Joseph von Eichendorff

Joseph Karl Benedikt Freiherr von Eichendorff (ur. 10 marca 1788 w Łubowicach koło Raciborza; zm. 26 listopada 1857 w Nysie) – niemiecki poeta i pisarz epoki romantyzmu. Około 5000 jego wierszy otrzymało oprawę muzyczną. (wyznanie katolickie)

Joseph von Eichendorff (1841). Źródło: Wikimedia Commons

 

Genealogia

Ojciec Adolf (1756–1818), pruski oficer, właściciel m.in. Łubowic i Radoszów (w latach 1806/07 utracił większość majątku); matka Caroline Freiin von Kloch (1766–1822); brat Wilhelm (1786–1846), od 1813 w służbie austriackiej, cesarko-królewski radca gubernialny; siostra Luise (1804-1883); - ożenił się 7 kwietnia 1815 we Wrocławiu z Luise (właściwie Aloysia Anna Viktoria, 1792–1855), córką Johanna Nepomuka von Larischa, właściciela Niewiadomia i Pogrzebienia i Helene von Centner; dzieci 2 synów i 3 córki.

Życiorys

Joseph von Eichendorff razem z bratem Wilhelmem uczęszczał od 1801 r. do katolickiego gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu. Poznał tam pisma Johanna Wolfganga von Goethego (1749-1832), Augusta von Kotzebuego (1761-1819), Friedricha von Schillera (1759-1805) i Gottholda Ephraima Lessinga (1729-1781). Od 1805 do 1806 studiował prawo w Halle, gdzie słuchał też wykładów Friedricha Augusta Wolfa (1759-1824), Friedricha Schleiermachera (1768-1834) i Henricha Steffensa (1773-1845). Wiosną 1807 r. bracia udali się do Heidelbergu, aby tam kontynuować studia prawnicze. Tam uczęszczał również na wykłady Johanna Josepha Görresa (1776-1848), którego przez całe życie uważał za swojego najważniejszego nauczyciela. Dzięki niemu poznał Achima von Arnima (1781-1831) i Johanna Diedericha Griesa (1775-1842).

Pierwsze próby poetyckie Eichendorffa inspirowane były przyjaźnią z poetą Otto Heinrichem von Loebenem (1786-1825). Wiosną 1808 r. bracia odwiedzili Paryż, gdzie dla Görresa, który pracował wówczas nad Die teutschen Volksbüche, przeglądali w Bibliotece Narodowej staroniemieckie rękopisy. Po krótkim pobycie w lecie 1808 r. w Heidelbergu Eichendorff wrócił do rodzinnego domu i pomagał ojcu w administrowaniu majątkiem. W tym czasie poznał i zaręczył się z Luise von Larisch, która mieszkała w pobliskim majątku. Jej też poświęcił ówczesną lirykę miłosną.

W zimie 1809 r. przybył do Berlina, gdzie przebywał w towarzystwie Loebena , Clemensa Brentano (1778-1842), Arnima i Adama Heinricha Müllera (1779-1829). Poznał tam Heinricha von Kleista (1777-1811) i słuchał wykładów Johanna Gottlieba Fichtego (1762-1814).

W 1810 r. wrócił do Łubowic skąd razem z bratem udał się do Wiednia, aby kontynuować studia, które ukończył w 1812 roku. W Wiedniu mieszkał w Palais Wilczek przy Herrengasse, w którym na wyższym piętrze mieszkał z matką młody i nieznany jeszcze Franz Grillparzer (1791-1872). Oprócz poznania Klemensa Marii Hofbauera (1751-1820) i Theodora Körnera (1791-1813) bardzo istotne były dla niego spotkania z Friedrichem Schlegelem (1772-1829), jego żoną Dorotheą (1764-1839) i jej synem Philippem Veitem (1793-1877), który później został jego towarzyszem broni.

Najważniejszymi wydarzeniami tego okresu były wykłady Schlegela o historii dawnej i nowożytnej literatury i krytyczne uwagi Dorothei przy kończeniu pierwszej powieści Ahnung und Gegenwart (1812).

W 1813 wstąpił razem z Philippem Veitem do korpusu ochotników dowodzonego przez majora Adolfa von Lützowa (1782-1834), aby brać udział w wojnie przeciw Napoleonowi Bonaparte (1769-1821). Potem walczył m.in. jako porucznik w śląskim regimencie piechoty oraz brał udział w zajęciu Paryża, gdzie pozostał do końca 1815 r. i dopiero w następnym roku wrócił do Wrocławia. W międzyczasie ożenił się 7 kwietnia 1815 we Wrocławiu z Luise von Larisch. Po śmierci ojca duża część zadłużonego majątku została sprzedana. Pozostał jedynie zamek w Łubowicach jako siedziba wdowia (do 1822) i majątek w Sedlnice koło Nowego Jiczyna jako jego i rodzeństwa własność.

