Karl Löwith

Karl Löwith (pseudonim: Hugo Fiala; ur. 9 stycznia 1897 w Monachium, zm. 26 maja 1973 w Heidelbergu) – niemiecki filozof. Pomimo, że był ochrzczony w Kościele ewangelickim, prześladowany był przez nazistów jako Żyd i w 1934 roku emigrował z Niemiec. Jego badania dotyczyły przede wszystkim filozofii historii i myśli filozoficznej Georga Wilhelma Friedricha Hegla, Friedricha Nietzschego i Martina Heideggera. Dzieła Löwitha Od Hegla do Nietzschego: rewolucyjny przełom w myśli XIX wieku i Historia powszechna i dzieje zbawienia : teologiczne przesłanki filozofii dziejów należą do współczesnej klasyki filozoficznej.

Karl Löwith
Karl Löwith.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

  • Ojciec: Wilhelm (1861–1932), malarz, profesor w Akademii Sztuk Pięknych w Wiedniu i Monachium, przewodniczący monachijskich grup artystycznych „Der Bund“ i „Luitpoldgruppe“, syn kupca Klementa w Strážovie (niem. Drosau, Czechy) i N. N. Fiala;
  • Matka: Margarete, córka fabrykanta Josepha Hausera;
  • Żona: od 1929 Adelheid Kremmer.

Życiorys

Karl Löwith urodził się 9 stycznia 1897 w Monachium jako syn profesora malarstwa Wilhelma Löwitha (1861–1932) i Margarete z d. Hauser, która 19 lipca 1942 zginęła w monachijskim obozie przejściowym dla Żydów. Po maturze w gimnazjum realnym wstąpił jako ochotnik do Bawarskiego Korpusu Alpejskiego, został ciężko ranny i dostał się do niewoli włoskiej. W 1919 roku wrócił do Niemiec i zaczął studiować filozofię i biologię w Monachium. Z powodu niepokojów w okresie Bawarskiej Republiki Rad wyjechał jeszcze w tym samym roku do Fryburga Bryzgowijskiego, gdzie do 1922 roku studiował biologię u Hansa Spemanna oraz filozofię u Edmunda Husserla i Martina Heideggera. W 1923 roku doktoryzował się w Monachium u Moritza Geigera dysertacją Auslegung von Nietzsches Selbstinterpretation und Interpretationen (Interpretacja Nietzschego samointerpretacji i interpretacji).

Po studiach Karl Löwith pracował jako guwerner w majątku w Meklemburgii. W 1924 roku został asystentem Heideggera na uniwersytecie w Marburgu, gdzie w 1928 roku habilitował się pismem Das Individuum in der Rolle des Mitmenschen (Jednostka w roli bliźniego, 1928).

Przejęcie władzy przez narodowych socjalistów skłoniło go w 1934 roku do emigracji. Pierwsze dwa lata spędził w Rzymie jako stypendysta Fundacji Rockefellera (ang. Rockefeller Foundation), w latach 1936–41 był profesorem na uniwersytecie w Sendai w Japonii, gdzie wykładał filozofię w języku niemieckim. Dzięki pomocy Paula Tillicha i Reinholda Niebuhra mógł w 1941 roku opuścić Japonię i został profesorem w Seminarium Teologicznym w Hartford w Stanach Zjednoczonych Ameryki, skąd w 1949 roku powołano go do New School for Social Research w Nowym Jorku. W 1952 roku Karl Löwith wrócił do Niemiec i do emerytury w marcu 1964 roku uczył na uniwersytecie w Heidelbergu.

Filozofia

Karl Löwith zajmował się głównie filozofią Hegla, Ludwiga Feuerbacha, Fryderyka Nietzschego, Jakoba Burckhardta oraz filozofią egzystencji Sørena Kierkegaarda i Heideggera. W wykładach zajmował się także filozoficzną antropologią, socjologia i psychoanalizą. Myśl przewodnią swojej filozofii rozwinął w krytykę abstrakcyjności filozofii świadomości Hegla. W nawiązaniu do Ludwiga Feuerbacha odróżnił antropologię od filozofii ducha Hegla oraz od filozofii klasycznej, która jako „filozofia z punktu widzenia filozofii” zakłada „faktyczną wątpliwość codziennych zjawisk życia ludzkiego” jako coś oczywistego i tym samym ją ukrywa. Zdaniem Löwitha prawdziwą filozofię można zrozumieć i uprawiać tylko jako filozofię „z punktu widzenia antropologii”. Rezultatem jego fenomenologicznego badania banalności codziennego życia jest antropologia drugiego człowieka, ponieważ jednostka istnieje zasadniczo w pewnych rolach, które określają jej relacje z innymi (np. jako syn, jako człowiek, jako ojciec). Świat według Löwitha jest w pierwszej kolejności analizą współistnienia Ja i Ty.

Karl Löwith przekonany był, że tradycyjne myślenie zachodnie znajduje się z rozkładzie. Egzystencjalną decyzję, do której wzywali Karol Marks i Søren Kierkegaard, odrzucił z powodu implikującego przez nią decyzjonizmu. Löwith w doktrynie Nietzschego o odwiecznym powrocie tego samego dostrzegał próbę doprowadzenia z powrotem świata utraconego przez współczesne myślenie do kosmologicznego światopoglądu Greków. Nowoczesną filozofię historii i jej idee postępu zakorzenił w teologii. Przebieg historii politycznej Europy pokazuje, zdaniem Löwitha, że nie można przypisać żadnej immanentnej logiki historii, która mogłaby stanowić pomoc orientacyjną dla ludzi. Dlatego też dla niego wszystkie dotychczasowe interpretacje historii i ich zasady porządku (ciągły postęp według Comte'a, dialektyczny według Hegla i antagonistyczny według Marksa), jak również założona przez nie koncepcja świata historycznego, stały się wątpliwe.

Obstawanie Löwitha przy antropologicznym fundamencie filozofii i teoretyczna relatywizacja tego postulatu przez wprowadzenie kosmologii rodzi napięcie w jego dziele, które nie da się rozwiązać. Sam Löwith przyznał, że to w jaki sposób żyjący świat przyrody mógł stworzyć człowieka obdarzonego rozumem, pozostaje tajemnicą i nie da się wytłumaczyć wyłącznie jego naturalnym pochodzeniem.

Pisma (wybór)

  • Od Hegla do Nietzschego: rewolucyjny przełom w myśli XIX wieku, 2001 ( From Hegel to Nietzsche : the revolution in nineteenth-century thought, 1941).
  • Historia powszechna i dzieje zbawienia : teologiczne przesłanki filozofii dziejów ,2002 ( Weltgeschichte und Heilsgeschehen : Kritik der Geschichtsphilosophie, Sämtliche Schrifen. B. 2,, 1983).
  • Natura, historia, egzystencjalizm, 2010 (Nature, history, and existentialism, and other essays in the philosophy of history).
  • Okazjonalny decyzjonizm Carla Schmitta, 2010.
  • Friedrich Nietzsche (1844-1900), 2010 (Nietzsche, Friedrich (1844-1900)).
  • Fiala : historia pewnej pokusy, 2010.
  • Przezwyciężyć gnozę : Hans Jonas, Hans Blumenberg i prawomocność świata natury, 2012.

Literatura

Linki

Artykuł jest dostępny na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.

Autor: Roman Penkała