Julius Eduard Hitzig

Julius Eduard Hitzig (właściwie Isaac Elias Itzig; ur. 26 marca 1780 r. w Berlinie; zm. 26 listopada 1849 r. w Berlinie) - niemiecki prawnik, wydawca i pisarz. (wyznania mojżeszowego, od 1799 r. luterańskiego)

Julius Eduard Hitzig. Autor: Adolph Menzel. Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Elias Daniel Itzig, od 1808 Hitzig (1755-1818), fabrykant w Poczdamie; matka Marianne z domu Leffmann (1758-1827); - ożenił się w 1804 r. w Berlinie z Johanną z domu Bartenstein (1782-1814, rozwiedziona z Meyerem), z Opawy; szwagier Paul Erman (1764-1851), fizyk; miał syna i 2 córki m.in. Klarę (poślubiła Franza Kuglera (1808-1858)); wychowanka Antonie Piaste (poślubiła Adelberta von Chamisso (1781-1838)); wnuczka Margaretha Kugler (poślubiła Paula Heyse (1830-1914)).

Życiorys

Hitzig po studiach w Halle i Erlangen rozpoczął karierę zawodową w 1799 r. w Warszawie jako auskultator przy tamtejszym rządzie. Tam poznał Zachariasa Wernera (1768-1823) i Jacoba Mniocha (1765-1804). W 1801 r. Hitzig został referendarzem w Wyższym Sądzie Krajowym w Berlinie. W Berlinie nawiązał liczne kontakty literackie, których uwieńczeniem było założenie grupy literackiej Nordsternbund. Do jej członków zaliczali się Karl August Varnhagen von Ense (1785-1858), Wilhelm Neumann (1781-1834), Adelbert von Chamisso (1781-1838), David Ferdinand Koreff (1783-1851), Franz Theremin (1780-1846) i Friedrich de la Motte Fouqué (1777-1843).

Po powrocie do Warszawy jako asesor rządu w 1804 r. ponownie spotkał się z Wernerem i przede wszystkim z E. T. A. Hoffmannem (1776-1822), któremu przedstawił pisma wczesnego i berlińskiego romantyzmu. W 1807 r. Hitzig został przez Francuzów zwolniony z urzędu, w 1808 r. założył własne wydawnictwo, w którym ukazywało się czasopismo Berliner Abendblätter, z powodu którego doszło do ostrego publicznego sporu między nim a Heinrichem von Kleistem (1777-1811). W 1814 r. sprzedał wydawnictwo i ponownie wstąpił do pruskiej służby państwowej. W 1815 został radcą kryminalnym (niem. Kriminalrat), a w 1827 dyrektorem Wydziału Dochodzeniowego (niem. Inquisitoriat).

W życiu literackim Berlina zapewniły mu skuteczność zwłaszcza jego talent organizacyjny i przyjaźnie z poetami. Chamisso posłał kontynuację »Petera Schlemihla« dla dzieci Hitziga, a E. T. A. Hoffmann napisał dla nich bajkę »Nußknacker und Mausekönig«. Rozdział o warszawskim życiu towarzyskim i teatralnym w Hitziga biografii Hoffmanna »Aus Hoffmanns Leben und Nachlass« (2 części, 1823) wynikał przypuszczalnie z udziału Hitziga w powieści »Roman des Freiherrn von Vieren«, którą wspólnie zaczęli pisać Hoffmann, Chamisso, Contessa i Hitziga. W kręgu Serapionsbrüder Hitzig występował pod imieniem "Othmar". W 1824 r. założył towarzystwo Neue Mittwochsgesellschaft (1824-1856), które zajmowało się problemami współczesnej mu niemieckiej literatury, a z inspiracji Johanna Wolfganga von Goethego (1749-1832) zainteresowało się także literaturą zagraniczną. Wprowadził w berlińskie życie literackie młodego wówczas Emanuela Geibla (1815-1884). Po ustąpieniu z urzędu zajmował się jako prawnik i publicysta kwestią praw autorskich, pisarstwa zawodowego i prasy. Razem z Willibaldem Alexisem (1798-1871, właściwie Wilhelm Häring) wydał w latach 1842-47 12 tomów »Der neue Pitaval, eine Sammlung der interessantesten Kriminalgeschichten aller Länder aus älterer und neuerer Zeit«. »Der neue Pitaval« zawierał ok. 600 udokumentowanych opowiadań o przypadkach kryminalnych. Opowiadania powstały na podstawie dokumentów sądowych lub innych przekazów. W mniejszym stopniu zajmowały się aspektami postępowań prawniczych, a w większym biografiami przestępców i przestępczyń, społecznymi i historycznymi uwarunkowaniami ich czynów.

Znaczenie

Znaczenie historyczno-literackie Hitziga polega na tym, że zawdzięczamy jemu pierwsze biografie Hoffmanna, Wernera, Chamisso i Fouqué. Powstawały one w kontekście publikacji ich spuścizny lub jako końcowy tom wydań ich dzieł. Każda z tych biografii jest historią pewnej przyjaźni. Hitzig ustanowił przez nie pewien standard, który później zastosowano w wielu monografiach. Jego dążenie do równowagi subiektywności i obiektywizmu w osądzie, zgodności pomyślanego uznania i psychologicznego wytłumaczenia znalazło uznanie u Jeana Paula (1763-1825), Friedricha Hebbla (1813-1863) i Heinricha Heine (1797-1856), chociaż ten w swoim wierszu »Jehuda ben Halevy« wydrwił religijną postawę Hitziga. Począwszy od historyka literatury Georga Ellingera (1859-1939) biografia Hoffmanna autorstwa Hitziga jest ostro krytykowana.

Dzieła (wybór)

• Lebens-Abriss Friedrich Ludwig Zacharias Werners. 1823.
• Aus Hoffmann's Leben und Nachlass. 1823.
• Gelehrtes Berlin im Jahre 1825. 1826.
• Geschichte der Zerstörung einer Fabrik Falschen Preuss. Papiergeldes in England im Jahre 1821 und der deshalb in Berlin und London geführten Untersuchungen. 1827.
• Caspar Hauser. 1830.
• Das Königlich Preusische Gesetz vom 11. Juni 1837 zum Schutze des Eigenthums an Werken der Wissenschaft und Kunst gegen Nachdruck und Nachbildung. 1838.
• Ueber belletristische Schriftstellerei als Lebensberuf. 1838.
• Leben und Briefe von Adelbert von Chamisso. 1839.
• Anleitung zur Abfassung einer Relation aus Kriminalakten. Zum Besten der Justizoffizianten-Witwenkasse. 1843.
• Briefe an Friedrich Baron de LaMotte Fouqué. 1848.

Literatura

• Teichmann: Hitzig, Julius Eberhard. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 12, Duncker & Humblot, Leipzig 1880, s. 509-511.
• Adalbert Elschenbroich: Hitzig, Julius Eberhard. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 9, Duncker & Humblot, Berlin 1972, ISBN 3-428-00190-7, s. 274-276.