Karl Muck

Karl Muck (ur. 22 października 1859 w Darmstadt; zm. 4 marca 1940 w Stuttgarcie) - niemiecki dyrygent, czołowy wykonawca dzieł Ryszarda Wagnera. (wyznanie katolickie)

Karl Muck
Karl Muck.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Alois Jacob (1824–91), dr prawa, sekretarz w sądzie okręgowym w Darmstadt, kompozytor, 1858/59 kierownik teatru miejskiego w Brnie, ok. 1870 przyjął obywatelstwo szwajcarskie, syn okulisty Christiana Eugena (zm. 1858);
  • Matka: Anna Sibylle Hofmann (1834–71);
  • Przybrana matka: Emilie Starker;
  • Żona: od 1887 Anna Katharina (Anita) z d. Portugall.

Życiorys i twórczość

Karl Muck urodził się 22 października 1859 w Darmstadt jako syn kompozytora, dyrygenta i kierownika teatru Aloisa Jakoba Mucka (1824–1891) i jego żony Anny Sibylle Hofmann (1834–71). Po ukończeniu gimnazjum i edukacji muzycznej w Collegium musicum academicum w Würzburgu studiował filologię klasyczną na uniwersytecie w Heidelbergu, a od 1878 roku w Lipsku, gdzie uzyskał tytuł doktora filozofii. Jednocześnie uczęszczał do Konserwatorium Lipskiego, gdzie jego nauczycielami byli Carl Reinecke (fortepian), Ernst Friedrich Richter (teoria) i Oscar Paul (muzykologia). W 1880 roku debiutował jako pianista w lipskim Gewandhausie.

Jako dyrygent pracował w Zurychu (1880/81), Salzburgu (1881/82), Brnie (1882–84, 1 kapelmistrz), Grazu (1884–86, kapelmistrz i kierownik Steiermärkischer Musikverein) i Pradze (1886–92 w kierowanym przez Angelo Neumann Deutsches Landestheater). W 1892 roku został powołany jako pierwszy kapelmistrz do Königliche Oper (Staatsoper Unter den Linden) w Berlinie, gdzie od 1908 do 1912 roku był generalnym dyrektorem muzycznym. W latach 1912-18 kierował Bostońską Orkiestrą Symfoniczną, z którą pracował już w latach 1906-08, a od 1922 do 1933 roku działał w filharmonii w Hamburgu. Oprócz tego był w 1893 roku zastępcą Hansa von Bülowa w Hamburgu, w latach 1894-1911 kierownikiem Śląskiego Festiwalu Muzyki (Schlesisches Musikfest) w Görlitz, 1903/04 dyrygentem niemieckiego repertuaru operowego w Covent Garden Theatre w Londynie i od 1904 do 1906 pracował z Filharmonikami Wiedeńskimi. W latach 1920-25 dyrygował jako zastępca Willema Mengelberga w Koninklijk Concertgebouworkest w Amsterdamie. W 1892 roku wystąpił pierwszy raz podczas festiwalu w Bayreuth (Festiwal Wagnerowski) jako dyrygent podczas prób. W latach 1901-30 kierował w Bayreuth prawie wszystkimi wykonaniami opery Parsifal Ryszarda Wagnera, także dodatkowo wykonaniami oper Lohengrin (1909) i Śpiewacy norymberscy (1925).

Karl Muck nie podjął kariery pianisty, co przypuszczalnie wynikało z jego niechęci wobec każdej formy autopromocji. Był przeciwieństwem dyrygenta-gwiazdy i uważał siebie zawsze za sługę dzieła. Oszczędne dawanie znaków i koncentracja na materii wykonywanego dzieła charakteryzowały jego sposób dyrygowania. Jako wyśmienity kierownik orkiestry był prawie przez 30 lat odpowiedzialny za Festiwal Wagnerowski. W kierowanych przez siebie orkiestrach szerzył niemiecki światopogląd narodowy i antysemityzm. To spowodowało, że w 1918 roku aresztowano go w Bostonie pod zarzutem szpiegostwa i przez ponad rok przebywał w obozie dla internowanych.

Do swojego repertuaru Karl Muck wprowadził również muzykę nowoczesną (m.in. pierwsze amerykańskie wykonanie Fünf Orchesterstücken op. 16 Arnolda Schönberga, chociaż zasadniczo dystansował się wobec niej. Szczególnym zamiłowaniem darzył dzieła Ryszarda Wagnera i Antona Brucknera, którego VII symfonię wykonał w 1886 roku w Grazu (austriacka premiera). Po śmierci Felixa Mottla (1911) i Hansa Richtera (1916) uważany był za najwybitniejszego wykonawcę prac Wagnera. Zgodnie z wolą wielkiego kompozytora Muck dyrygował operą Persifal wyłącznie w Bayreuth, ale jednocześnie był pierwszym wybitnym dyrygentem, który nagrał muzykę Wagnera na płytach gramofonowych.

Literatura

Autor: Roman Penkała