Joseph Joachim

Joseph Joachim (ur. 28 czerwca 1831 w Kittsee (Köpcsény); zm. 15 sierpnia 1907 w Berlinie) był jednym z najwybitniejszych austro–węgierskich skrzypków w swoim czasie, dyrygentem i kompozytorem. (wyznania mojżeszowego, od 1854 ewangelickiego)

Joseph Joachim (photo by Reutlinger)
Joseph Joachim.
Źródło: Wikimedia Commons

Genealogia

Ojciec Julius (1790–1865), kupiec w Kittsee, od 1850 w Budapeszcie; matka Fanny (1798–1867), córka Isaaka Figdora (zm. 1850, hurtownik i bankier w Wiedniu) i Anny Schlesinger; – ożenił się w 1863 (rozwód w 1884) ze śpiewaczką operową Amalie Weiß (artystyczne nazwisko, 1839–99), córką radcy magistratu Franza Schneeweißa i Eleonory Linder; miał 3 synów i 3 córki.

Życiorys

Po przesiedleniu się rodziny do Pesztu Joseph Joachim otrzymał pierwsze lekcje gry na skrzypcach. Już jako siedmiolatek odniósł w 1839 r. sukces koncertowy. Wcześnie jego talent odkrył Felix Mendelssohn–Bartholdy, który stał się jego protektorem. W latach 1839–45 Joachim uczył się w konserwatorium Towarzystwa Przyjaciół Muzyki w Wiedniu (niem. Gesellschaft der Musikfreunde in Wien, w skrócie: Wiener Musikverein) u Josepha Böhma (1795–1876), a następnie w latach 1843–49 w Konserwatorium Lipskim u Ferdinanda Davida, Moritza Hauptmanna i Felixa Mendelssohna–Bartholdyego. Szczególnie ten ostatni dbał o jego nie tylko muzyczne wykształcenie.

Jego pierwszy koncert w sierpniu 1843 r. w lipskim Gewandhausie okazał się wielkim sukcesem. Już w 1844 r. koncertował jako skrzypek w Londynie pod kierownictwem Felixa Mendelssohnsa–Bartholdyego. Dla jego rozwoju istotny był pobyt w Lipsku oraz czas spędzony w Weimarze, gdzie powołał go od 1849 r. jako koncertmistrza Ferenc Liszt. Tutaj poznał Hansa von Bülowa, Joachima Raffa i Bettinę von Arnim. W 1849 r. poznał tam również Giselę von Arnim, która w tym samym czasie przyjaźniła się z Hermanem Grimmem. Między tą trójką rozwinęły się bolesne stosunki miłosne, które zakończone zostały małżeństwem Giseli von Arnim z Hermanem Grimmem w 1859 roku.

W latach 1852–1866 Joseph Joachim był królewskim koncertmistrzem, podziwianym solistą i dyrygentem w Hanowerze. W marcu 1853 r. poznał Clarę Schumann, Roberta Schumanna , a przez nich Johannesa Brahmsa, któremu doradzał w jego Koncercie skrzypcowym D-dur op. 77. Koncert ten wystawiono w 1868 r. z Joachimem jako solistą. W tym czasie rosła w nim chęć do komponowania i sprawdzenia siebie w obszarze pedagogicznym. Otrzymał propozycje z placówek szkolnych z Brukseli (1865) i Wiednia (1867).

Zdecydował się na Berlin, gdzie przeprowadził się w 1868 roku. Działalność swoją związał z Königlich Akademische Hochschule für ausübende Tonkunst, późniejszą Wyższą Szkołą Muzyczną. Dzięki jego autorytetowi i międzynarodowej renomie ściągało do Berlina sporo studentów muzyki. Jako organizator, skrzypek wirtuoz, kierownik orkiestry troszczył się o rozkwit życia koncertowego w mieście. Do historii przeszedł prowadzony przez niego kwartet smyczkowy Joachim-Quartett. W Berlinie do grona jego przyjaciół należeli m.in. Adolph von Menzel i Philipp Spitta.

W twórczości Josepha Joachima widać wpływy klasycyzmu i romantyzmu. Nawet najwięksi mistrzowie tacy jak Schumann, Brahms, Antonín Dvořák i Max Bruch słuchali jego porad przy tworzeniu koncertów skrzypcowych. Najchętniej grał na skrzypcach Antonio Stradivariego (1643–1737) z 1714 ((ex-Joachim). Jego uczniami byli m.in. Hans Weisbach (1885–1961), Bronisław Huberman (1882–1947), Arnold Schering (1877–1941), Willy Hess (1859–1939), Max Brode (1850–1917).

Dzieła (wybór)

Kompozycje

  • Op. 1 Andantino i Allegro scherzoso B-Dur na skrzypce i orkiestrę, (1849).
  • Op. 2 Drei Stücke für Violine und Klavier (Romanze, Fantasiestück, Eine Frühlingsfantasie), (1852, pol Trzy kawałki na skrzypce i fortepian).
  • Op. 3 Violinkonzert Nr. 1 g-Moll, koncert zadedykowany Ferencowi Lisztowi, (1854, pol. Koncert skrzypcowy g-moll).
  • Op. 4 Uwertura Hamlet, (1854).
  • Op. 5 Drei Stücke für Violine und Klavier (Lindenrauschen, Abendglocken, Ballade), (1854, pol. Trzy kawałki na skrzypce i fortepian).
  • Op. 6 Uwertura Demetrius do tekstu Hermana Grimma.
  • Op. 7 Uwertura Henryk IV (1854).
  • Op. 8 Symfonia C-Dur (swobodne opracowanie na orkiestrę Grand Duo Franza Schuberta na 4 ręce, 1855).
  • Op. 9 Hebräische Melodien na altówkę i fortepian (pol. Melodie hebrajskie).
  • Op. 10 Wariacje na altówkę i fortepian, (1855).
  • Op. 11 Koncert w stylu węgierskim na skrzypce z towarzyszeniem orkiestry (1861).
  • Op. 12 Nocturno na skrzypce i orkiestrę lub fortepian.
  • Op. 13 Uwertura In Memoriam Heinrich von Kleist, (1861, pol. Pamięci Heinricha von Kleista).

Pisma

  • Gedächtnissfeier für Robert Schumann am 17., 18. und 19. August 1873 in Bonn, 1873.
  • Violinschule in 3 Bänden, 3 tomy, 1905 (pol. Szkoła gry skrzypcowej).

Literatura

  • Constantin von Wurzbach: Joachim, Joseph w Biographisches Lexikon des Kaiserthums Oesterreich. 10. Theil. Kaiserlich-königliche Hof- und Staatsdruckerei, Wien 1863, s. 217–220.
  • Werner Bollert: „Joachim, Joseph” w Neue Deutsche Biographie (NDB). Tom 10, Duncker & Humblot, Berlin 1974, ISBN 3-428-00191-5, s. 440 (online).

Linki