Käthe Kollwitz

Käthe Kollwitz (ur. 8 lipca 1867 w Królewcu jako Schmidt; zm. 22 kwietnia 1945 w Moritzburgu koło Drezna) - niemiecka graficzka, malarka i rzeźbiarka. (wyznanie protestanckie)

Käthe Kollwitz
Käthe Kollwitz.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Karl Schmidt (1825–98), referendarz, potem mistrz murarski; matka Katharina Rupp (1837–1925); wyszła za mąż w Królewcu w 1891 r. za dr medycyny Karla Kollwitza (1863–1940); miała 2 synów (1 poległ na wojnie).

Życiorys

Käthe Kollwitz otrzymywała od 14 roku życia lekcje malarstwa i rysunku. Na jej poglądy duży wpływ wywarł zbór wolnych chrześcijan, którego przywódcą i kaznodzieją był jej dziadek Julius Rupp. Wspólnota ta starała się urzeczywistniać nie tylko idee pierwszych chrześcijan, lecz także współczesne poglądy socjalistyczne. Razem z matką i młodszą siostrą odbyła podróż do Berlina. Trwałe wrażenie z tego pobytu wywarło na siedemnastolatce spotkanie w Erkner z wówczas jeszcze mało znanym Gerhartem Hauptmannem. Od 1885 r. studiowała malarstwo w szkole prowadzonej przez Karla Stauffera-Berna, a następnie naukę kontynuowała u Ludwiga Hertericha w Monachium.

Po powrocie do Królewca Käthe Kollwitz poślubiła współwyznawcę, doktora medycyny Karla Kollwitza, z którym przeniosła się do Berlina. W Berlinie spotkała się z ciemną stroną wielkiego miasta, z biedą, chorobami, problemami wywołanymi przez industrializację takimi jak bezrobocie, alkoholizm i prostytucja. Cierpienia tych ludzi stały się myślą przewodnią jej twórczości. W latach 1893-97 poruszona sztuką »Weber« Gerharta Hauptmanna stworzyła serię »Der Weberaufstand« (Powstanie tkaczy, 3 ryciny i 3 litografie). Prace te określone przez nią jako »Markstein« (punkt zwrotny) w jej twórczości znalazły pozytywny oddźwięk na corocznej wystawie »Große Berliner Kunstausstellung«. Jednym z pierwszych jej wielbicieli był Adolph von Menzel. W latach 1901-08 stworzyła nie mniej wstrząsającą i dramatyczną serię 7 sztychów »Der Bauernkrieg« (Wojna chłopska), w której pokazała już wyżyny umiejętności jako graficzka.

W 1904 r. udała się do Paryża, gdzie spędziła rok studiując rzeźbiarstwo w Académie Julian. W 1906 r. otrzymała nagrodę Villa-Romana-Preis. W tym samym roku przebywała we Florencji skąd powędrowała pieszo do Rzymu. W 1910 r. rozpoczęła oprócz prac graficznych zajmowanie się rzeźbiarstwem, podczas gdy już wcześniej zrezygnowała z malarstwa.

Na początku I wojny światowej poległ jej 18-letni syn Peter. To tragiczne przeżycie zrodziło w niej nowe chęci do pracy. Cierpienia jej rodaków znalazły wyraz w jej pracach. W pracach graficznych i plakatach zaangażowała się w służbie międzynarodowych organizacji pomocy w walce przeciw głodowi i nędzy, przy czym matki i dzieci znajdowały się w centrum jej przedstawień. W rysunkach wykonanych węglem i kredą, w litografiach kredą i ekspresjonistycznych drzeworytach jak na przykład seria »Krieg« (Wojna) przedstawiła samotność i zwątpienie opuszczonych, ich duchową i materialną biedę, znój ich udręczonego bytu.

W 1919 r. została członkiem Pruskiej Akademii Sztuki i otrzymała tytuł profesora. W 1928 r. została kierownikiem klasy mistrzowskiej grafiki w Hochschule für bildende Künste w Berlinie.

Po zamordowaniu Karla Liebknechta poświęciła mu w 1919 r. jeden drzeworyt. Jej zdaniem zadaniem sztuki jest przedstawienie społecznych warunków. Była członkiem Deutscher Künstlerbund (Niemiecki Związek Artystów), jak również należała do Berliner Secession (Berlińska Secesja) i pracowała dla Internationale Arbeiterhilfe (IAH, Międzynarodowa Pomoc Robotnikom). Käthe Kollwitz, jako pierwsza kobieta, otrzymała 29 maja 1929 r. pruski order Orden Pour le Mérite für Wissenschaften und Künste, który został jej odebrany przez nazistów.

W latach 1924-32 wykonała rzeźbę »Trauerndes Elternpaar« (Opłakująca para rodziców) upamiętniającą jej syna i innych poległych młodych ochotników na wojnie, która znajduje się na cmentarzu wojennym w Vladslo we Flandrii, gdzie pochowany został także jej syn. W latach 20-tych głównym tematem jej prac była śmierć, co znalazło wyraz w 7 drzeworytach i w 1935 r. w cyklu litografii. Kolejnych cierpień doświadczyła po śmierci męża w 1940 r. i wnuka Petera, który poległ w 1942 roku.

W 1933 r. została zmuszona do odejścia z Pruskiej Akademii Sztuki (niem. Preußische Akademie der Künste) i odebrano jej prowadzenie klasy mistrzowskiej grafiki, ponieważ razem m.in. z Heinrichem Mannem, Albertem Einsteinem, Kurtem Hillerem, Erichem Kästnerem i Arnoldem Zweigiem podpisała »Dringender Appell« wzywający do zjednoczenia się Komunistycznej Partii Niemiec (niem. Kommunistische Partei Deutschlands, KPD) i Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (niem. Sozialdemokratische Partei Deutschlands, SPD) przeciw Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (niem. NSDAP). W 1936 r. jej prace zostały usunięte z Berliner Akademieausstellung jako »sztuka wynaturzona«, co jednocześnie oznaczało zakaz wystawiania jej prac.

W 1943 r. Käthe Kollwitz została ewakuowana z Berlina i udała się do Nordhausen w Turyngii. W listopadzie 1943 r. jej mieszkanie w Berlinie zostało zbombardowane i zniszczeniu uległy liczne jej grafiki, druki i plakaty. W lipcu 1944 r. otrzymała zaproszenie od księcia saksońskiego Ernsta Heinricha von Sachsen i zamieszkała na zamku w Moritzburgu koło Drezna, gdzie zmarła 22 kwietnia 1945 roku. Została pochowana na cmentarzu Zentralfriedhof Friedrichsfelde w Berlinie.

Literatura

  • Martin Fritsch: Käthe Kollwitz. Zeichnung, Grafik, Plastik. Bestandskatalog des Käthe-Kollwitz-Museums Berlin. Seemann, Leipzig 1999, ISBN 3-86502-036-4.
  • Yvonne Schymura: Käthe Kollwitz 1867–2000. Biographie und Rezeptionsgeschichte einer deutschen Künstlerin. Klartext, Essen 2014, ISBN 978-3-8375-1035-5.
  • Irmgard Wirth: Kollwitz, Käthe, geborene Schmidt w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 12, Duncker & Humblot, Berlin 1980, ISBN 3-428-00193-1, s. 470.

Linki