W 1817 r. Joseph von Eichendorff został referendarzem we Wrocławiu, w 1819 po zdaniu egzaminu państwowego pracował jako pracownik pomocniczy w Kultusministerium kierowanym przez Karla von Stein zum Altensteina (1770-1840), w 1821 został katolickim radcą kościelnym i szkolnym w Gdańsku, a od 1824 do 1831 r. był radcą rządu w Królewcu, gdzie po początkowym wyobcowaniu zaprzyjaźnił się z prezydentem rządu Heinrichem Theodorem von Schönem (1773-1856). W 1831 r. przeszedł do oddziału do spraw katolickiego Kościoła i szkolnictwa w Kultusministerium w Berlinie. Z powodu kontrowersji z ministrem Friedrichem Eichhornem (1779-1856) zrezygnował 1844 r. z zajmowanego stanowiska i przeszedł na emeryturę. W międzyczasie opracował na polecenie króla Fryderyka Wilhelma IV (1795-1861) historię Malborka (Die Wiederherstellung des Schlosses der deutschen Ordensritter zu Marienburg) i w 1846 r. przetłumaczył niektóre dramaty religijne Pedro Calderóna de la Barca (1600-1681).

Lata pracy urzędniczej były jednocześnie bogate w spotkania towarzyskie, we Wrocławiu spotykał się z historykiem Friedrichem von Raumerem (1781-1873) i pisarzem Karlem Eduardem von Holteiem (1798-1880), w Berlinie z Friedrichem Carlem von Savigny (1779-1861), Adelbertem von Chamisso (1781-1838), Felixem Mendelssohnem-Bartholdy (1809-1847) i Juliusem Eduardem Hitzigiem (1780-1849). W tych latach rozwinął również twórczość literacką. Ukazały się nowele, wśród nich Aus dem Leben eines Taugenichts (1826), wiersze satyryczne, utwory dramatyczne (Die Freier, 1833; Der letzte Held von Marienburg, 1830). W 1837 r. Eichendorff pierwszy raz zebrał napisane wiersze w tomiku Gedichte, a w 1841 r. wydał swoje pisma pt. Joseph Freiherrn von Eichendorff's Werke, które zadedykował królowi pruskiemu Friedrichowi Wilhelmowi IV. Dalszym owocem tego okresu są polityczne eseje, które częściowo ukazały się w 5 tomie jego pośmiertnie wydanych pism Aus dem literarischen Nachlaß (1866).

Lata po zakończeniu kariery urzędniczej spędził w Gdańsku, Wiedniu, gdzie spotkał Adalberta Stiftera (1805-1868) i Grillparzera, ale nie nawiązał z nimi bliższego kontaktu. Od 1847 do 1855 r. mieszkał ponownie w Berlinie, w międzyczasie w Köthen i Dreźnie, a lato, jak to często wcześniej bywało, spędzał w Sedlince. W 1855 r. zamieszkał razem z żoną u córki w Nysie, gdzie wkrótce zmarła jego towarzyszka życia. Joseph von Eichendorff zmarł 26 listopada 1857 r. i został pochowany w grobie obok żony na tamtejszym cmentarzu.

Dzieła (wybór)

• Ahnung und Gegenwart, 1815 (powieść).
• Krieg den Philistern : Dramatisches Mährchen in fünf Abentheuern, 1824.
• Meierbeth's Glück und Ende, 1928 (tragedia).
• Dichter und ihre Gesellen, 1834, (nowela).
• Gedichte, 1837, (wiersze).
• Joseph Freiherrn von Eichendorff's Werke, 4 tomy, 1841.
• Die Wiederherstellung des Schlosses der deutschen Ordensritter zu Marienburg, 1844.
• Geistliche Schauspiele, 2 części, 1846-1852 (tłumaczenie dramatów religijnych Pedro Calderóna de la Barca).
• Ueber die ethische und religiöse Bedeutung der neueren romantischen Poesie in Deutschland, 1847.
• Aus dem Leben eines Taugenichts, 1850, (nowela).
• Der deutsche Roman des achtzehnten Jahrhunderts in seinem Verhältniß zum Christenthum, 1851.
• Zur Geschichte des Dramas, 1854.
• Geschichte der poetischen Literatur Deutschlands, 2 części, 1857.

Literatura

• Wolfgang Frühwald (Hrsg.): Joseph von Eichendorff. Leben und Werk in Texten und Bildern. Insel, Frankfurt am Main 1988, ISBN 3-458-32764-9.
• Armin Gebhardt: Eichendorff. Der letzte Romantiker. Tectum, Marburg 2003, ISBN 3-8288-8535-7.
• Hermann Palm: Eichendorff, Joseph Freiherr von w Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). Tom 5 (1877), s. 723-728.
• Hermann Kunisch: Eichendorff, Joseph Carl Benedikt Freiherr von w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 4, Duncker & Humblot, Berlin 1959, ISBN 3-428-00185-0, s. 369–373.

Linki

• Pisma Josepha von Eichendorffa i o nim w Deutsche Digitale Bibliothek.