Schleiermachera. Od 1826 r. studia kontynuował w Halle u Augusta Tholucka i Juliusa Augusta Ludwiga Wegscheidera oraz od 1827 r. w Heidelbergu u Carla Dauba. W lutym 1828 r. doktoryzował się w Halle pracą o periodyzacji niemieckiej literatury. 28 lipca tego samego roku habilitował się pismem o filozofii Barucha de Spinozy (Dissertatio de Spinozae philosophia).

Po habilitacji został w Halle Privatdozentem, a 18 lipca 1831 r. profesorem nadzwyczajnym. Dzięki Johannesowi Schulze otrzymał powołanie na profesora zwyczajnego filozofii na uniwersytet w Królewcu jako następca Johanna Friedricha Herbarta. Rosenkranz był w Królewcu pięciokrotnie rektorem (1845/46, 1850/51, 1851/52, 1861/62, 1862/63)[1]. Do jego uczniów zaliczali się Ferdinand Gregorovius, Rudolf von Gottschall i Wilhelm Jordan.

Od 1830 r. należał m.in. razem z Friedrichem Ritschlem, Arnoldem Ruge i Ernstem Theodorem Echtermeyerem do towarzystwa sarkastycznie nazywanego Gesellschaft zum ungelegten Ei. Od 1833 r. w spotkaniach, które odbywały się co dwa tygodnie przy kolacji brały także udział kobiety. W 1833 r. towarzystwo uległo rozwiązaniu[2].

Rosenkranz utrzymywał kontakty z przedstawicielami liberalizmu, a zwłaszcza z Heinrichem Theodorem von Schönem. W lutym 1849 r. został delegatem do pruskiego Landtagu, ale już w czerwcu złożył mandat i w listopadzie wrócił na swoją katedrę. W ostatnich latach życia oślepł i w 1874 r. musiał zakończyć działalność akademicką.

Karl Rosenkranz zmarł 14 czerwca 1879 w Królewcu i został pochowany na cmentarzu Neuroßgärter Friedhof.

Rosenkranz napisał około 250 artykułów i 65 książek m.in. na temat Johanna Wolfganga von Goethe i biografię swojego nauczyciela Hegla. Był pierwszym niemieckim autorem, który napisał biografie francuskich filozofów i encyklopedystów m.in. podziwianego przez siebie Denisa Diderota. Uważany jest za pierwszego autora estetyki brzydoty. Jako zwolennik Hegla był przeciwnikiem Friedricha Wilhelm Josepha von Schellinga.

Dzieła (wybór)

  • Kritik der Schleiermacherschen Glaubenslehre, 1836.
  • Psychologie oder Wissenschaft vom subjektiven Geist, 1837.
  • Kritische Erläuterungen des Hegelschen Systems, 1840.
  • Georg Wilhelm Friedrich Hegels Leben, 1844.
  • Göthe und seine Werke, 1847.
  • Ästhetik des Häßlichen, 1853.
  • Diderot’s Leben und Werke, 1866.
  • Hegel als deutscher Nationalphilosoph, 1870.
  • Erläuterungen zu Hegels Encyklopädie der philosophischen Wissenschaften, 1871.
  • Neue Studien, 1875–1878.
    1. Tom 1: Studien zur Culturgeschichte, 1875.
    2. Tom 2: Studien zur Literaturgeschichte, 1875.
    3. Tom 3: Studien zur Literatur- und Culturgeschichte, 1877.
    4. Tom 4: Zur Literaturgeschichte. Zur Geschichte der neueren deutschen Philosophie, besonders der Hegel’schen, 1878.

Literatura

  • Karl Rosenkranz: Von Magedeburg bis Königsberg, Jazzybee Verlag, 2012.
  • Joachim Butzlaff: Rosenkranz, Johann Karl Friedrich w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 22, Duncker & Humblot, Berlin 2005, s. 70.
  • Carl von Prantl: Rosenkranz, Joh. Karl Friedrich w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 29, Duncker & Humblot, Leipzig 1889, s. 213–215.
  • Klaus-Gunther Wesseling: Rosenkranz, Johann Karl (Carl) Friedrich w Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL). Tom 8, Bautz, Herzberg 1994, sp. 680.

Linki

Przypisy

  1. ↑ Rektoratsreden im 19. und 20. Jahrhundert – Online-Bibliographie.
  2. ↑ Karl Rosenkranz: Von Magedeburg bis Königsberg, Jazzybee Verlag, 2012.
Autor: Roman Penkała