Justinus Kerner

Justinus Kerner, właściwie Justinus Andreas Christian Kerner (ur. 18 września 1786 roku w Ludwigsburgu, zm. 21 lutego 1862 roku w Weinsbergu) - niemiecki poeta i lekarz.(wyznania ewangelickiego)

Justinus Kerner 1852 von Ottavio d'Albuzzi 2
Justinus Kerner, ok. 1852.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Christoph Ludwig (1744–99), starszy radca w Ludwigsburgu i Maulbronn; matka Friederike Luise (1750–1817); - ożenił się w Enzweihingen w 1813 roku z Friederike (1786–1854) z domu Ehemann; miał 1 syna i 2 córki.

Życiorys

Od 1795 roku Justinus Kerner mieszkał z rodzicami w Maulbronn, gdzie miał prywatnego nauczyciela, a później uczęszczał do szkoły przyklasztornej. Po śmierci ojca w 1799 roku rodzina wróciła do Ludwigsburga, gdzie kontynuował naukę w gimnazjum. Jednak w 1802 roku rozpoczął naukę zawodu kupieckiego. W tym czasie zaczął też pisać pierwsze wiersze.
W 1804 roku Karl Philipp Conz uzyskał dla niego pozwolenie na studia w Tybindze. W latach 1804-1808 studiował medycynę i nauki przyrodnicze. Najważniejszymi nauczycielami Justinusa Kernera z zakresu medycyny byli Ferdinand Gottlieb Gmelin, Karl Friedrich von Kielmeyer i Ferdinand von Autenrieth, którego przez pewien czas pacjentem był Friedrich Hölderlin.
Szybko nawiązał przyjaźń z Ludwigem Uhlandem, która rozszerzyła się na szwabski krąg romantyków, do którego należeli między innymi Heinrich Köstlin, Karl Mayer i Friedrich Kölle. Końcem 1808 roku obronił pracę na temat funkcji poszczególnych części narządu słuchu po czym udał się do Hamburga, gdzie podjął praktykę.

Seracher Dichterkreis
Krąg poetycki z Serach (Seracher Dichterkreis) w domu Kerna. Od lewej: Theobald Kerner, Nikolaus Lenau, Gustav Schwab, Graf Alexander von Württemberg, Karl Mayer, Justinus Kerner, Friederike Kerner, Ludwig Uhland, Karl August Varnhagen von Ense (kolorowana rycina według obrazu olejnego Heinricha von Rustige).
Źródło: Wikimedia Commons

Zimą 1809/1810 roku podczas podróży do Wiednia spotkał Rahelę Varnhagen von Ense, Friedricha Schlegela i Ludwiga van Beethovena. Po powrocie z podróży rozpoczął działalność lekarską w Dürrmenz koło Mühlacker, w 1811 roku w Wildbad, od 1812 roku w Welzheim, w 1815 roku został naczelnym lekarzem w Gaildorf, od 1819 roku aż do emerytury był w Weinsbergu. Dom jego w Weinsbergu odwiedzali między innymi Ludwig Uhland, Gustav Schwab, Nikolaus Lenau, Ludwig Tieck, Achim von Arnim, Otto Heinrich von Loeben, Wilhelm Müller, Eduard Mörike, David Friedrich Strauss, Friedrich Theodor Vischer oraz Gotthilf Heinrich von Schubert.
Skłonność Kernera do fantazji i znużenie życiem, spotęgowane przez obawę przed całkowitą ślepotą rzuciły po śmierci żony cień na ostatnie lata jego życia.

Znaczenie

Pieśń i ballada były lirycznymi gatunkami poezji, które Kerner pod wpływem zbioru pieśni ludowych Des Knaben Wunderhorn wydanego przez Clemensa Brentano i Achima von Arnim wcześnie rozwinął i wraz z kilkoma sonetami i wierszami okolicznościowymi weszły do późniejszych zbiorów „Der letzte Blüthenstrauß" (1852), „Winterblüthen“ (1859). Ograniczone możliwości wariacji strof pieśni ludowych, trywialne rymy, swojskie czy przynajmniej bezpośrednio zrozumiałe obrazy wystarczyły jego potrzebom wyrażenia się.

Tylko niektóre poematy i pieśni jak „Wohlauf! noch getrunken/Den funkelnden Wein!“ wyrażają radość życia, zainteresowanie przyszłością. Większość poruszanych tematów to pożegnanie („Alte Heimat"), wspomnienie utraconych bliskich, którzy odeszli („Auf das Trinkglas eines verstorbenen Freundes"), żądanie odpoczynku („Zur Ruh, zur Ruh") i bliskość śmierci („Der Wanderer in der Sägmühle"). Doświadczeniom życiowym, jak zbłąkanemu dziecku pozbawionemu pomocy, chorobie i tęsknocie za powrótem na matczyne łono natury dochodzi jeszcze cywilizacyjny pesymizm Kernera („Im Grase", „Im Eisenbahnhofe"), którym Gottfried Keller przeciwstawia jako odpowiedź „Dein Lied ist rührend, stiller Sänger“.
W balladach preferował motywy żałobne i magiczne („Die Mühle steht stille"), podania („Der reichste Fürst“) i legendy („Der Geiger von Gmünd“).
Niektóre jego wiersze jak i pieśni są bardzo znane np. Der reichste Fürst, Wanderlied („Wohlauf! Noch getrunken den funkelnden Wein!“) czy Der Wanderer in der Sägmühle. Na salach koncertowych jeszcze dzisiaj często jest grany cykl pieśni Zwölf Gedichte von Justinus Kerner für Singstimme und Klavier op. 35 Roberta Schumanna (1840). Do jego utworów napisali również muzykę Friedrich Silcher i Richard Strauss.
Zabawka z dzieciństwa camera obscura i prezentacja cieni chińskich stała się impulsem do napisania dzieła „Reiseschatten“, które może być uważane jako najwybitniejszy napisany prozą utwór szwabskiego romantyzmu. Sięgnął w nim do ulubionych motywów romantyzmu i barwnie je wymieszał, przy czym obok nastrojowego krajobrazu i staroniemieckich obrazów miast wstawił komiczne sceny. Posłużył się nim także jako satyrą literacką przeciw utworom Karla Philippa Conza, gdzie utworzył jego karykaturę jako początkującego poety i nie cofnął się nawet przed wyśmianiem Friedricha Hölderlina w postaci szalonego poety Holdera. Pomimo tego braku taktu w formie groteski, którego wyczucia zresztą brakowało mu także niekiedy w obchodzeniu się z umysłowo chorymi, cenił rangę poetycką Hölderlina, o czym może świadczyć fakt, że jako pierwszy zachęcał w 1820 roku do zebrania jego rozproszonych i niedrukowanych utworów.

W 1813 roku opublikował w „Deutschen Dichterwald“, drugim i ostatnim almanachu szwabskiego romantyzmu, bajkę „Goldener”. Radosna aprobata Uhlanda zmieniła się w zdecydowane odrzucenie, gdy przeczytał manuskrypt opowiadania „Der Wanderer zum Morgenrot“, w którym bajka stanowiła pierwszy rozdział. Zainspirowany przez Novalisa, którego romantyzowana teozofia Jakoba Böhme i Gotthilfa Heinricha von Schubert „Ansichten von der Nachtseite der Naturwissenschaft“ prowadziły bieg wydarzeń w jej tajemniczy sposób z cierpienia przy niespójności wewnętrznego i zewnętrznego życia do przemienienia fizycznego wyzwolenia w śmierci. To, że Kerner chciał znaleść w umieraniu sens życia wzbudziło silną niechęć Uhlanda. W opracowanym do druku pod tytułem „Die Heimatlosen“ (1816) chciał wprawdzie załagodzić mesmeryczne pociągi, jednakże pozostał panujący motyw ich wpływów i oddziaływań. Od tego momentu rozpoczęła się droga do jego okultystycznych pism.
Później poświęcił się kwestiom spirytualnym, okultystycznym i lunatyzmowi. W latach 1826-1828 mieszkała w jego domu jako pacjentka Friederike Hauffe (1801–1829). Poprzez jej wizje i ich ocenę doszedł do przekonania o cielesnym istnienia świata duchowego. W 1829 roku opublikował o niej książkę pt. Seherin von Prevorst.

Dzieła (wybór)

  • Neue Beobachtungen über die tödtlichen Vergiftungen durch Würste, Tübingen, 1820.
  • Das Wildbad im Königreich Würtemberg, Tübingen, 1820.
  • Das Fettgift oder die Fettsäure, Stuttgart, 1822.
  • Geschichte zweyer Somnambülen, Karlsruhe, 1824.
  • Gedichte: von Justinus Kerner, Stuttgart u.a., 1826.
  • Blätter aus Prevorst, Karlsruhe, 1831-1839.
  • Geschichten Besessener neuerer Zeit, Karlsruhe, 1834.
  • Dichtungen, Stuttgart, 1834.
  • Das Bilderbuch aus meiner Knabenzeit: Erinnerungen aus den Jahren 1786-1804, Braunschweig, 1849.

Literatura

  • Elschenbroich, Adalbert, „Kerner, Justinus“, w: Neue Deutsche Biographie tom 11 (1977), strony 524-527 (online).
  • Fischer, Hermann, „Kerner, Justinus“, w: Allgemeine Deutsche Biographie tom 15(1882), strony 643-645 (online).

Linki